20171220
Η έννοια της εξέλιξης στις κυριαρχικές κοινωνίες ή αλλιώς, ο ιμπεριαλισμός είναι το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού;
Ο ιμπεριαλισμός είναι το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού.
Αυτή η πρόταση αστοχεί σε δύο κρίσιμα σημεία.
1.
Καπιταλισμός είναι η μορφή που πήραν εξαιτίας της εξέλιξης της τεχνολογίας και των παραγωγικών εργαλείων τα κοινωνικά δίπολα καταναγκαστών και καταναγκαζόμενων.
Οι κυριαρχικές κοινωνίες των καταναγκαστών, είτε βρισκόμαστε στην εποχή του χαλκού, είτε της ψηφιακής τεχνολογίας, χρησιμοποιούν τα όπλα τους για να καταναγκάζουν τις υποτελείς σε αυτές κοινωνίες. Τα πραγματικά μέσα παραγωγής, από την εποχή που κάποιες κοινωνίες επινόησαν την υποδούλωση και τον καταναγκασμό άλλων κοινωνιών, είναι τα όπλα των κυρίαρχων σε συνδυασμό με τα ανθρώπινα κοπάδια των υποταγμένων σε αυτές κοινωνιών.
Οι κυριαρχικές κοινωνίες των καταναγκαστών δημιούργησαν και επέβαλλαν ένα περιβάλλον ακραίου ανταγωνισμού με αντίκρυσμα είτε την κυριαρχία, είτε την υποταγή, είτε την ολοκληρωτική καταστροφή. Η μεγέθυνση σε αυτό το περιβάλλον υπάρχει ως θεμελιώδης ανάγκη όχι μόνο για την επικράτηση αλλά και για την ίδια την επιβίωση των κυρίαρχων.
Ο ιμπεριαλισμός, ως ισχυροποίηση, μεγέθυνση και επέκταση, αποτελεί έννοια συνυφασμένη με την ύπαρξη και την συντήρηση κάθε πολεμικής κυριαρχικής κοινωνίας. Ο τρόπος με τον οποίο οι κυριαρχικές κοινωνίες είναι αλυσσοδεμένες με τον ανταγωνισμό και την μεγέθυνση υπήρξε η αιτία που καθόρισε την εξάπλωσή τους σε ολόκληρη την υφήλιο ως αναπόφευκτη. Κάθε κοινωνία που βρέθηκε σε γειτονία με μία πολεμική κυριαρχική κοινωνία βρέθηκε αντιμέτωπη με την πιθανότητα είτε να αντιπαρατεθεί συγκεντρώνοντας και η ίδια ισχύ υποτάσσοντας την περιφέρειά της, είτε να υποταγεί, είτε να μετεγκατασταθεί σε απομακρυσμένους τόπους υποτάσσοντας τους γηγενείς πληθυσμούς. Ο ιμπεριαλισμός αποτελεί την έκφραση του πιο κρίσιμου ίσως αυτοματισμού που δημιουργεί η επινόηση του πολέμου και της υποδούλωσης ως μέσων παραγωγής.
... Περίπου πριν 3.000 χρόνια οι Ασσύριοι βασιλείς έστελναν τους στρατούς τους για να προσαρτούν νέα εδάφη. Για περισσότερο από 300 χρόνια η Μεσοποταμία και εδάφη προς τα ανατολικά και τα δυτικά αποτέλεσαν μέρος της Ασσυριακής Αυτοκρατορίας. Η κατάκτηση ξένων εδαφών έφερνε πλούτο. Οι περιοχές που είχαν κατακτηθεί από τον ασσυριακό στρατό ήταν υποχρεωμένες να αποδίδουν φόρους στον βασιλιά κάθε χρόνο. Εάν επαναστατούσαν ενάντια στην αρχή του, ή αρνιόντουσαν να πληρώσουν φόρους, ο βασιλιάς έστελνε τον στρατό του εναντίον τους. Υπήρχαν λίγοι στρατοί που θα μπορούσαν να νικήσουν τον ασσυριακό καθώς ήταν καλά εκπαιδευμένος και εξοπλισμένος. ...
Αυτή η πρόταση αστοχεί σε δύο κρίσιμα σημεία.
1.
Καπιταλισμός είναι η μορφή που πήραν εξαιτίας της εξέλιξης της τεχνολογίας και των παραγωγικών εργαλείων τα κοινωνικά δίπολα καταναγκαστών και καταναγκαζόμενων.
Οι κυριαρχικές κοινωνίες των καταναγκαστών, είτε βρισκόμαστε στην εποχή του χαλκού, είτε της ψηφιακής τεχνολογίας, χρησιμοποιούν τα όπλα τους για να καταναγκάζουν τις υποτελείς σε αυτές κοινωνίες. Τα πραγματικά μέσα παραγωγής, από την εποχή που κάποιες κοινωνίες επινόησαν την υποδούλωση και τον καταναγκασμό άλλων κοινωνιών, είναι τα όπλα των κυρίαρχων σε συνδυασμό με τα ανθρώπινα κοπάδια των υποταγμένων σε αυτές κοινωνιών.
Οι κυριαρχικές κοινωνίες των καταναγκαστών δημιούργησαν και επέβαλλαν ένα περιβάλλον ακραίου ανταγωνισμού με αντίκρυσμα είτε την κυριαρχία, είτε την υποταγή, είτε την ολοκληρωτική καταστροφή. Η μεγέθυνση σε αυτό το περιβάλλον υπάρχει ως θεμελιώδης ανάγκη όχι μόνο για την επικράτηση αλλά και για την ίδια την επιβίωση των κυρίαρχων.
Ο ιμπεριαλισμός, ως ισχυροποίηση, μεγέθυνση και επέκταση, αποτελεί έννοια συνυφασμένη με την ύπαρξη και την συντήρηση κάθε πολεμικής κυριαρχικής κοινωνίας. Ο τρόπος με τον οποίο οι κυριαρχικές κοινωνίες είναι αλυσσοδεμένες με τον ανταγωνισμό και την μεγέθυνση υπήρξε η αιτία που καθόρισε την εξάπλωσή τους σε ολόκληρη την υφήλιο ως αναπόφευκτη. Κάθε κοινωνία που βρέθηκε σε γειτονία με μία πολεμική κυριαρχική κοινωνία βρέθηκε αντιμέτωπη με την πιθανότητα είτε να αντιπαρατεθεί συγκεντρώνοντας και η ίδια ισχύ υποτάσσοντας την περιφέρειά της, είτε να υποταγεί, είτε να μετεγκατασταθεί σε απομακρυσμένους τόπους υποτάσσοντας τους γηγενείς πληθυσμούς. Ο ιμπεριαλισμός αποτελεί την έκφραση του πιο κρίσιμου ίσως αυτοματισμού που δημιουργεί η επινόηση του πολέμου και της υποδούλωσης ως μέσων παραγωγής.
... Περίπου πριν 3.000 χρόνια οι Ασσύριοι βασιλείς έστελναν τους στρατούς τους για να προσαρτούν νέα εδάφη. Για περισσότερο από 300 χρόνια η Μεσοποταμία και εδάφη προς τα ανατολικά και τα δυτικά αποτέλεσαν μέρος της Ασσυριακής Αυτοκρατορίας. Η κατάκτηση ξένων εδαφών έφερνε πλούτο. Οι περιοχές που είχαν κατακτηθεί από τον ασσυριακό στρατό ήταν υποχρεωμένες να αποδίδουν φόρους στον βασιλιά κάθε χρόνο. Εάν επαναστατούσαν ενάντια στην αρχή του, ή αρνιόντουσαν να πληρώσουν φόρους, ο βασιλιάς έστελνε τον στρατό του εναντίον τους. Υπήρχαν λίγοι στρατοί που θα μπορούσαν να νικήσουν τον ασσυριακό καθώς ήταν καλά εκπαιδευμένος και εξοπλισμένος. ...
2.
Ελάχιστη σημασία έχει το ποιό είναι το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού. Όπως ελάχιστη σημασία είχε το ποιό ήταν το ανώτατο στάδιο της φεουδαρχίας. Οι καταναγκαζόμενες κοινωνίες στην φεουδαρχική οργάνωση δεν θα μπορούσαν να μαντέψουν τον τρόπο με τον οποίο η εξέλιξη των τεχνολογιών θα επιδρούσε στην εξέλιξη των κοινωνιών και θα ήταν μεγάλη παραδοξότητα να προσβλέπαν σε μία προς όφελός τους κατάρρευση των φεουδαρχικών δομών.
Οι κοινωνίες των καταναγκαστών μετασχηματίζονται συνεχώς, συνήθως αλληλοσπαρασώμενες και κατατρώγοντας τα ανθρώπινα κοπάδια τους, κάθε φορά όμως που τα γνωσιακά και τεχνολογικά επιτεύγματα το επιτρέπουν εξαπλώνονται κυριολεκτικά ή μεταφορικά σε νέα πεδία. Τα δίπολα καταναγκαστών και καταναγκαζόμενων, εντάσσονται σε έθνη, κράτη, αυτοκρατορίες και ενώσεις που επιβάλλουν νέα δίπολα μέσω "συμμαχιών" ή πολέμων. Η γενική εικόνα παραμένει συγκεχυμένη και παραπλανητική καθώς, για παράδειγμα, η καταναγκαζόμενη κοινωνία του ελληνικού κράτους απολαμβάνει ένα μερίδιο από τα προνόμια που προσφέρει η εκμετάλλευση της καταναγκαζόμενης κοινωνίας του βιετναμέζικου κράτους. Τόσο ο ανταγωνισμός όσο και ο καταναγκασμός διαχέονται αυτοποιημένα σε όλα τα πεδία των ανθρώπινων σχέσεων δημιουργώντας αδιάκοπα νέα δεδομένα, αλλά και νέους αυτοματισμούς, στα πεδία της ηθικής και πολιτισμικής πραγματικότητας.
Ο πυρήνας της κοινωνικής μας οργάνωσης δεν βρίσκεται στην ύπαρξη του Κεφαλαίου, αλλά στην ύπαρξη του καταναγκασμού. Οι κυριαρχικές κοινωνίες που εισήγαγαν και επέβαλαν τον καταναγκασμό στην υφήλιο, πρώτα από όλα φρόντισαν να αλυσσοδέσουν τον Προμηθέα και να οικειοποιηθούν την γνώση και τις τεχνολογίες. Είναι βέβαιο πως το Κεφάλαιο, αργά ή γρήγορα, θα αποδιοργανωθεί ολότελα από τις μορφές που έχει πάρει μέχρι σήμερα, όπως κάποτε αποδιοργανώθηκαν ολότελα οι φεουδαρχικές κοινωνίες. Αλλά το Κεφάλαιο δεν αποτελεί κάτι περισσότερο από ένα γνωσιακό, τεχνολογικό επίτευγμα η χρήση του οποίου σε μία δεδομένη στιγμή αναδιοργάνωσε τα δίπολα καταναγκαστών καταναγκαζόμενων, πράγμα που επίσης έκανε η πυρίτιδα και τόσα άλλα από τα γνωσιακά και τεχνολογικά επιτεύγματα των ανθρώπων που καρπώνονται κάθε φορά οι κυρίαρχοι.
Τα φυσικά μέσα που δομούν το εκάστοτε δίπολο μεταξύ κυριαρχικών κοινωνιών και υποτελών κοινωνιών, αποτελούν τα πρόσκαιρα εργαλεία ενός αυτοματισμού που ενεργοποιείται από επιλογές που κάνουν άνθρωποι στο πεδίο της ηθικής και του πολιτισμού. Η επιλογή που κάνουν οι κυρίαρχοι ισχυρίζεται ευθέως ή κεκαλυμμένα πως, άνθρωποι μπορούν να ζουν ως παραγωγικά κοπάδια άλλων ανθρώπων, και πως, τα όπλα και η φονική βία είναι το αναγκαίο μέσο για να επιτυγχάνεται αυτή η επιδίωξη.
Θα ήταν συνετό να θεωρούμε βέβαιο πως όσοι επιλέγουν να επιδιώκουν την κυριαρχία, στην αγωνιώδη προσπάθειά τους για κυριαρχία και μεγέθυνση θα επιδιώκουν ταυτόχρονα να καρπώνονται και να αξιοποιούν κάθε γνωσιακό και τεχνολογικό επίτευγμα προς όφελός τους, όπως και θα συνεχίσουν να αδιαφορούν για τις καταστροφές που επιφέρουν πρώτα στους υποτελείς τους αλλά συχνά και στον εαυτό τους.
Ελάχιστη σημασία έχει το ποιό είναι το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού. Όπως ελάχιστη σημασία είχε το ποιό ήταν το ανώτατο στάδιο της φεουδαρχίας. Οι καταναγκαζόμενες κοινωνίες στην φεουδαρχική οργάνωση δεν θα μπορούσαν να μαντέψουν τον τρόπο με τον οποίο η εξέλιξη των τεχνολογιών θα επιδρούσε στην εξέλιξη των κοινωνιών και θα ήταν μεγάλη παραδοξότητα να προσβλέπαν σε μία προς όφελός τους κατάρρευση των φεουδαρχικών δομών.
Οι κοινωνίες των καταναγκαστών μετασχηματίζονται συνεχώς, συνήθως αλληλοσπαρασώμενες και κατατρώγοντας τα ανθρώπινα κοπάδια τους, κάθε φορά όμως που τα γνωσιακά και τεχνολογικά επιτεύγματα το επιτρέπουν εξαπλώνονται κυριολεκτικά ή μεταφορικά σε νέα πεδία. Τα δίπολα καταναγκαστών και καταναγκαζόμενων, εντάσσονται σε έθνη, κράτη, αυτοκρατορίες και ενώσεις που επιβάλλουν νέα δίπολα μέσω "συμμαχιών" ή πολέμων. Η γενική εικόνα παραμένει συγκεχυμένη και παραπλανητική καθώς, για παράδειγμα, η καταναγκαζόμενη κοινωνία του ελληνικού κράτους απολαμβάνει ένα μερίδιο από τα προνόμια που προσφέρει η εκμετάλλευση της καταναγκαζόμενης κοινωνίας του βιετναμέζικου κράτους. Τόσο ο ανταγωνισμός όσο και ο καταναγκασμός διαχέονται αυτοποιημένα σε όλα τα πεδία των ανθρώπινων σχέσεων δημιουργώντας αδιάκοπα νέα δεδομένα, αλλά και νέους αυτοματισμούς, στα πεδία της ηθικής και πολιτισμικής πραγματικότητας.
Ο πυρήνας της κοινωνικής μας οργάνωσης δεν βρίσκεται στην ύπαρξη του Κεφαλαίου, αλλά στην ύπαρξη του καταναγκασμού. Οι κυριαρχικές κοινωνίες που εισήγαγαν και επέβαλαν τον καταναγκασμό στην υφήλιο, πρώτα από όλα φρόντισαν να αλυσσοδέσουν τον Προμηθέα και να οικειοποιηθούν την γνώση και τις τεχνολογίες. Είναι βέβαιο πως το Κεφάλαιο, αργά ή γρήγορα, θα αποδιοργανωθεί ολότελα από τις μορφές που έχει πάρει μέχρι σήμερα, όπως κάποτε αποδιοργανώθηκαν ολότελα οι φεουδαρχικές κοινωνίες. Αλλά το Κεφάλαιο δεν αποτελεί κάτι περισσότερο από ένα γνωσιακό, τεχνολογικό επίτευγμα η χρήση του οποίου σε μία δεδομένη στιγμή αναδιοργάνωσε τα δίπολα καταναγκαστών καταναγκαζόμενων, πράγμα που επίσης έκανε η πυρίτιδα και τόσα άλλα από τα γνωσιακά και τεχνολογικά επιτεύγματα των ανθρώπων που καρπώνονται κάθε φορά οι κυρίαρχοι.
Τα φυσικά μέσα που δομούν το εκάστοτε δίπολο μεταξύ κυριαρχικών κοινωνιών και υποτελών κοινωνιών, αποτελούν τα πρόσκαιρα εργαλεία ενός αυτοματισμού που ενεργοποιείται από επιλογές που κάνουν άνθρωποι στο πεδίο της ηθικής και του πολιτισμού. Η επιλογή που κάνουν οι κυρίαρχοι ισχυρίζεται ευθέως ή κεκαλυμμένα πως, άνθρωποι μπορούν να ζουν ως παραγωγικά κοπάδια άλλων ανθρώπων, και πως, τα όπλα και η φονική βία είναι το αναγκαίο μέσο για να επιτυγχάνεται αυτή η επιδίωξη.
Θα ήταν συνετό να θεωρούμε βέβαιο πως όσοι επιλέγουν να επιδιώκουν την κυριαρχία, στην αγωνιώδη προσπάθειά τους για κυριαρχία και μεγέθυνση θα επιδιώκουν ταυτόχρονα να καρπώνονται και να αξιοποιούν κάθε γνωσιακό και τεχνολογικό επίτευγμα προς όφελός τους, όπως και θα συνεχίσουν να αδιαφορούν για τις καταστροφές που επιφέρουν πρώτα στους υποτελείς τους αλλά συχνά και στον εαυτό τους.
20171219
20171212
Σημειώσεις για την θέση των γυναικών στα Ομηρικά κείμενα
[Notes on women's presence in the Homeric literature]
Τα Ομηρικά κείμενα αποτελούν την βασική πηγή από την οποία μπορούμε να αντλήσουμε στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο οι πολεμικές κοινωνίες εδραίωσαν στο πεδίο της ηθικής και του πολιτισμού τον καταναγκασμό από τους κυρίαρχους άνδρες πολεμιστές, όχι μόνο προς τις υπόδουλες κοινωνίες, αλλά και προς τα περισσότερα μέλη των δικών τους κοινωνιών και κυρίως τις γυναίκες.
Η σημασία της υποταγής των γυναικών στην εγκαινίαση της νέας, τότε, κοινωνικής πραγματικότητας, η οποία χαρακτηρίζεται από το δίπολο από την μία της κυρίαρχης κοινωνίας και από την άλλη των υποταγμένων κοινωνιών, υποδηλώνεται από την θέση που αποδίδεται στις γυναίκες μέσα σε μεγάλο μέρος αυτών των κειμένων.
Η Ιλιάδα ξεκινά με την "αρπαγή" της Ελένης και την δήλωση της ηθικής υποχρέωσης των πολεμικών κυριαρχικών κοινωνιών να την διεκδικήσουν. Πέρα από την διδασκαλία και τον θαυμασμό προς την πολεμική εκστρατεία, την υποταγή στην πολεμική ηγεσία και μία σειρά από παρόμοια αναγκαία χαρακτηριστικά για κάθε πολεμική κοινωνία, εισάγεται και διδάσκεται ένας νέος κοινωνικός ρόλος για την γυναίκα, αυτός του κτήματος του πολεμιστή άνδρα.
Η Οδύσσεια ολοκληρώνεται με την επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη όπου η Πηνελόπη περιμένει, ως όφειλε σύμφωνα με την νέα διδασκαλία, αφοσιωμένη. Ο ίδιος ο Οδυσσέας, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο χαρακτήρα των Ομηρικών κειμένων, διδάσκει το πρότυπο ενός πολεμιστή, εξερευνητή, και πολυμήχανου άνδρα ο οποίος όμως παραμένει αδιαπραγμάτευτα αφοσιωμένος στην ιεραρχική τάξη και στον Αγαμέμνονα.
Σημείωση Πρώτη
Ο παραδοσιακός μηχανισμός συσχέτισης ανδρών και γυναικών υπήρξε για δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια η "εξωγαμία", διαδικασία που αμφίδρομα δημιουργούσε ασφαλείς ζώνες μετακίνησης, ανταλλαγής γνώσεων και αντικειμένων. Η φυλή, ως πυρήνας μέσα σε αυτά τα εξαπλωμένα δίκτυα, διαμορφώθηκε από τα βάθη του χρόνου περισσότερο ως πολιτισμικό και λιγότερο ως γενετικό χαρακτηριστικό.
Η Ιλιάδα ξεκινά με την καταγγελία της παράδοσης της εξωγαμίας, ως "αρπαγής", ταυτόχρονα όμως ακυρώνοντας τους παραδοσιακούς δεσμούς συσχέτισης και ανταλλαγής μεταξύ των κοινωνιών. Εφεξής, όχι μόνο μία γυναίκα θα είναι κτήμα του άνδρα πολεμιστή, αλλά και οι δεσμοί συσχέτισης και ανταλλαγής θα αντικατασταθούν από την κυριαρχία και την πολεμική επιβολή του ισχυρότερου στον ασθενέστερο.
Σημείωση Δεύτερη
Το δικαίωμα μιας γυναίκας να επιλέξει σύντροφο στο πλαίσιο που ορίζουν οι κανόνες της εκάστοτε κοινοτικής παράδοσης δεν περιορίστηκε μέχρι την στιγμή της επιβολής των πολεμικών κοινωνιών όπου η γυναίκα μετατράπηκε σε κτήμα του πολεμιστή άνδρα. Μέχρι τότε, το πιθανότερο είναι να αποτελούσε παραδοξότητα μία γυναίκα να μην είναι σε θέση να επιλέξει ή και να αντικαταστήσει τον σύντροφό της.
Σημείωση Τρίτη
Όταν στην Ιλιάδα, ο Θερσίτης προτρέπει τους συντρόφους του να επιστρέψουν στις οικογένειές τους και να σταματήσουν να τροφοδοτούν τον Αγαμέμνονα με τα πιο δροσερά κορίτσια που αιχμαλωτίζουν, γελοιοποιείται και τιμωρείται από τον θεματοφύλακα της ιεραρχίας, Οδυσσέα. Μέσα από αυτούς τους στίχους η χρήση του λόγου που δημιούργησε τον ανθρώπινο πολιτισμό ακυρώνεται βάναυσα στο πρόσωπο του καμπούρη και αλλήθωρου Θερσίτη, ενώ ταυτόχρονα προτάσσεται ως μόνη προοπτική για τους ανθρώπους ο μηχανισμός της κλοπής, της βίας, της εξουσίας και του καταναγκασμού.
Σημείωση Τέταρτη
Στην Οδύσσεια, η αφοσίωση της Πηνελόπης δεν αποτελεί αρκετό παράδειγμα και διδασκαλία, καθώς εκτός από το επίτευγμα της υποταγής της γυναίκας έπρεπε ταυτόχρονα να πληγεί δια παντός η παραδοσιακή έννοια της τοτεμικής ισοτιμίας. Έτσι, οι ισότιμοι "μνηστήρες" που εμφανίζονται ως απαξιωμένοι καταχραστές της βασιλικής περιουσίας να πολιορκούν την βασίλισσα τρώγοντας και πίνοντας στην βασιλική αυλή, εξολοθρεύονται από τον Οδυσσέα και τον αρσενικό βασιλικό του διάδοχο, Τηλέμαχο, σε μία μόλις σκηνή. Οι ανερχόμενες πολεμικές κοινωνίες σε αυτή την σκηνή εκδικούνται, κατά κάποιο τρόπο, όλο το ανθρώπινο γένος για τις τοτεμικές παραδόσεις του, μέσα από τις οποίες οι ισότιμοι δεσμεύονται μεταξύ τους με την από κοινού συμβολική φόνευση του μυθικού πανίσχυρου κυρίαρχου.
Επίλογος
Με το τέλος των Ομηρικών κειμένων ολοκληρώνεται η ιδεολογική επίθεση των πολεμικών κοινωνιών στα θεμέλια του ανθρώπινου πολιτισμού. Εφεξής, πολεμικές κυριαρχικές κοινωνίες θα υποτάσσουν κάθε υποδεέστερη πολεμικά κοινωνία επιβάλλοντας τον καταναγκασμό και δεσμεύοντας την προοπτική της ανθρωπότητας στην αυτοματοποίηση του ανταγωνισμού. Η ανθρωπότητα οργανώνεται στο δίπολο του καταναγκαστή και του καταναγκαζόμενου, ενώ οι καταναγκαστές είναι υποχρεωμένοι να αναζητούν διαρκώς πόρους για να μεγεθύνουν την ισχύ τους ώστε να επικρατήσουν στον αμείλικτο ανταγωνισμό, πόροι οι οποίοι κατά κύριο λόγο είναι οι άνθρωποι που έχουν υποτάξει.
Η πολεμική αρχηγία, γνωστή συνθήκη για κάθε φυλή σε περίοδο πολέμου, στις πολεμικές κυριαρχικές φυλές γίνεται μόνιμη συνθήκη και ακυρώνει τις εξισωτικές τοτεμικές παραδόσεις. Η ιεραρχία εισβάλλει αναπόφευκτα στις ίδιες τις κυριαρχικές κοινωνίες αυξάνοντας ολοένα τις ανισότητες στο εσωτερικό τους. Η παραδοσιακή θέση της γυναίκας ακυρώνεται και της αποδίδονται ρόλοι μεταξύ αρχέγονου συμβόλου, αναπαραγωγικού εργαλείου, εργαλείου ηδονής και πολεμικού λάφυρου.
Ενώ σε όλη την μέχρι τότε πορεία της ανθρωπότητας η εξουσία και η αρχηγία περιορίζονταν συνειδητά στο συμβολικό πεδίο, από εκείνο το σημείο και έπειτα επιβάλλεται η αντιστροφή των όρων, όπου ο εξισωτισμός τοποθετείται στην σφαίρα του συμβολισμού ενώ κυριαρχεί ο καταναγκασμός που μετατρέπει κοινωνικές ομάδες και κοινωνίες ολόκληρες σε παραγωγικά κοπάδια.
Παρόλο που κατά την διάρκεια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας τα Ομηρικά κείμενα διδάσκονταν ήδη επί -λίγο-πολύ- χίλια χρόνια αποδείχτηκε πως δεν στάθηκε αρκετό ώστε να επιβάλουν μέχρι τότε τις ηθικές και πολιτισμικές διδασκαλίες τους ως αναμφισβήτητες για καταναγκαστές και καταναγκαζόμενους. Οι Ομηρικές διδασκαλίες αμφισβητήθηκαν και αντικρούστηκαν στην πράξη από τις διδασκαλίες και τα κοινωνικά κινήματα των επικούρειων, των κυνικών, των στωικών και την αναβίωση των τοτεμικών παραδόσεων από τους πρωτοχριστιανούς.
Κατά την κλασσική περίοδο [Αθήνα, 5ος αιώνας π.Χ.] μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον εν ενεργεία συντελούμενο ιδεολογικό πόλεμο, τόσο μέσα από τα κείμενα της δραματουργίας όπως ο Προμηθέας, η Ορέστεια, η Αντιγόνη, όσο και μέσα από την έμπρακτη προσπάθεια αναβίωσης του εξισωτισμού μέσα από τις απόπειρες δημοκρατικής αναδιοργάνωσης.
Με εξαίρεση στον Προμηθέα, στα υπόλοιπα κείμενα η θέση της γυναίκας είναι κομβική και λειτουργεί ως το σύμβολο του παλαιού κόσμου που είτε υποτάσσεται είτε παλεύει να ανακτήσει το ανθρώπινο μέτρο που εξασφαλίζεται από την ελεύθερη θηλυκή υπόσταση.
Τα Ομηρικά κείμενα αποτελούν την βασική πηγή από την οποία μπορούμε να αντλήσουμε στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο οι πολεμικές κοινωνίες εδραίωσαν στο πεδίο της ηθικής και του πολιτισμού τον καταναγκασμό από τους κυρίαρχους άνδρες πολεμιστές, όχι μόνο προς τις υπόδουλες κοινωνίες, αλλά και προς τα περισσότερα μέλη των δικών τους κοινωνιών και κυρίως τις γυναίκες.
Η σημασία της υποταγής των γυναικών στην εγκαινίαση της νέας, τότε, κοινωνικής πραγματικότητας, η οποία χαρακτηρίζεται από το δίπολο από την μία της κυρίαρχης κοινωνίας και από την άλλη των υποταγμένων κοινωνιών, υποδηλώνεται από την θέση που αποδίδεται στις γυναίκες μέσα σε μεγάλο μέρος αυτών των κειμένων.
Η Ιλιάδα ξεκινά με την "αρπαγή" της Ελένης και την δήλωση της ηθικής υποχρέωσης των πολεμικών κυριαρχικών κοινωνιών να την διεκδικήσουν. Πέρα από την διδασκαλία και τον θαυμασμό προς την πολεμική εκστρατεία, την υποταγή στην πολεμική ηγεσία και μία σειρά από παρόμοια αναγκαία χαρακτηριστικά για κάθε πολεμική κοινωνία, εισάγεται και διδάσκεται ένας νέος κοινωνικός ρόλος για την γυναίκα, αυτός του κτήματος του πολεμιστή άνδρα.
Η Οδύσσεια ολοκληρώνεται με την επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη όπου η Πηνελόπη περιμένει, ως όφειλε σύμφωνα με την νέα διδασκαλία, αφοσιωμένη. Ο ίδιος ο Οδυσσέας, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο χαρακτήρα των Ομηρικών κειμένων, διδάσκει το πρότυπο ενός πολεμιστή, εξερευνητή, και πολυμήχανου άνδρα ο οποίος όμως παραμένει αδιαπραγμάτευτα αφοσιωμένος στην ιεραρχική τάξη και στον Αγαμέμνονα.
Σημείωση Πρώτη
Ο παραδοσιακός μηχανισμός συσχέτισης ανδρών και γυναικών υπήρξε για δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια η "εξωγαμία", διαδικασία που αμφίδρομα δημιουργούσε ασφαλείς ζώνες μετακίνησης, ανταλλαγής γνώσεων και αντικειμένων. Η φυλή, ως πυρήνας μέσα σε αυτά τα εξαπλωμένα δίκτυα, διαμορφώθηκε από τα βάθη του χρόνου περισσότερο ως πολιτισμικό και λιγότερο ως γενετικό χαρακτηριστικό.
Η Ιλιάδα ξεκινά με την καταγγελία της παράδοσης της εξωγαμίας, ως "αρπαγής", ταυτόχρονα όμως ακυρώνοντας τους παραδοσιακούς δεσμούς συσχέτισης και ανταλλαγής μεταξύ των κοινωνιών. Εφεξής, όχι μόνο μία γυναίκα θα είναι κτήμα του άνδρα πολεμιστή, αλλά και οι δεσμοί συσχέτισης και ανταλλαγής θα αντικατασταθούν από την κυριαρχία και την πολεμική επιβολή του ισχυρότερου στον ασθενέστερο.
Σημείωση Δεύτερη
Το δικαίωμα μιας γυναίκας να επιλέξει σύντροφο στο πλαίσιο που ορίζουν οι κανόνες της εκάστοτε κοινοτικής παράδοσης δεν περιορίστηκε μέχρι την στιγμή της επιβολής των πολεμικών κοινωνιών όπου η γυναίκα μετατράπηκε σε κτήμα του πολεμιστή άνδρα. Μέχρι τότε, το πιθανότερο είναι να αποτελούσε παραδοξότητα μία γυναίκα να μην είναι σε θέση να επιλέξει ή και να αντικαταστήσει τον σύντροφό της.
Σημείωση Τρίτη
Όταν στην Ιλιάδα, ο Θερσίτης προτρέπει τους συντρόφους του να επιστρέψουν στις οικογένειές τους και να σταματήσουν να τροφοδοτούν τον Αγαμέμνονα με τα πιο δροσερά κορίτσια που αιχμαλωτίζουν, γελοιοποιείται και τιμωρείται από τον θεματοφύλακα της ιεραρχίας, Οδυσσέα. Μέσα από αυτούς τους στίχους η χρήση του λόγου που δημιούργησε τον ανθρώπινο πολιτισμό ακυρώνεται βάναυσα στο πρόσωπο του καμπούρη και αλλήθωρου Θερσίτη, ενώ ταυτόχρονα προτάσσεται ως μόνη προοπτική για τους ανθρώπους ο μηχανισμός της κλοπής, της βίας, της εξουσίας και του καταναγκασμού.
Σημείωση Τέταρτη
Στην Οδύσσεια, η αφοσίωση της Πηνελόπης δεν αποτελεί αρκετό παράδειγμα και διδασκαλία, καθώς εκτός από το επίτευγμα της υποταγής της γυναίκας έπρεπε ταυτόχρονα να πληγεί δια παντός η παραδοσιακή έννοια της τοτεμικής ισοτιμίας. Έτσι, οι ισότιμοι "μνηστήρες" που εμφανίζονται ως απαξιωμένοι καταχραστές της βασιλικής περιουσίας να πολιορκούν την βασίλισσα τρώγοντας και πίνοντας στην βασιλική αυλή, εξολοθρεύονται από τον Οδυσσέα και τον αρσενικό βασιλικό του διάδοχο, Τηλέμαχο, σε μία μόλις σκηνή. Οι ανερχόμενες πολεμικές κοινωνίες σε αυτή την σκηνή εκδικούνται, κατά κάποιο τρόπο, όλο το ανθρώπινο γένος για τις τοτεμικές παραδόσεις του, μέσα από τις οποίες οι ισότιμοι δεσμεύονται μεταξύ τους με την από κοινού συμβολική φόνευση του μυθικού πανίσχυρου κυρίαρχου.
Επίλογος
Με το τέλος των Ομηρικών κειμένων ολοκληρώνεται η ιδεολογική επίθεση των πολεμικών κοινωνιών στα θεμέλια του ανθρώπινου πολιτισμού. Εφεξής, πολεμικές κυριαρχικές κοινωνίες θα υποτάσσουν κάθε υποδεέστερη πολεμικά κοινωνία επιβάλλοντας τον καταναγκασμό και δεσμεύοντας την προοπτική της ανθρωπότητας στην αυτοματοποίηση του ανταγωνισμού. Η ανθρωπότητα οργανώνεται στο δίπολο του καταναγκαστή και του καταναγκαζόμενου, ενώ οι καταναγκαστές είναι υποχρεωμένοι να αναζητούν διαρκώς πόρους για να μεγεθύνουν την ισχύ τους ώστε να επικρατήσουν στον αμείλικτο ανταγωνισμό, πόροι οι οποίοι κατά κύριο λόγο είναι οι άνθρωποι που έχουν υποτάξει.
Η πολεμική αρχηγία, γνωστή συνθήκη για κάθε φυλή σε περίοδο πολέμου, στις πολεμικές κυριαρχικές φυλές γίνεται μόνιμη συνθήκη και ακυρώνει τις εξισωτικές τοτεμικές παραδόσεις. Η ιεραρχία εισβάλλει αναπόφευκτα στις ίδιες τις κυριαρχικές κοινωνίες αυξάνοντας ολοένα τις ανισότητες στο εσωτερικό τους. Η παραδοσιακή θέση της γυναίκας ακυρώνεται και της αποδίδονται ρόλοι μεταξύ αρχέγονου συμβόλου, αναπαραγωγικού εργαλείου, εργαλείου ηδονής και πολεμικού λάφυρου.
Ενώ σε όλη την μέχρι τότε πορεία της ανθρωπότητας η εξουσία και η αρχηγία περιορίζονταν συνειδητά στο συμβολικό πεδίο, από εκείνο το σημείο και έπειτα επιβάλλεται η αντιστροφή των όρων, όπου ο εξισωτισμός τοποθετείται στην σφαίρα του συμβολισμού ενώ κυριαρχεί ο καταναγκασμός που μετατρέπει κοινωνικές ομάδες και κοινωνίες ολόκληρες σε παραγωγικά κοπάδια.
Παρόλο που κατά την διάρκεια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας τα Ομηρικά κείμενα διδάσκονταν ήδη επί -λίγο-πολύ- χίλια χρόνια αποδείχτηκε πως δεν στάθηκε αρκετό ώστε να επιβάλουν μέχρι τότε τις ηθικές και πολιτισμικές διδασκαλίες τους ως αναμφισβήτητες για καταναγκαστές και καταναγκαζόμενους. Οι Ομηρικές διδασκαλίες αμφισβητήθηκαν και αντικρούστηκαν στην πράξη από τις διδασκαλίες και τα κοινωνικά κινήματα των επικούρειων, των κυνικών, των στωικών και την αναβίωση των τοτεμικών παραδόσεων από τους πρωτοχριστιανούς.
Κατά την κλασσική περίοδο [Αθήνα, 5ος αιώνας π.Χ.] μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον εν ενεργεία συντελούμενο ιδεολογικό πόλεμο, τόσο μέσα από τα κείμενα της δραματουργίας όπως ο Προμηθέας, η Ορέστεια, η Αντιγόνη, όσο και μέσα από την έμπρακτη προσπάθεια αναβίωσης του εξισωτισμού μέσα από τις απόπειρες δημοκρατικής αναδιοργάνωσης.
Με εξαίρεση στον Προμηθέα, στα υπόλοιπα κείμενα η θέση της γυναίκας είναι κομβική και λειτουργεί ως το σύμβολο του παλαιού κόσμου που είτε υποτάσσεται είτε παλεύει να ανακτήσει το ανθρώπινο μέτρο που εξασφαλίζεται από την ελεύθερη θηλυκή υπόσταση.
 |
| Η Ιάμβη ή, αλλιώς, Βαυβώ, ήταν αυτή που κλήθηκε να παρηγορήσει την θεά Δήμητρα, όταν έψαχνε στην Ελευσίνα την κόρη της Περσεφόνη. Iambe or, otherwise, Baubo was the one commissioned to solace godess Demeter, when she came to Eleusis looking for her daughter Persephone. http://www.sacredthreads.net/www.sacredthreads.net/iambe_baubo.html Σχόλιο για την αναφορά στην Δήμητρα και στην Περσεφόνη στο Ομηρικό κείμενο. https://www.colorado.edu/Classics/clas2100/2100-sample1.html |
20171207
Iambe - Baubo
[Τα γράφω λατινικά για να μην ξεχάσω την αποσιώπηση εκ των ελληνόφωνων λογιοτάτων]
http://www.sacredthreads.net/www.sacredthreads.net/iambe_baubo.html
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Terracotta_Baubo_figurine.jpg
http://www.holladaypaganism.com/goddesses/cyclopedia/i/IAMBE.HTM
https://en.wikipedia.org/wiki/Baubo
http://www.sacredthreads.net/www.sacredthreads.net/iambe_baubo.html
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Terracotta_Baubo_figurine.jpg
http://www.holladaypaganism.com/goddesses/cyclopedia/i/IAMBE.HTM
https://en.wikipedia.org/wiki/Baubo
20171129
20171128
20171123
Για την παραγωγή προοδευτικού λόγου
Εισαγωγή
Στις ειδήσεις, ακόμα και σε Μέσα που υπολογίζονται ως προοδευτικά, είναι κανόνας να μας παρουσιάζεται με αρνητική χροιά η πτώση στις τιμές αγοράς ή ενοικίασης ακινήτων. Σαν να ήμαστε οι περισσότεροι επενδυτές, ή, το λιγότερο, ιδιοκτήτες ακινήτων, και μία τέτοια πτώση να μας προκαλεί σοβαρές σκοτούρες.
Ως μέλη υποταγμένων κοινωνιών βιώνουμε την ιδεολογική παντοκρατορία της κοινωνίας των κυριαρχικών αφεντικών μας. Ως αντίλογος στην ιδεολογία της ανταγωνιστικής "φύσης" προτάσσεται η θεωρία των φυσικών "αναγκαιοτήτων" όπου, εξίσου, ο Άνθρωπος ενεργεί με βάση την "φυσική" ανάγκη-συμφέρον, απαλλαγμένος από την δυνατότητα της ενσυνείδητης επιλογής. Η ηθική και ο πολιτισμός, και στις δύο ιδεολογίες, υποβιβάζονται από σύμφυτες έννοιες της ανθρώπινης συνθήκης σε υποπροϊόντα μιας υποτιθέμενα εκ φύσεως συμφεροντολογικής συμπεριφοράς.
Ο επικρατέστερος ανατρεπτικός λόγος κατακλύζεται από μεγαλόσχημους μελλοντολογισμούς, ενώ όταν αγγίζει καθημερινά προβλήματα εμφανίζεται "αποϊδεολογικοποιημένος", συμφεροντολογικός και περιορισμένος σε εμμονικές διατυπώσεις και στοχεύσεις. Ο πυρήνας του προοδευτικού λόγου αποκρύπτεται και αυτοπεριορίζεται υποκριτικά σε μασημένα λόγια όταν πρόκειται για κριτική στην ιδιοκτησία, ή στο έθνος, ή στον γάμο και τις ανθρώπινες σχέσεις, και πάει λέγοντας. Φαντάζονται κάποιοι πως με μισόλογα θα "κερδίσουν" τις επαναστατημένες "μάζες" ενώ, "μετά την επανάσταση, 'βλέπουμε'".
Τέτοιου είδους κοντόφθαλμοι σχεδιασμοί όμως, εκτός από την πρακτική αστοχία τους, υπονοούν μία νέα μορφή ανισοτήτων, ιδεολογικών αυτή την φορά, σύμφωνα με τις οποίες κάποιοι "γνωρίζουν" και "σχεδιάζουν" το μέλλον, ενώ κάποιοι σε αυτή την διαδικασία ακολουθούν την πρωτοπορία για το καλό τους. Οι κοντόφθαλμοι σχεδιασμοί όμως αποδεικνύονται ο ένας πιο αποτυχημένος από τον άλλο, ενώ η συλλογική ιστορική γνώση αποτρέπει τους "ιδανικούς ακόλουθους" από την συμμετοχή σε τέτοιου είδους εγχειρήματα.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες και καθώς η επιθετικότητα των κυριαρχικών κοινωνιών παράγει συνεχώς νέους, όλο και πιο επικίνδυνους κύκλους καταστροφών, επείγει να επινοήσουμε νέες μορφές διατύπωσης ανατρεπτικού λόγου. Ενός ανατρεπτικού λόγου που να αποσκοπεί όχι μόνο στην εφαρμογή του μέσα από δράσεις και τύπους κοινωνικής οργάνωσης και συνύπαρξης, αλλά και στην ανάδειξη του σε υπολογίσιμο αντίπαλο της ιδεολογίας των κυριαρχικών κοινωνιών, μαζί και δελεαστικό ιδεολογικό σχήμα κυρίως για τους νέους ανθρώπους.
Γνωρίζουμε πλέον πως, ο ανατρεπτικός λόγος δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς να υπάρχουν θαρραλέοι άνθρωποι διατεθειμένοι να τον διαμορφώνουν, να τον διατυπώνουν, και να τον εφαρμόζουν στην καθημερινότητά τους. Ο προοδευτικός λόγος αποκτά νόημα όταν, από την μία, συμπορεύεται με την εφαρμογή του και, από την άλλη, αποτελεί την συνεχή αναδιατύπωση της έννοιας της προόδου.
Κεφάλαιο 1
Τα νέα δεδομένα και η διεύρυνση των γνώσεών μας για την ιστορία του ανθρώπου και της κοινωνικής οργάνωσης απαιτούν επαναπροσδιορισμό των εννοιών και των χρησιμοποιούμενων ορολογιών.
α. Ο καταναγκασμός
Θεμέλιο της σύγχρονης κοινωνικής οργάνωσης είναι ο καταναγκασμός. Ο καταναγκασμός επιτυγχάνεται είτε με αρχαίες μεθόδους, όπως η ωμή βία, είτε με την μετεξέλιξή τους σε εκλεπτυσμένες μεθόδους φυσικού ή νοητικού εκβιασμού. Η ιδεολογία των κυρίαρχων, από την εποχή του Ομήρου, διδάσκει πως ο καταναγκασμός στις ανθρώπινες σχέσεις είναι "φυσικός" όσο και ο αέρας που αναπνέουμε. Βέβαια, το μόνο φυσικό είναι η ιδεολογία των κυρίαρχων να διδάσκει βολικά για αυτήν ψέμματα.
Είμαστε αναγκασμένοι να αντιμαχόμαστε, τόσο σε ιδεολογικό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο τα ψέμματα που παρουσιάζουν ως φυσική νομοτέλεια τις καταστροφικές συμπεριφορές που διδάσκουν και επιβάλουν οι κυριαρχικές κοινωνίες. Από την μία αναδεικνύοντας τα διαθέσιμα δεδομένα για την προέλευση του καταναγκασμού και, από την άλλη, εφαρμόζοντας διαπροσωπικές και κοινωνικές σχέσεις που απορρίπτουν τον καταναγκασμό.
β. Η κοινωνία
Πυλώνας των φυσικών και νοητικών εκβιασμών που επιτυγχάνουν τον καταναγκασμό είναι το ιδεολόγημα που διδάσκει πως, κάθε Κράτος αποτελεί μία ενιαία κοινωνία ιεραρχημένη σε "τάξεις" από τις οποίες η κάθε μία απολαμβάνει μέσα στην κοινωνία προνόμια ανάλογα των ευθυνών της. Όποιος απορρίπτει την ιδέα της μίας και ενιαίας κοινωνίας κατηγορείται ως προδότης που θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο τον εαυτό του ή την "τάξη" του, αλλά απειλεί με κατάρρευση ολόκληρη την "κοινωνία".
Καθώς όμως τα σύγχρονα κράτη είναι η μετεξέλιξη των αρχαίων κοινωνικών δίπολων, που επέβαλαν πολεμικές κοινωνίες υποδουλώνοντας άλλες ειρηνικές ή ασθενέστερες κοινωνίες, και με τον ίδιο τρόπο που οι Λακεδαίμονες δεν ήταν μία κοινωνία με τους Είλωτες, έτσι και οι δικές μας "κοινωνίες"-κράτη αποτελούν κοινωνικά δίπολα που συντηρούνται από τον υφιστάμενο καταναγκασμό της κυριαρχικής κοινωνίας στην υποταγμένη.
Έχουμε την ευθύνη να επαναδιατυπώσουμε, να διδάξουμε και να εφαρμόσουμε την έννοια της Κοινωνίας με κριτήριο όχι την χωροταξία ή την "οικονομία", αλλά με κριτήριο το επίπεδο ανάπτυξης των ανθρώπινων σχέσεων, την ενσυναίσθηση, την αλληλεγγύη και την απόρριψη του καταναγκασμού.
γ. Η ανθρώπινη νόηση
Τοποθετώντας τον εαυτό μας, ως μονάδα ή ως σύνολο, στο κέντρο του Κόσμου, και αντιλαμβανόμενοι τις αντιλήψεις μας ως το μέγιστο δυνατό, περιορίζουμε συνειδητά τις νοητικές δυνατότητές μας. Η νόησή μας καθορίζει τις συμπεριφορές μας σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Είναι συνηθισμένο υπέρμαχοι του "ορθολογισμού" ή της διαλεκτικής να εκφράζονται με τον πιο ανορθολογικό και αντιδιαλεκτικό τρόπο όταν προασπίζονται τα ιδιωτικά τους συμφέροντα ή τις ιδεολογικές εμμονές τους.
Ωστόσο, τα προσωπικά και κοινωνικά προβλήματα που αποδίδονται στις νοητικές δυνατότητες και λειτουργίες μελετώνται από ψυχολόγους και νευροψυχολόγους, χωρίς τα συμπεράσματα να λαμβάνονται υπόψη από τους κοινωνιολόγους και τους εκπροσώπους της προοδευτικότητας. Υπάρχει μία δικαιολογημένη προκατάληψη που ξεκινά από τον ίδιο τον όρο ψυχολογία: η ψυχή αποτελεί επινόηση της ανθρώπινης διάνοιας που ρέπει προς μεταφυσικές ερμηνείες του κόσμου. Αν και δεν υπάρχουν ψυχές, πνεύματα ή νεράιδες, οι ανθρώπινες νοητικές δυνατότητες και ο τρόπος με τον οποίο αναπτύσσονται ή περιορίζονται, καθορίζουν την κοινωνική πραγματικότητα.
Η τοποθέτηση της ανθρώπινης νόησης, και κυρίως της δυνατότητάς της να εκπαιδεύεται και να αυτοεπαναπροσδιορίζεται, ως κρίσιμου παράγοντα στην ανάπτυξη κοινωνικών συμπεριφορών αποτελεί αναγκαίο εργαλείο για την ανάπτυξη μιας διαλεκτικής που να είναι σε θέση να μεταστρέψει την πορεία της ανθρωπότητας.
Κεφάλαιο 2
Όπως η επιβολή του καταναγκασμού στις κοινωνίες υπήρξε μια διαδικασία χιλιάδων χρόνων, η αντίστροφη διαδικασία πιθανόν θα χρειαστεί μια ανάλογη διάρκεια μέχρι να γίνει παγκόσμια. Λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψη τα νέα επικοινωνιακά δεδομένα και την οικονομική ενοποίηση του κόσμου, η διαδικασία κατάργησης του καταναγκασμού θα μπορούσε να αποδειχτεί απρόβλεπτα συντομότερη.
α. Έχει ξεκινήσει η διαδικασία κατάργησης του καταναγκασμού;
Χωρίς αμφιβολία έχει ξεκινήσει ταυτόχρονα με την επιβολή του πρώτου καταναγκασμού και για αυτό θα πρέπει να μελετήσουμε τί είναι αυτό που έκανε τον καταναγκασμό τόσο ισχυρό και τόσο επιτυχημένο στην διάδοσή του σε ολόκληρη την υφήλιο.
....
Στις ειδήσεις, ακόμα και σε Μέσα που υπολογίζονται ως προοδευτικά, είναι κανόνας να μας παρουσιάζεται με αρνητική χροιά η πτώση στις τιμές αγοράς ή ενοικίασης ακινήτων. Σαν να ήμαστε οι περισσότεροι επενδυτές, ή, το λιγότερο, ιδιοκτήτες ακινήτων, και μία τέτοια πτώση να μας προκαλεί σοβαρές σκοτούρες.
Ως μέλη υποταγμένων κοινωνιών βιώνουμε την ιδεολογική παντοκρατορία της κοινωνίας των κυριαρχικών αφεντικών μας. Ως αντίλογος στην ιδεολογία της ανταγωνιστικής "φύσης" προτάσσεται η θεωρία των φυσικών "αναγκαιοτήτων" όπου, εξίσου, ο Άνθρωπος ενεργεί με βάση την "φυσική" ανάγκη-συμφέρον, απαλλαγμένος από την δυνατότητα της ενσυνείδητης επιλογής. Η ηθική και ο πολιτισμός, και στις δύο ιδεολογίες, υποβιβάζονται από σύμφυτες έννοιες της ανθρώπινης συνθήκης σε υποπροϊόντα μιας υποτιθέμενα εκ φύσεως συμφεροντολογικής συμπεριφοράς.
Ο επικρατέστερος ανατρεπτικός λόγος κατακλύζεται από μεγαλόσχημους μελλοντολογισμούς, ενώ όταν αγγίζει καθημερινά προβλήματα εμφανίζεται "αποϊδεολογικοποιημένος", συμφεροντολογικός και περιορισμένος σε εμμονικές διατυπώσεις και στοχεύσεις. Ο πυρήνας του προοδευτικού λόγου αποκρύπτεται και αυτοπεριορίζεται υποκριτικά σε μασημένα λόγια όταν πρόκειται για κριτική στην ιδιοκτησία, ή στο έθνος, ή στον γάμο και τις ανθρώπινες σχέσεις, και πάει λέγοντας. Φαντάζονται κάποιοι πως με μισόλογα θα "κερδίσουν" τις επαναστατημένες "μάζες" ενώ, "μετά την επανάσταση, 'βλέπουμε'".
Τέτοιου είδους κοντόφθαλμοι σχεδιασμοί όμως, εκτός από την πρακτική αστοχία τους, υπονοούν μία νέα μορφή ανισοτήτων, ιδεολογικών αυτή την φορά, σύμφωνα με τις οποίες κάποιοι "γνωρίζουν" και "σχεδιάζουν" το μέλλον, ενώ κάποιοι σε αυτή την διαδικασία ακολουθούν την πρωτοπορία για το καλό τους. Οι κοντόφθαλμοι σχεδιασμοί όμως αποδεικνύονται ο ένας πιο αποτυχημένος από τον άλλο, ενώ η συλλογική ιστορική γνώση αποτρέπει τους "ιδανικούς ακόλουθους" από την συμμετοχή σε τέτοιου είδους εγχειρήματα.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες και καθώς η επιθετικότητα των κυριαρχικών κοινωνιών παράγει συνεχώς νέους, όλο και πιο επικίνδυνους κύκλους καταστροφών, επείγει να επινοήσουμε νέες μορφές διατύπωσης ανατρεπτικού λόγου. Ενός ανατρεπτικού λόγου που να αποσκοπεί όχι μόνο στην εφαρμογή του μέσα από δράσεις και τύπους κοινωνικής οργάνωσης και συνύπαρξης, αλλά και στην ανάδειξη του σε υπολογίσιμο αντίπαλο της ιδεολογίας των κυριαρχικών κοινωνιών, μαζί και δελεαστικό ιδεολογικό σχήμα κυρίως για τους νέους ανθρώπους.
Γνωρίζουμε πλέον πως, ο ανατρεπτικός λόγος δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς να υπάρχουν θαρραλέοι άνθρωποι διατεθειμένοι να τον διαμορφώνουν, να τον διατυπώνουν, και να τον εφαρμόζουν στην καθημερινότητά τους. Ο προοδευτικός λόγος αποκτά νόημα όταν, από την μία, συμπορεύεται με την εφαρμογή του και, από την άλλη, αποτελεί την συνεχή αναδιατύπωση της έννοιας της προόδου.
Κεφάλαιο 1
Τα νέα δεδομένα και η διεύρυνση των γνώσεών μας για την ιστορία του ανθρώπου και της κοινωνικής οργάνωσης απαιτούν επαναπροσδιορισμό των εννοιών και των χρησιμοποιούμενων ορολογιών.
α. Ο καταναγκασμός
Θεμέλιο της σύγχρονης κοινωνικής οργάνωσης είναι ο καταναγκασμός. Ο καταναγκασμός επιτυγχάνεται είτε με αρχαίες μεθόδους, όπως η ωμή βία, είτε με την μετεξέλιξή τους σε εκλεπτυσμένες μεθόδους φυσικού ή νοητικού εκβιασμού. Η ιδεολογία των κυρίαρχων, από την εποχή του Ομήρου, διδάσκει πως ο καταναγκασμός στις ανθρώπινες σχέσεις είναι "φυσικός" όσο και ο αέρας που αναπνέουμε. Βέβαια, το μόνο φυσικό είναι η ιδεολογία των κυρίαρχων να διδάσκει βολικά για αυτήν ψέμματα.
Είμαστε αναγκασμένοι να αντιμαχόμαστε, τόσο σε ιδεολογικό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο τα ψέμματα που παρουσιάζουν ως φυσική νομοτέλεια τις καταστροφικές συμπεριφορές που διδάσκουν και επιβάλουν οι κυριαρχικές κοινωνίες. Από την μία αναδεικνύοντας τα διαθέσιμα δεδομένα για την προέλευση του καταναγκασμού και, από την άλλη, εφαρμόζοντας διαπροσωπικές και κοινωνικές σχέσεις που απορρίπτουν τον καταναγκασμό.
β. Η κοινωνία
Πυλώνας των φυσικών και νοητικών εκβιασμών που επιτυγχάνουν τον καταναγκασμό είναι το ιδεολόγημα που διδάσκει πως, κάθε Κράτος αποτελεί μία ενιαία κοινωνία ιεραρχημένη σε "τάξεις" από τις οποίες η κάθε μία απολαμβάνει μέσα στην κοινωνία προνόμια ανάλογα των ευθυνών της. Όποιος απορρίπτει την ιδέα της μίας και ενιαίας κοινωνίας κατηγορείται ως προδότης που θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο τον εαυτό του ή την "τάξη" του, αλλά απειλεί με κατάρρευση ολόκληρη την "κοινωνία".
Καθώς όμως τα σύγχρονα κράτη είναι η μετεξέλιξη των αρχαίων κοινωνικών δίπολων, που επέβαλαν πολεμικές κοινωνίες υποδουλώνοντας άλλες ειρηνικές ή ασθενέστερες κοινωνίες, και με τον ίδιο τρόπο που οι Λακεδαίμονες δεν ήταν μία κοινωνία με τους Είλωτες, έτσι και οι δικές μας "κοινωνίες"-κράτη αποτελούν κοινωνικά δίπολα που συντηρούνται από τον υφιστάμενο καταναγκασμό της κυριαρχικής κοινωνίας στην υποταγμένη.
Έχουμε την ευθύνη να επαναδιατυπώσουμε, να διδάξουμε και να εφαρμόσουμε την έννοια της Κοινωνίας με κριτήριο όχι την χωροταξία ή την "οικονομία", αλλά με κριτήριο το επίπεδο ανάπτυξης των ανθρώπινων σχέσεων, την ενσυναίσθηση, την αλληλεγγύη και την απόρριψη του καταναγκασμού.
γ. Η ανθρώπινη νόηση
Τοποθετώντας τον εαυτό μας, ως μονάδα ή ως σύνολο, στο κέντρο του Κόσμου, και αντιλαμβανόμενοι τις αντιλήψεις μας ως το μέγιστο δυνατό, περιορίζουμε συνειδητά τις νοητικές δυνατότητές μας. Η νόησή μας καθορίζει τις συμπεριφορές μας σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Είναι συνηθισμένο υπέρμαχοι του "ορθολογισμού" ή της διαλεκτικής να εκφράζονται με τον πιο ανορθολογικό και αντιδιαλεκτικό τρόπο όταν προασπίζονται τα ιδιωτικά τους συμφέροντα ή τις ιδεολογικές εμμονές τους.
Ωστόσο, τα προσωπικά και κοινωνικά προβλήματα που αποδίδονται στις νοητικές δυνατότητες και λειτουργίες μελετώνται από ψυχολόγους και νευροψυχολόγους, χωρίς τα συμπεράσματα να λαμβάνονται υπόψη από τους κοινωνιολόγους και τους εκπροσώπους της προοδευτικότητας. Υπάρχει μία δικαιολογημένη προκατάληψη που ξεκινά από τον ίδιο τον όρο ψυχολογία: η ψυχή αποτελεί επινόηση της ανθρώπινης διάνοιας που ρέπει προς μεταφυσικές ερμηνείες του κόσμου. Αν και δεν υπάρχουν ψυχές, πνεύματα ή νεράιδες, οι ανθρώπινες νοητικές δυνατότητες και ο τρόπος με τον οποίο αναπτύσσονται ή περιορίζονται, καθορίζουν την κοινωνική πραγματικότητα.
Η τοποθέτηση της ανθρώπινης νόησης, και κυρίως της δυνατότητάς της να εκπαιδεύεται και να αυτοεπαναπροσδιορίζεται, ως κρίσιμου παράγοντα στην ανάπτυξη κοινωνικών συμπεριφορών αποτελεί αναγκαίο εργαλείο για την ανάπτυξη μιας διαλεκτικής που να είναι σε θέση να μεταστρέψει την πορεία της ανθρωπότητας.
Κεφάλαιο 2
Όπως η επιβολή του καταναγκασμού στις κοινωνίες υπήρξε μια διαδικασία χιλιάδων χρόνων, η αντίστροφη διαδικασία πιθανόν θα χρειαστεί μια ανάλογη διάρκεια μέχρι να γίνει παγκόσμια. Λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψη τα νέα επικοινωνιακά δεδομένα και την οικονομική ενοποίηση του κόσμου, η διαδικασία κατάργησης του καταναγκασμού θα μπορούσε να αποδειχτεί απρόβλεπτα συντομότερη.
α. Έχει ξεκινήσει η διαδικασία κατάργησης του καταναγκασμού;
Χωρίς αμφιβολία έχει ξεκινήσει ταυτόχρονα με την επιβολή του πρώτου καταναγκασμού και για αυτό θα πρέπει να μελετήσουμε τί είναι αυτό που έκανε τον καταναγκασμό τόσο ισχυρό και τόσο επιτυχημένο στην διάδοσή του σε ολόκληρη την υφήλιο.
....
20171122
Η ανισότητα, ιστορικά / μελέτη
http://tvxs.gr/news/sci-tech/oi-rizes-tis-anisotitas
[πολλά αναφέρονται εκτός από τον ρόλο της δουλείας και του καταναγκασμού που επέβαλαν οι πολεμικές κοινωνίες στις υποτελείς τους]
[πολλά αναφέρονται εκτός από τον ρόλο της δουλείας και του καταναγκασμού που επέβαλαν οι πολεμικές κοινωνίες στις υποτελείς τους]
20171117
20171107
Taro Aso / Japan's Minister of Finance
https://en.wikipedia.org/wiki/Tar%C5%8D_As%C5%8D
http://tvxs.gr/news/kosmos/kodokushi-i-fylaki-oi-ilikiomenoi-tis-iaponias-den-exoyn-alli-epilogi
Aso Mining Company
https://en.wikipedia.org/wiki/Aso_Mining_forced_labor_controversy
Aso Takakichi, January 1940: “In our country labor and management are one, facing in the same direction—toward the emperor. We must advance on the path of national duty,” Aso solemnly told his workforce, stressing the sacred nature of coal mining and the urgent need for greater self-sacrifice. “If it is possible that anyone here does not understand this spirit of service to the nation, as a Japanese subject he should be truly ashamed.”
... Στην χώρα μας η εργασία και η διοίκηση είναι ένα, και κοιτάζουν προς την ίδια κατεύθυνση, τον αυτοκράτορα. Πρέπει να προοδεύουμε στο μονοπάτι που ορίζει το εθνικό καθήκον.
... Εάν θα ήταν ποτέ δυνατόν κάποιος να μην αντιλαμβάνεται αυτό το πνεύμα καθήκοντος προς το έθνος, σαν υποκείμενο της Ιαπωνίας θα έπρεπε πραγματικά να ντρέπεται. ...
http://apjjf.org/-William-Underwood/2537/article.html
http://tvxs.gr/news/kosmos/kodokushi-i-fylaki-oi-ilikiomenoi-tis-iaponias-den-exoyn-alli-epilogi
Aso Mining Company
https://en.wikipedia.org/wiki/Aso_Mining_forced_labor_controversy
Aso Takakichi, January 1940: “In our country labor and management are one, facing in the same direction—toward the emperor. We must advance on the path of national duty,” Aso solemnly told his workforce, stressing the sacred nature of coal mining and the urgent need for greater self-sacrifice. “If it is possible that anyone here does not understand this spirit of service to the nation, as a Japanese subject he should be truly ashamed.”
... Στην χώρα μας η εργασία και η διοίκηση είναι ένα, και κοιτάζουν προς την ίδια κατεύθυνση, τον αυτοκράτορα. Πρέπει να προοδεύουμε στο μονοπάτι που ορίζει το εθνικό καθήκον.
... Εάν θα ήταν ποτέ δυνατόν κάποιος να μην αντιλαμβάνεται αυτό το πνεύμα καθήκοντος προς το έθνος, σαν υποκείμενο της Ιαπωνίας θα έπρεπε πραγματικά να ντρέπεται. ...
http://apjjf.org/-William-Underwood/2537/article.html
 |
| Takakichi Aso, Taro Aso, 1975 |
 |
| Taro Aso |
20171016
Daphne Garuana Galizzia / δημοσιογράφος
"Υπάρχουν παντού μόνο απατεώνες. Η κατάσταση είναι απογοητευτική"
http://news247.gr/eidiseis/kosmos/panama-papers-prwto-thema-sta-diethnh-mme-h-dolofonia-ths-daphne-garuana-galizzia.4894211.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Daphne_Caruana_Galizia
... Είμαστε ένας λαός σε πόλεμο εναντίον του κράτους και του οργανωμένου εγκλήματος, που έχουν γίνει σχεδόν ταυτόσημα ...
http://tvxs.gr/news/kosmos/gios-tis-maltezas-dimosiografoy-i-mitera-moy-dolofonithike-epeidieimaste-se-polemo
http://news247.gr/eidiseis/kosmos/panama-papers-prwto-thema-sta-diethnh-mme-h-dolofonia-ths-daphne-garuana-galizzia.4894211.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Daphne_Caruana_Galizia
... Είμαστε ένας λαός σε πόλεμο εναντίον του κράτους και του οργανωμένου εγκλήματος, που έχουν γίνει σχεδόν ταυτόσημα ...
http://tvxs.gr/news/kosmos/gios-tis-maltezas-dimosiografoy-i-mitera-moy-dolofonithike-epeidieimaste-se-polemo
20171006
20171005
"Σώματα Ασφαλείας"
 |
| Καταλoνία, 1 Οκτωβρίου 2017 |
Τελικά, μήπως τα απανταχού "σώματα ασφαλείας" δεν είναι κάτι λιγότερο από στρατός κατοχής;
Ο Μακρόν για την εργατική τάξη: http://tvxs.gr/news/eyropi-eop/o-makron-eksorgizei-tin-galliki-ergatiki-taksi-me-nea-lektiki-apaksiosi
Πεθαίνοντας στην δουλειά http://tvxs.gr/news/kosmos/iaponia-doylepse-159-ores-se-ena-mina-kai-pethane
20170920
Είμαι η ζέμπρα του Ανδριανόπουλου
Φυσικά, σε αυτήν την "φύση" που περιγράφουν,
οι ίδιοι είναι τα λιοντάρια και εμείς οι ζέμπρες.
οι ίδιοι είναι τα λιοντάρια και εμείς οι ζέμπρες.
"why comrades, do you really believe that nature produces equality? then, why the lion eats the zebra and the elephant steps on the tiger? which society with equality are you talking about?"
και η φύση του Μητσοτάκη:
«Δεν τρέφω αυταπάτες για μια κοινωνία χωρίς ανισότητες, κάτι τέτοιο είναι αντίθετο στην ανθρώπινη φύση, όσοι το επιχείρησαν καταστρατήγησαν τελικά την ίδια τη δημοκρατία και τα ατομικά δικαιώματα»
"I have no illusions for a society without inequalities, such a thing would be against human nature, any who attempted it finally abused democracy itself and human rights".
http://www.candianews.gr/2017/09/17/i-anatrichiastiki-dilosi-tou-k-mitsotaki-pou-os-allos-loudovikos-diakiryxe-os-fysiki-tin-kinoniki-anisotita-vinteo/
20170901
A new kind of human [the loss of intelligence]
Ένα νέο είδος ανθρώπου [η απώλεια της ευφυίας]
I remember, as a little child, the evenings we used to lay on the porch mantel staring at the uncountable stars and the deep black of the pure sky. Youngsters, grownups and teenagers would array knowledge, rumors, and thoughts freed and unfolded by the void of the darkness.
I was amazed by a certain discussion and still remember clearly: how would humans look after thousands of years?
The prevailing suggestion was that human head would constantly grow bigger, in order to fit all the amazing things that humans think and create. Arms, on the other hand, and legs, wouldn't be that strong, since most labor in the future will be done by machines.
Here though, forty five years after that starlit evening, we learn that human brain has decreased in the last 10.000 years. The multifaceted human that new how to move in large areas like it was his palm, new of every plant and every animal, the waters and the rocks, new about traps and tricks, medicines and cures, knew how to get honey and how to make cheese, but, above all, knew how to negotiate his position in his community at any time, and even more how to decorate, dance, sing, enjoy and communicate with his world of fantasy, well this human is long gone.
Today, each one of us is trained in specific sections of knowledge, and in the longest part of his life is executing commands. Even in the case that someone isn't occupied in some form of standardized labor, the specialized knowledge he uses, in the biggest part of it, it is saved on print or in digital hard-disks. Meanwhile, the way back home is always the same and street signs are there to help in case somebody's mind gets preoccupied. Most important though, is the fact that we don't need to negotiate our relation to other people, since we are conveniently leaning on the supposed self-sufficiency [αυτάρκεια], provided by our monthly salary and the normality of the State's laws.
No matter how paradox it might sound, the human kind, which we have self-complacently named Sapiens, will become extinct, not due to some major catastrophe, but instead due to the loss of the human substance, the one that made each person a polypragmon, responsible for the survival of his own and his community's, competent to judge and feel about everything like any other.
The human that executes commands and bends by will to coercion, the human who lives as a minimum part of a huge machine in fear that at some point some might decide to discard him as useless or expensive, is definitely a new kind of human.
http://newsfeed.time.com/2012/11/15/research-suggests-humans-are-evolving-to-be-dumber/
complete article https://pdfs.semanticscholar.org/cc63/c5e0bb322baa850f362b38be6c7835a483ce.pdf
http://discovermagazine.com/2010/sep/25-modern-humans-smart-why-brain-shrinking
http://www.ancient-origins.net/news-evolution-human-origins/scientists-are-alarmed-shrinking-human-brain-001446
https://www.scientificamerican.com/article/why-have-our-brains-started-to-shrink/
I remember, as a little child, the evenings we used to lay on the porch mantel staring at the uncountable stars and the deep black of the pure sky. Youngsters, grownups and teenagers would array knowledge, rumors, and thoughts freed and unfolded by the void of the darkness.
I was amazed by a certain discussion and still remember clearly: how would humans look after thousands of years?
The prevailing suggestion was that human head would constantly grow bigger, in order to fit all the amazing things that humans think and create. Arms, on the other hand, and legs, wouldn't be that strong, since most labor in the future will be done by machines.
Here though, forty five years after that starlit evening, we learn that human brain has decreased in the last 10.000 years. The multifaceted human that new how to move in large areas like it was his palm, new of every plant and every animal, the waters and the rocks, new about traps and tricks, medicines and cures, knew how to get honey and how to make cheese, but, above all, knew how to negotiate his position in his community at any time, and even more how to decorate, dance, sing, enjoy and communicate with his world of fantasy, well this human is long gone.
Today, each one of us is trained in specific sections of knowledge, and in the longest part of his life is executing commands. Even in the case that someone isn't occupied in some form of standardized labor, the specialized knowledge he uses, in the biggest part of it, it is saved on print or in digital hard-disks. Meanwhile, the way back home is always the same and street signs are there to help in case somebody's mind gets preoccupied. Most important though, is the fact that we don't need to negotiate our relation to other people, since we are conveniently leaning on the supposed self-sufficiency [αυτάρκεια], provided by our monthly salary and the normality of the State's laws.
No matter how paradox it might sound, the human kind, which we have self-complacently named Sapiens, will become extinct, not due to some major catastrophe, but instead due to the loss of the human substance, the one that made each person a polypragmon, responsible for the survival of his own and his community's, competent to judge and feel about everything like any other.
The human that executes commands and bends by will to coercion, the human who lives as a minimum part of a huge machine in fear that at some point some might decide to discard him as useless or expensive, is definitely a new kind of human.
http://newsfeed.time.com/2012/11/15/research-suggests-humans-are-evolving-to-be-dumber/
complete article https://pdfs.semanticscholar.org/cc63/c5e0bb322baa850f362b38be6c7835a483ce.pdf
http://discovermagazine.com/2010/sep/25-modern-humans-smart-why-brain-shrinking
http://www.ancient-origins.net/news-evolution-human-origins/scientists-are-alarmed-shrinking-human-brain-001446
https://www.scientificamerican.com/article/why-have-our-brains-started-to-shrink/
20170831
20170829
Ταλίν 2017, ολοκληρωτισμός και μισές κουβέντες
Είναι φυσικό, ζώντας σε περιχαρακωμένες κοινωνίες και διδασκόμενοι άλλοτε επιμέρους πραγματικότητες και άλλοτε χονδροειδή ψέματα να αδυνατούμε να προσεγγίζουμε γόνιμα πεδία αλληλοκατανόησης. Κοιτάζοντας δε ακόμα και την πιο αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα από τόσο κόντα ώστε να αλληθωρίζουμε, αποκλείεται να αποκτήσουμε γνώση για το ποιά είναι στ' αλήθεια η ευρύτερη πραγματικότητα.
Οι δυνατότητες μας ούτως ή άλλως είναι περιορισμένες λόγω των ορίων της προσωπικής και συλλογικής αντίληψής μας, όταν όμως περιορίζονται ακόμα περισσότερο από τις ιδιαίτερες επιθυμίες, τα συμφέροντα, τις διδαχές και τις ιδεοληψίες καταλήγουμε να ομοιάζουμε με τον Πύργο της Βαβέλ.
Ζούμε διαμορφώνοντας και εντάσσοντας τον εαυτό μας σε ιδεολογίες αναγνωρίσιμες ή μή, είτε το αποδεχόμαστε είτε όχι, ανάλογα με τις καταβολές, τις αξίες, τα συμφέροντα ή την ανάγκη να ανήκουμε κάπου. Ζούμε όμως και στην συγκυρία ενός κόσμου που αναγκαστικά αναζητά νέες ισορροπίες γιατί τα βάρη που επιβάλλει στις πλάτες των ανθρώπων είναι δυσβάσταχτα. Αυτή η νέα ισορροπία δεν ξέρουμε πια θα είναι, ξέρουμε όμως πως θα προκύψει είτε μέσα από τον Λόγο, είτε μέσα από την Βία. Αν είμασταν όσο ευφυείς θέλουμε να πιστεύουμε πως είμαστε, θα κάναμε ό,τι περνά από το χέρι μας ώστε κάθε αλλαγή, και σε αυτήν την περίσταση και σε κάθε άλλη, να συντελείται μέσα από τον Λόγο ελαχιστοποιώντας την Βία.
Ο δημόσιος λόγος σήμερα κυριαρχείται από υπερασπιστές ενός "Ορθού Λόγου" ο οποίος έχει ως αφετηρία την πίστη πως ο κόσμος σήμερα β ρ ί σ κ ε τ α ι σε ισορροπία μέσα στα όρια που θέτουν κάποιοι "φυσικοί νόμοι". Ο πρώτιστος δε από αυτούς τους "φυσικούς νόμους" έχει περιγραφεί ήδη από τον Θουκυδίδη και λέει πως, η κοινωνία δομείται με σταθερότητα όταν τόσο οι ισχυροί όσο και οι αδύναμοι αποδέχονται πως αναπόφευκτα οι δεύτεροι πρέπει να υποτάσσονται στους πρώτους.
Όσο όμως και αν ισχύει μία τέτοια διατύπωση, δηλαδή πως, όταν οι καταπιεσμένοι αποδέχονται αγόγγυστα τους καταναγκασμούς που τους επιβάλλουν οι κυρίαρχοι τότε έχουμε κοινωνική ειρήνη, η συνολική εικόνα της ανθρωπότητας δείχνει πως από την εποχή που στα αρχαία χρόνια μία κοινωνία υποδούλωσε για πρώτη φορά μία άλλη, οι άνθρωποι εξεγείρονται για να αποτινάξουν τους καταναγκασμούς που επιβάλλουν οι κυρίαρχοι. Πολύ περισσότερο όμως, οι ίδιοι οι κυρίαρχοι ανταγωνίζονται διαρκώς μεταξύ τους εγκλωβισμένοι στον φαύλο κύκλο κυριαρχία-μεγέθυνση, αδιαφορώντας για τις καταστροφές που προκαλούν στα ανθρώπινα κοπάδια τους, συχνά και στους εαυτούς τους.
Βλέποντας συνολικά αυτή την εικόνα της ανθρωπότητας καταλαβαίνουμε πως αυτός ο "φυσικός νόμος" που επιβάλλει τον ανταγωνισμό, την μεγέθυνση και τις συνεπακόλουθες καταστροφές, μόνο φυσικός δεν είναι αλλά κυρίως ούτε ανθρώπινος, ενώ αποτελεί ένα καταστροφικό αδιέξοδο.
Στην πραγματικότητα οι υπερασπιστές αυτού του "Ορθού Λόγου", οι οποίοι συνήθως συμπίπτουν με αυτό που ονομάζουμε "μεσαία τάξη", υπερασπίζονται κοντόφθαλμα τα ιδιαίτερα συμφέροντά τους, μιμούμενοι και ανταγωνιζόμενοι σε αναλγησία τις κυρίαρχες κοινωνίες. Η θέση όμως αυτής της "μεσαίας τάξης" που τείνει να ιδεολογικοποιεί έναν υποτιθέμενο "Ορθό Λόγο" είναι εξορισμού σε κίνδυνο καθώς, από την στιγμή που οι συνθήκες δεν την καθιστούν αναγκαία ως εγγυήτριας της ασφάλειας των κυριαρχικών κοινωνιών μπορεί ολότελα να εκλείψει και να εξομοιωθεί με τα υπόλοιπα ανθρώπινα κοπάδια των κυρίαρχων.
Εδώ τώρα, βρίσκεται ο μεγάλος ανορθολογισμός αυτού του "Ορθού Λόγου" και της "μεσαίας τάξης" που τον εκφράζει.
Η ύπαρξη της "μεσαίας τάξης" οφείλεται, καταρχήν, στους αιματηρούς αγώνες που συντελέστηκαν από τα μέσα του δέκατου ένατου μέχρι τα μέσα του εικοστού αιώνα από τις ενώσεις των εργαζομένων οι οποίες στην πορεία μετεξελίχτηκαν σε δομές αναρχικών και κομμουνιστών με αποκορύφωμα την δημιουργία της Σοβιετικής Ένωσης. Η όποια έννοια της "μεσαίας τάξης" θα ήταν πολύ διαφορετική εάν χιλιάδες και εκατομμύρια ανθρώπων δεν είχαν αγωνιστεί, συχνά μέχρι εσχάτων, για να απελευθερωθούν από τους καταναγκασμούς που τους επέβαλλαν οι κυρίαρχες κοινωνίες των κεφαλαιοκρατών. Αυτοί οι αγώνες, οι εκατόμβες νεκρών και περιθωριοποιημένων κοινωνικών αγωνιστών, μαζί και η ύπαρξη της Σοβιετικής Ένωσης ως κοινωνικού τύπου με αδιανόητες για τον δυτικό κόσμο κοινωνικές παροχές, δημιούργησαν την δυνατότητα σε ορισμένους να αναδυθούν και να διαβιούν στο πλαίσιο που ονομάζουμε στις δυτικές κοινωνίες, "μεσαία τάξη".
Κατά δεύτερο, το συνολικό πρόσοδο των δυτικών κρατών, ανεξάρτητα πώς διαμοιράζεται στις επιμέρους κοινωνίες τους, προέρχεται από την εγκληματική αφαίμαξη άλλων χωρών. Παλαιότερα, ιδιωτικές εταιρείες με ιδιωτικούς στρατούς εγκληματούσαν ανεξέλεγκτα στα πέρατα του κόσμου, ενώ σήμερα, στρατιωτικές επεμβάσεις και εξαναγκασμοί εξασφαλίζουν αυτές τις αφαιμάξεις. Οι "σφαίρες επιρροής", οι περιφερειακοί πόλεμοι, οι εμφύλιοι, η "εκτός συνόρων" δουλεία, είναι κάποιοι από τους μηχανισμούς που χρησιμοποιούν οι κυρίαρχες κοινωνίες για να ικανοποιούν τόσο τις δικές τους ανάγκες, όσο και να εξασφαλίζουν τα απαραίτητα για τον κατευνασμό των υποτελών τους.
Ως "δυτικοί" είμαστε συνένοχοι σε ανείπωτα εγκλήματα που συντελέστηκαν στην σύγχρονη ιστορία και συντελούνται αδιάκοπα αυτή την στιγμή. Στην ίδια μας την χώρα αποδεχόμαστε την ύπαρξη στρατοπέδων συγκέντρωσης όπου δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι στερούνται κάθε στοιχείο από αυτά που αναγνωρίζουμε ως ανθρώπινο βίο. Στην ίδια μας την χώρα αποδεχόμαστε πλέον τις αποθήκες εργαζομένων, την ημιαπασχόληση για 300 ευρώ, την ζωή χωρίς προοπτική και ελπίδα.
Οι "ορθολογιστές" λοιπόν της "μεσαίας τάξης" καθώς νομίζουν πως υπερασπίζονται τα συμφέροντά τους ταυτίζοντας τους κομμουνιστές με τους φασίστες, στην πραγματικότητα ροκανίζουν το κλαδί πάνω στο οποίο στέκονται. Η κοινωνική διάταξη που πιστεύει στον πολεμικό αρχηγό, στην ιεραρχία και την επιβολή της φυλής πάνω σε άλλες φυλές, στο δικαίωμα των ισχυρών να καταναγκάζουν τους αδύναμους, άνοιξε πριν ελάχιστες χιλιετίες μία θλιβερή παρένθεση στην πορεία της ανθρωπότητας. Όπως και για κάθε κυριαρχική κοινωνία στο παρελθόν, έτσι και για την δική μας, των κεφαλαιοκρατών, αυτή η κοινωνική διάταξη είναι η ιδανική για να εξυπηρετούνται τα συμφέροντά της. Σε μία τέτοια κοινωνική διάταξη κάθε έννοια "μεσαίας τάξης" είναι περιττή.
Όταν ο στρατός και η αστυνομία μπορούν να επιβάλλουν την "κοινωνική ειρήνη" κάθε συζήτηση για κοινωνικά δικαιώματα είναι άσκοπη και όποιοι δεν ανήκουν στην κυριαρχική κοινωνία ή στις μονάδες καταστολής δεν υπάρχει λόγος να απολαμβάνουν κάτι περισσότερο από ό,τι τα υπόλοιπα ανθρώπινα παραγωγικά κοπάδια.
Δεν είναι επιστημονική φαντασία, είναι ο κόσμος μας χωρίς το όραμα και την ελπίδα του κομμουνισμού. Η "μεσαία τάξη" θα φερόταν ορθολογικά αν έστρεφε το ενδιαφέρον της στην φροντίδα των ασθενέστερων, αν έβλεπε την συνολική παγκόσμια κατάσταση, αν έκοβε τους δεσμούς της από την αλαζονεία και την αναλγησία των κυρίαρχων, και τότε θα ήταν που πραγματικά θα εξυπηρετούσε και τα δικά της συμφέροντα. Αν έπαυε να πιστεύει σε "φυσικούς νόμους" που δεν έχουν καμμία σχέση με την ανθρώπινη υπόσταση και στρεφόταν προς την κοινωνική δικαιοσύνη και την ενσυναίσθηση.
Δύο παρενθέσεις
1.
Όταν η βία εφαρμόζεται ως το αναγκαίο μέσο απελευθέρωσης είναι δεδομένο πως κανείς δεν μπορεί να προκαταβάλει που θα οδηγήσει. Η βία μπορεί να γεννά ανεξέλεγκτες εξουσίες και οι εξουσίες εχθρεύονται την ισοτιμία και την δημοκρατία. Είναι αξιοθαύμαστο πώς κατά την διάλυση της ΕΣΣΔ δεν υπήρχαν πια κομμουνιστές σε δημόσια αξιώματα παρά κυρίως άνθρωποι της εξουσίας. Η διαχείριση της βίας, η ισοτιμία και η δημοκρατία είναι κρίσιμα θέματα για κάθε κίνημα ανατροπής. Το σοβιετικό καθεστώς κατέρρευσε από τις ανθρώπινες αντιφάσεις, ενώ, όσο οι κομμουνιστές δεν βάζουν στο μικροσκόπιο της κριτικής τους το Κράτος και την Εξουσία, και δεν διδάσκουν στην πράξη την δημοκρατία και την ισοτιμία μέσα στις σημερινές κοινωνικές συνθήκες, βάζουν εμπόδια στην απεμπλοκή της ανθρωπότητας από τα αδιέξοδα που δημιουργούν οι ανταγωνισμοί, οι πόλεμοι και οι καταναγκασμοί.
2.
Στην περίπτωση του Ταλίν, οι εθνικιστικές αντιπαραθέσεις ιδεολογικοποιούνται σκόπιμα διαστρεβλώνοντας τις πραγματικές αντιθέσεις. Ας φανταστούμε σαν Έλληνες πως θα γραφόταν η ιστορία από τους Τσάμηδες, τους Σλαυομακεδόνες ή τους Πομάκους. Ας αναλογιστούμε πώς αυτές οι εθνότητες θα χρησιμοποιηθούν οποιαδήποτε στιγμή κινηθούμε ως κράτος πέρα από τα όρια που μας θέτουν οι ισχυροί.
Ας αναλογιστούμε ακόμα τις πιθανές αντιδράσεις μας αν βρισκόμασταν στην θέση των μπολσεβίκων όταν δύο ελληνικά συντάγματα εκστράτευσαν εναντίον τους στην περιοχή της Κριμαίας με τις αντεπαναστατικές δυνάμεις της Αντάντ.
Οι δυνατότητες μας ούτως ή άλλως είναι περιορισμένες λόγω των ορίων της προσωπικής και συλλογικής αντίληψής μας, όταν όμως περιορίζονται ακόμα περισσότερο από τις ιδιαίτερες επιθυμίες, τα συμφέροντα, τις διδαχές και τις ιδεοληψίες καταλήγουμε να ομοιάζουμε με τον Πύργο της Βαβέλ.
Ζούμε διαμορφώνοντας και εντάσσοντας τον εαυτό μας σε ιδεολογίες αναγνωρίσιμες ή μή, είτε το αποδεχόμαστε είτε όχι, ανάλογα με τις καταβολές, τις αξίες, τα συμφέροντα ή την ανάγκη να ανήκουμε κάπου. Ζούμε όμως και στην συγκυρία ενός κόσμου που αναγκαστικά αναζητά νέες ισορροπίες γιατί τα βάρη που επιβάλλει στις πλάτες των ανθρώπων είναι δυσβάσταχτα. Αυτή η νέα ισορροπία δεν ξέρουμε πια θα είναι, ξέρουμε όμως πως θα προκύψει είτε μέσα από τον Λόγο, είτε μέσα από την Βία. Αν είμασταν όσο ευφυείς θέλουμε να πιστεύουμε πως είμαστε, θα κάναμε ό,τι περνά από το χέρι μας ώστε κάθε αλλαγή, και σε αυτήν την περίσταση και σε κάθε άλλη, να συντελείται μέσα από τον Λόγο ελαχιστοποιώντας την Βία.
Ο δημόσιος λόγος σήμερα κυριαρχείται από υπερασπιστές ενός "Ορθού Λόγου" ο οποίος έχει ως αφετηρία την πίστη πως ο κόσμος σήμερα β ρ ί σ κ ε τ α ι σε ισορροπία μέσα στα όρια που θέτουν κάποιοι "φυσικοί νόμοι". Ο πρώτιστος δε από αυτούς τους "φυσικούς νόμους" έχει περιγραφεί ήδη από τον Θουκυδίδη και λέει πως, η κοινωνία δομείται με σταθερότητα όταν τόσο οι ισχυροί όσο και οι αδύναμοι αποδέχονται πως αναπόφευκτα οι δεύτεροι πρέπει να υποτάσσονται στους πρώτους.
Όσο όμως και αν ισχύει μία τέτοια διατύπωση, δηλαδή πως, όταν οι καταπιεσμένοι αποδέχονται αγόγγυστα τους καταναγκασμούς που τους επιβάλλουν οι κυρίαρχοι τότε έχουμε κοινωνική ειρήνη, η συνολική εικόνα της ανθρωπότητας δείχνει πως από την εποχή που στα αρχαία χρόνια μία κοινωνία υποδούλωσε για πρώτη φορά μία άλλη, οι άνθρωποι εξεγείρονται για να αποτινάξουν τους καταναγκασμούς που επιβάλλουν οι κυρίαρχοι. Πολύ περισσότερο όμως, οι ίδιοι οι κυρίαρχοι ανταγωνίζονται διαρκώς μεταξύ τους εγκλωβισμένοι στον φαύλο κύκλο κυριαρχία-μεγέθυνση, αδιαφορώντας για τις καταστροφές που προκαλούν στα ανθρώπινα κοπάδια τους, συχνά και στους εαυτούς τους.
Βλέποντας συνολικά αυτή την εικόνα της ανθρωπότητας καταλαβαίνουμε πως αυτός ο "φυσικός νόμος" που επιβάλλει τον ανταγωνισμό, την μεγέθυνση και τις συνεπακόλουθες καταστροφές, μόνο φυσικός δεν είναι αλλά κυρίως ούτε ανθρώπινος, ενώ αποτελεί ένα καταστροφικό αδιέξοδο.
Στην πραγματικότητα οι υπερασπιστές αυτού του "Ορθού Λόγου", οι οποίοι συνήθως συμπίπτουν με αυτό που ονομάζουμε "μεσαία τάξη", υπερασπίζονται κοντόφθαλμα τα ιδιαίτερα συμφέροντά τους, μιμούμενοι και ανταγωνιζόμενοι σε αναλγησία τις κυρίαρχες κοινωνίες. Η θέση όμως αυτής της "μεσαίας τάξης" που τείνει να ιδεολογικοποιεί έναν υποτιθέμενο "Ορθό Λόγο" είναι εξορισμού σε κίνδυνο καθώς, από την στιγμή που οι συνθήκες δεν την καθιστούν αναγκαία ως εγγυήτριας της ασφάλειας των κυριαρχικών κοινωνιών μπορεί ολότελα να εκλείψει και να εξομοιωθεί με τα υπόλοιπα ανθρώπινα κοπάδια των κυρίαρχων.
Εδώ τώρα, βρίσκεται ο μεγάλος ανορθολογισμός αυτού του "Ορθού Λόγου" και της "μεσαίας τάξης" που τον εκφράζει.
Η ύπαρξη της "μεσαίας τάξης" οφείλεται, καταρχήν, στους αιματηρούς αγώνες που συντελέστηκαν από τα μέσα του δέκατου ένατου μέχρι τα μέσα του εικοστού αιώνα από τις ενώσεις των εργαζομένων οι οποίες στην πορεία μετεξελίχτηκαν σε δομές αναρχικών και κομμουνιστών με αποκορύφωμα την δημιουργία της Σοβιετικής Ένωσης. Η όποια έννοια της "μεσαίας τάξης" θα ήταν πολύ διαφορετική εάν χιλιάδες και εκατομμύρια ανθρώπων δεν είχαν αγωνιστεί, συχνά μέχρι εσχάτων, για να απελευθερωθούν από τους καταναγκασμούς που τους επέβαλλαν οι κυρίαρχες κοινωνίες των κεφαλαιοκρατών. Αυτοί οι αγώνες, οι εκατόμβες νεκρών και περιθωριοποιημένων κοινωνικών αγωνιστών, μαζί και η ύπαρξη της Σοβιετικής Ένωσης ως κοινωνικού τύπου με αδιανόητες για τον δυτικό κόσμο κοινωνικές παροχές, δημιούργησαν την δυνατότητα σε ορισμένους να αναδυθούν και να διαβιούν στο πλαίσιο που ονομάζουμε στις δυτικές κοινωνίες, "μεσαία τάξη".
Κατά δεύτερο, το συνολικό πρόσοδο των δυτικών κρατών, ανεξάρτητα πώς διαμοιράζεται στις επιμέρους κοινωνίες τους, προέρχεται από την εγκληματική αφαίμαξη άλλων χωρών. Παλαιότερα, ιδιωτικές εταιρείες με ιδιωτικούς στρατούς εγκληματούσαν ανεξέλεγκτα στα πέρατα του κόσμου, ενώ σήμερα, στρατιωτικές επεμβάσεις και εξαναγκασμοί εξασφαλίζουν αυτές τις αφαιμάξεις. Οι "σφαίρες επιρροής", οι περιφερειακοί πόλεμοι, οι εμφύλιοι, η "εκτός συνόρων" δουλεία, είναι κάποιοι από τους μηχανισμούς που χρησιμοποιούν οι κυρίαρχες κοινωνίες για να ικανοποιούν τόσο τις δικές τους ανάγκες, όσο και να εξασφαλίζουν τα απαραίτητα για τον κατευνασμό των υποτελών τους.
Ως "δυτικοί" είμαστε συνένοχοι σε ανείπωτα εγκλήματα που συντελέστηκαν στην σύγχρονη ιστορία και συντελούνται αδιάκοπα αυτή την στιγμή. Στην ίδια μας την χώρα αποδεχόμαστε την ύπαρξη στρατοπέδων συγκέντρωσης όπου δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι στερούνται κάθε στοιχείο από αυτά που αναγνωρίζουμε ως ανθρώπινο βίο. Στην ίδια μας την χώρα αποδεχόμαστε πλέον τις αποθήκες εργαζομένων, την ημιαπασχόληση για 300 ευρώ, την ζωή χωρίς προοπτική και ελπίδα.
Οι "ορθολογιστές" λοιπόν της "μεσαίας τάξης" καθώς νομίζουν πως υπερασπίζονται τα συμφέροντά τους ταυτίζοντας τους κομμουνιστές με τους φασίστες, στην πραγματικότητα ροκανίζουν το κλαδί πάνω στο οποίο στέκονται. Η κοινωνική διάταξη που πιστεύει στον πολεμικό αρχηγό, στην ιεραρχία και την επιβολή της φυλής πάνω σε άλλες φυλές, στο δικαίωμα των ισχυρών να καταναγκάζουν τους αδύναμους, άνοιξε πριν ελάχιστες χιλιετίες μία θλιβερή παρένθεση στην πορεία της ανθρωπότητας. Όπως και για κάθε κυριαρχική κοινωνία στο παρελθόν, έτσι και για την δική μας, των κεφαλαιοκρατών, αυτή η κοινωνική διάταξη είναι η ιδανική για να εξυπηρετούνται τα συμφέροντά της. Σε μία τέτοια κοινωνική διάταξη κάθε έννοια "μεσαίας τάξης" είναι περιττή.
Όταν ο στρατός και η αστυνομία μπορούν να επιβάλλουν την "κοινωνική ειρήνη" κάθε συζήτηση για κοινωνικά δικαιώματα είναι άσκοπη και όποιοι δεν ανήκουν στην κυριαρχική κοινωνία ή στις μονάδες καταστολής δεν υπάρχει λόγος να απολαμβάνουν κάτι περισσότερο από ό,τι τα υπόλοιπα ανθρώπινα παραγωγικά κοπάδια.
Δεν είναι επιστημονική φαντασία, είναι ο κόσμος μας χωρίς το όραμα και την ελπίδα του κομμουνισμού. Η "μεσαία τάξη" θα φερόταν ορθολογικά αν έστρεφε το ενδιαφέρον της στην φροντίδα των ασθενέστερων, αν έβλεπε την συνολική παγκόσμια κατάσταση, αν έκοβε τους δεσμούς της από την αλαζονεία και την αναλγησία των κυρίαρχων, και τότε θα ήταν που πραγματικά θα εξυπηρετούσε και τα δικά της συμφέροντα. Αν έπαυε να πιστεύει σε "φυσικούς νόμους" που δεν έχουν καμμία σχέση με την ανθρώπινη υπόσταση και στρεφόταν προς την κοινωνική δικαιοσύνη και την ενσυναίσθηση.
Δύο παρενθέσεις
1.
Όταν η βία εφαρμόζεται ως το αναγκαίο μέσο απελευθέρωσης είναι δεδομένο πως κανείς δεν μπορεί να προκαταβάλει που θα οδηγήσει. Η βία μπορεί να γεννά ανεξέλεγκτες εξουσίες και οι εξουσίες εχθρεύονται την ισοτιμία και την δημοκρατία. Είναι αξιοθαύμαστο πώς κατά την διάλυση της ΕΣΣΔ δεν υπήρχαν πια κομμουνιστές σε δημόσια αξιώματα παρά κυρίως άνθρωποι της εξουσίας. Η διαχείριση της βίας, η ισοτιμία και η δημοκρατία είναι κρίσιμα θέματα για κάθε κίνημα ανατροπής. Το σοβιετικό καθεστώς κατέρρευσε από τις ανθρώπινες αντιφάσεις, ενώ, όσο οι κομμουνιστές δεν βάζουν στο μικροσκόπιο της κριτικής τους το Κράτος και την Εξουσία, και δεν διδάσκουν στην πράξη την δημοκρατία και την ισοτιμία μέσα στις σημερινές κοινωνικές συνθήκες, βάζουν εμπόδια στην απεμπλοκή της ανθρωπότητας από τα αδιέξοδα που δημιουργούν οι ανταγωνισμοί, οι πόλεμοι και οι καταναγκασμοί.
2.
Στην περίπτωση του Ταλίν, οι εθνικιστικές αντιπαραθέσεις ιδεολογικοποιούνται σκόπιμα διαστρεβλώνοντας τις πραγματικές αντιθέσεις. Ας φανταστούμε σαν Έλληνες πως θα γραφόταν η ιστορία από τους Τσάμηδες, τους Σλαυομακεδόνες ή τους Πομάκους. Ας αναλογιστούμε πώς αυτές οι εθνότητες θα χρησιμοποιηθούν οποιαδήποτε στιγμή κινηθούμε ως κράτος πέρα από τα όρια που μας θέτουν οι ισχυροί.
Ας αναλογιστούμε ακόμα τις πιθανές αντιδράσεις μας αν βρισκόμασταν στην θέση των μπολσεβίκων όταν δύο ελληνικά συντάγματα εκστράτευσαν εναντίον τους στην περιοχή της Κριμαίας με τις αντεπαναστατικές δυνάμεις της Αντάντ.
Αυτοί που στέκονται ψηλότερα
δεν υπάρχει τίποτα πιο αστείο, και θλιβερό μαζί, από τους ανθρώπους που αισθάνονται ότι στέκονται πιο ψηλά από τους συνανθρώπους τους. ότι αυτοί διαθέτουν μια ιδιαίτερη αίγλη, πιο βαθειά κατανόηση του κόσμου και των άλλων. ότι οι δυνάμεις που διαθέτουν προέρχονται από μία μοιραία ή θεία επιταγή προς το πρόσωπό τους. ότι είναι εξίσου μοιραία επιταγή αλλά και χρέος τους να αυξάνουν ολοένα την αίγλη, τα προνόμια και την δύναμή τους χωρίς να κοιτάνε πίσω τους.
20170620
20170616
Εισιτήριο
Εμείς που κρατάμε ένα εισιτήριο στο χέρι, είμαστε οι επιτυχημένοι, έχουμε ήδη ανέβει τα πρώτα σκαλοπάτια που οδηγούν στην ευδαιμονία των ανάλγητων, των υπεροπτών και των δολοπλόκων.
Χαιρόμαστε όταν μας το ζητούν γιατί τότε μάς δίνεται η ευκαιρία, περήφανα, να "δείξουμε ποιοί είμαστε". Όσοι δεν είναι άξιοι αυτής της ελάχιστης επιτυχίας ας κάθονται σπίτια τους. Ο κόσμος προχωρά με βήμα γοργό και δεν μπορεί να περιμένει τους λιπόψυχους.
Ένα απλό εισιτήριο είναι στ' αλήθεια το εισιτήριο για το μέλλον και πρέπει να το αποκτούμε όποιο κι αν είναι το τίμημα που θα καταβάλλουμε.
Χαιρόμαστε όταν μας το ζητούν γιατί τότε μάς δίνεται η ευκαιρία, περήφανα, να "δείξουμε ποιοί είμαστε". Όσοι δεν είναι άξιοι αυτής της ελάχιστης επιτυχίας ας κάθονται σπίτια τους. Ο κόσμος προχωρά με βήμα γοργό και δεν μπορεί να περιμένει τους λιπόψυχους.
Ένα απλό εισιτήριο είναι στ' αλήθεια το εισιτήριο για το μέλλον και πρέπει να το αποκτούμε όποιο κι αν είναι το τίμημα που θα καταβάλλουμε.
20170601
Τα κινήματα που διεκδικούν την εξουσία, παράγουν εξουσία. Ίσως να αποτελεί αναγκαία συνθήκη, τέτοια κινήματα τελικά να αναδεικνύουν και να καθοδηγούνται από ανθρώπους που αποζητούν οι ίδιοι την εξουσία για τον εαυτό τους. Μοιάζει πως, σχετικά εύκολα, οι δυνατότητές τους περιορίζονται στην έκφραση, του οίστρου των λίγων και των αδιέξοδων των πολλών. Πέρα από τις αρχικές μεγαλοστομίες που τα θρέφουν και τα συντηρούν, μακροπρόθεσμα δεν εισάγουν νεωτερισμούς στην κοινωνική πραγματικότητα και είναι θέμα χρόνου μέχρι την στιγμή που ακυρώνουν τις αφετηρίες τους ακόμα και αν αυτές υπήρξαν ειλικρινείς. Κάθε κίνημα που επιδιώκει την κυριαρχία στο όνομα της προόδου, αργά ή γρήγορα, καταρρέει από την εντροπία του σε αυτό που πραγματικά είναι: βία και εξουσία.
Θα ήταν ολότελα αστείο με τέτοιες σκέψεις να ακυρώσουμε την πραγματικότητα πως, τα κοινωνικά φαινόμενα καθορίζονται από τις νοητικές ικανότητες του κάθε ανθρώπου αλλά και της συνισταμένης των ικανοτήτων των προσώπων που συνθέτουν κάθε κοινωνικό σύνολο. Η συλλογική νόηση, αν ονομάσουμε έτσι αυτή την συνισταμένη, που διαμορφώνει τα κοινωνικά φαινόμενα αλλά και διαμορφώνεται από αυτά, θα κινείται εσαεί στο πλαίσιο των αντιφάσεων που παράγει η ανθρώπινη νόηση και θα εξελίσσεται μαζί τους. Κινούμαστε στο σκοτάδι με λίγα λόγια, χωρίς να μας έχουν δοθεί οδηγίες χρήσης ή χάρτες του κοινωνικού πεδίου μέσα στον χρόνο. Για καμμία ενέργεια ή επιλογή μας δεν θα μας δοθεί πιστοποίηση πως οδηγεί σε κάποια πρόοδο και όχι σε κάποια οπισθοδρόμηση. Αλίμονο όμως αν μία τέτοια γνώση μας αποτρέπει από το να ψαχουλεύουμε στα τυφλά, ενίοτε και να κάνουμε άλματα στο κενό, στην προσπάθειά μας να πραγματώσουμε τα οράματα για την ζωή και το κοινωνικό περιβάλλον μας.
Την ίδια στιγμή όμως, αν αμελούμε να μελετάμε τα κοινωνικά φαινόμενα με διαλεκτικό τρόπο, τόσο το ψαχούλεμα στα τυφλά, όσο και τα άλματα στο κενό θα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να έχουν δυσάρεστη κατάληξη, όσο αφορά τις επιδιώξεις των προοδευτικών ανθρώπων.
Τρεις θεμελιώδεις αρχές για την προοδευτικότητα
Πρώτη θεμελιώδης αρχή
Καθώς κατανοούμε πως κανένα σόφισμα δεν θα μπορέσει με μιας και δια παντός να λύσει τα προβλήματα των ανθρώπων, είναι σημαντικό για όσους εργάζονται στο όνομα της προόδου να εμπεδωθεί πως, δεν υπάρχει κάποιο μέσο που να αυτονομείται από τον σκοπό που επιδιώκει, ούτε και κάποιος σκοπός που να αυτονομείται από τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την επίτευξή του. Στην αέναη προσπάθεια των ανθρώπων για πρόοδο κάθε μέσον είναι ο σκοπός και ο σκοπός πραγματώνεται σε κάθε μέσον.
Δεύτερη θεμελιώδης αρχή
Καθώς κινούμαστε στο άγνωστο, η παραγωγή από την ανθρώπινη διάνοια μεγάλης ποικιλίας θεωρητικών και πρακτικών σχημάτων που αναφέρονται στην προοδευτικότητα είναι αναμενόμενη.
Τέτοια σχήματα όμως που δεν επεξεργάζονται και αναπτύσσουν τρόπους διαπραγμάτευσης, συνύπαρξης και συνεργασίας με ανάλογα σχήματα στο πλαίσιο διατυπωμένων αρχών, δεν συνεισφέρουν στην πρόοδο αλλά στην οπισθοδρόμηση.
Η διαπραγμάτευση για την διατύπωση συνταγματικών αρχών της προοδευτικότητας, η συνεργασία για την ανάπτυξη και εφαρμογή τους, μαζί με την προσπάθεια διεύρυνσης των σχημάτων που εντάσσονται σε μία τέτοια συνεργασία αποτελεί πρωταρχικό κριτήριο προοδευτικότητας. Η προοδευτικότητα δεν βλέπει παντού εχθρούς και απειλές αλλά εργάζεται διαρκώς για την διαμόρφωση των όρων που βοηθούν την διεύρυνση των συνεργασιών.
Τρίτη θεμελιώδης αρχή
Η προοδευτικότητα προσδιορίζεται ως, η έμπρακτη εκδήλωση αγάπης προς τον συνάνθρωπο και προς την ζωή γενικότερα, η έγνοια-συμπάθεια του κάθε ανθρώπου για την κατάσταση των άλλων ανθρώπων αλλά και για την κατάσταση των άλλων οργανισμών που κατοικούν τον πλανήτη. Η προοδευτικότητα δεν θα εκπροσωπηθεί ποτέ ικανοποιητικά μέσα από στρατηγικές μετρήσιμων μεγεθών, οικονομικούς όρους και σχεδιασμούς.
Η ισορροπία μεταξύ της ανθρώπινης ενσυναίσθησης και των κοινωνικών κανονισμών αποτελεί το μεγάλο στοίχημα της προοδευτικότητας που εσαεί θα πάλλεται ανάμεσά τους, στην προσπάθεια να διαφυλάσσει την ακεραιότητα και την αξιοπρέπεια των προσώπων μέσα σε ένα δίκαιο και ειρηνικό συλλογικό περιβάλλον.
Το Σύνταγμα της προοδευτικότητας
Εάν ξεκινούσαμε την συλλογική εργασία για την δημιουργία ενός Συντάγματος της προοδευτικότητας σε συνέχεια των θεμελιωδών αρχών της, είναι πολύ πιθανό ως αφετηρία να συμφωνούσαμε σε έννοιες όπως:
Προστασία της ζωής και της αξιοπρέπειας, ειρήνη, δημοκρατία, ισότητα, αυτοδιάθεση, δικαιοσύνη.
Ποιοί είναι οι σκοποί και ποιά τα μέσα της προοδευτικότητας;
Ο λόγος δεν μοιάζει να κυριαρχεί στην ζωή μας ούτε και στον τρόπο που διαμορφώνουμε τις κοινωνίες μας. Το πεδίο του λόγου περιορίζεται στις ανάγκες των κυρίαρχων κοινωνιών στο να διατηρούν την κυριαρχία τους. Οι κυρίαρχες κοινωνίες δεν ενδιαφέρονται για κανέναν άλλο λόγο πέρα από αυτόν που εξασφαλίζει τα συμφέροντά τους. Αυτό δεν είναι παράλογο.
Η ανάπτυξη ενός λόγου που θα λειτουργεί προς όφελος των καταπιεσμένων κοινωνιών είναι υπόθεση των ίδιων. Η ανάπτυξη ενός λόγου που να εκπροσωπεί τους καταπιεσμένους είναι το απαραίτητο εφόδιο για την ανάπτυξη συνεργασιών και για την υλοποίηση ενός κόσμου που θα ακυρώσει και θα ανατρέψει τον υφιστάμενο.
Είναι σημαντικό να διακρίνουμε πως η συνθηματολογία, τα κλισέ και οι κραυγές δεν κινούνται στο πεδίο του λόγου.
Η ανάπτυξη του λόγου είναι μία κοπιαστική προσπάθεια που συντελείται μέσα από τον διάλογο μεταξύ όσων έχουν λόγο να συστρατευθούν στις δυνάμεις τις προόδου. Δεν νοείται προοδευτικότητα που να φοβάται τον λόγο και τον διάλογο. Ο λόγος είναι το μέσον αλλά και σκοπός στην διαμόρφωση ενός καλύτερου κόσμου.
Η βία είναι το μέσον και ο σκοπός του κόσμου από τον οποίο θέλουμε να απαλλαγούμε. Η βία είναι ταυτόσημη με την επιβολή και την εξουσία. Η επαναστατική βία, καθώς εξουσιοδοτείται, παράγει επιβολή και εξουσία, κυρίαρχους και υποταγμένους, όπως και κάθε άλλη βία. Η προοδευτικότητα που εξωθείται στην βία πρέπει να αναγνωρίζει σε αυτήν μια τραγική παρένθεση την οποία το ταχύτερο οφείλει να υποτάξει στον λόγο. Δεν νοείται προοδευτικότητα που να αποζητά την βία. Η σοφία του αρχαίου τοτεμικού κανόνα που ορίζει ότι το δικαίωμα της βίας αποδίδεται σε όλους ή σε κανέναν πρέπει να βρίσκεται πάντα στην συνείδηση των προοδευτικών ανθρώπων.
...
Θα ήταν ολότελα αστείο με τέτοιες σκέψεις να ακυρώσουμε την πραγματικότητα πως, τα κοινωνικά φαινόμενα καθορίζονται από τις νοητικές ικανότητες του κάθε ανθρώπου αλλά και της συνισταμένης των ικανοτήτων των προσώπων που συνθέτουν κάθε κοινωνικό σύνολο. Η συλλογική νόηση, αν ονομάσουμε έτσι αυτή την συνισταμένη, που διαμορφώνει τα κοινωνικά φαινόμενα αλλά και διαμορφώνεται από αυτά, θα κινείται εσαεί στο πλαίσιο των αντιφάσεων που παράγει η ανθρώπινη νόηση και θα εξελίσσεται μαζί τους. Κινούμαστε στο σκοτάδι με λίγα λόγια, χωρίς να μας έχουν δοθεί οδηγίες χρήσης ή χάρτες του κοινωνικού πεδίου μέσα στον χρόνο. Για καμμία ενέργεια ή επιλογή μας δεν θα μας δοθεί πιστοποίηση πως οδηγεί σε κάποια πρόοδο και όχι σε κάποια οπισθοδρόμηση. Αλίμονο όμως αν μία τέτοια γνώση μας αποτρέπει από το να ψαχουλεύουμε στα τυφλά, ενίοτε και να κάνουμε άλματα στο κενό, στην προσπάθειά μας να πραγματώσουμε τα οράματα για την ζωή και το κοινωνικό περιβάλλον μας.
Την ίδια στιγμή όμως, αν αμελούμε να μελετάμε τα κοινωνικά φαινόμενα με διαλεκτικό τρόπο, τόσο το ψαχούλεμα στα τυφλά, όσο και τα άλματα στο κενό θα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να έχουν δυσάρεστη κατάληξη, όσο αφορά τις επιδιώξεις των προοδευτικών ανθρώπων.
Τρεις θεμελιώδεις αρχές για την προοδευτικότητα
Πρώτη θεμελιώδης αρχή
Καθώς κατανοούμε πως κανένα σόφισμα δεν θα μπορέσει με μιας και δια παντός να λύσει τα προβλήματα των ανθρώπων, είναι σημαντικό για όσους εργάζονται στο όνομα της προόδου να εμπεδωθεί πως, δεν υπάρχει κάποιο μέσο που να αυτονομείται από τον σκοπό που επιδιώκει, ούτε και κάποιος σκοπός που να αυτονομείται από τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την επίτευξή του. Στην αέναη προσπάθεια των ανθρώπων για πρόοδο κάθε μέσον είναι ο σκοπός και ο σκοπός πραγματώνεται σε κάθε μέσον.
Δεύτερη θεμελιώδης αρχή
Καθώς κινούμαστε στο άγνωστο, η παραγωγή από την ανθρώπινη διάνοια μεγάλης ποικιλίας θεωρητικών και πρακτικών σχημάτων που αναφέρονται στην προοδευτικότητα είναι αναμενόμενη.
Τέτοια σχήματα όμως που δεν επεξεργάζονται και αναπτύσσουν τρόπους διαπραγμάτευσης, συνύπαρξης και συνεργασίας με ανάλογα σχήματα στο πλαίσιο διατυπωμένων αρχών, δεν συνεισφέρουν στην πρόοδο αλλά στην οπισθοδρόμηση.
Η διαπραγμάτευση για την διατύπωση συνταγματικών αρχών της προοδευτικότητας, η συνεργασία για την ανάπτυξη και εφαρμογή τους, μαζί με την προσπάθεια διεύρυνσης των σχημάτων που εντάσσονται σε μία τέτοια συνεργασία αποτελεί πρωταρχικό κριτήριο προοδευτικότητας. Η προοδευτικότητα δεν βλέπει παντού εχθρούς και απειλές αλλά εργάζεται διαρκώς για την διαμόρφωση των όρων που βοηθούν την διεύρυνση των συνεργασιών.
Τρίτη θεμελιώδης αρχή
Η προοδευτικότητα προσδιορίζεται ως, η έμπρακτη εκδήλωση αγάπης προς τον συνάνθρωπο και προς την ζωή γενικότερα, η έγνοια-συμπάθεια του κάθε ανθρώπου για την κατάσταση των άλλων ανθρώπων αλλά και για την κατάσταση των άλλων οργανισμών που κατοικούν τον πλανήτη. Η προοδευτικότητα δεν θα εκπροσωπηθεί ποτέ ικανοποιητικά μέσα από στρατηγικές μετρήσιμων μεγεθών, οικονομικούς όρους και σχεδιασμούς.
Η ισορροπία μεταξύ της ανθρώπινης ενσυναίσθησης και των κοινωνικών κανονισμών αποτελεί το μεγάλο στοίχημα της προοδευτικότητας που εσαεί θα πάλλεται ανάμεσά τους, στην προσπάθεια να διαφυλάσσει την ακεραιότητα και την αξιοπρέπεια των προσώπων μέσα σε ένα δίκαιο και ειρηνικό συλλογικό περιβάλλον.
Το Σύνταγμα της προοδευτικότητας
Εάν ξεκινούσαμε την συλλογική εργασία για την δημιουργία ενός Συντάγματος της προοδευτικότητας σε συνέχεια των θεμελιωδών αρχών της, είναι πολύ πιθανό ως αφετηρία να συμφωνούσαμε σε έννοιες όπως:
Προστασία της ζωής και της αξιοπρέπειας, ειρήνη, δημοκρατία, ισότητα, αυτοδιάθεση, δικαιοσύνη.
Ποιοί είναι οι σκοποί και ποιά τα μέσα της προοδευτικότητας;
Ο λόγος δεν μοιάζει να κυριαρχεί στην ζωή μας ούτε και στον τρόπο που διαμορφώνουμε τις κοινωνίες μας. Το πεδίο του λόγου περιορίζεται στις ανάγκες των κυρίαρχων κοινωνιών στο να διατηρούν την κυριαρχία τους. Οι κυρίαρχες κοινωνίες δεν ενδιαφέρονται για κανέναν άλλο λόγο πέρα από αυτόν που εξασφαλίζει τα συμφέροντά τους. Αυτό δεν είναι παράλογο.
Η ανάπτυξη ενός λόγου που θα λειτουργεί προς όφελος των καταπιεσμένων κοινωνιών είναι υπόθεση των ίδιων. Η ανάπτυξη ενός λόγου που να εκπροσωπεί τους καταπιεσμένους είναι το απαραίτητο εφόδιο για την ανάπτυξη συνεργασιών και για την υλοποίηση ενός κόσμου που θα ακυρώσει και θα ανατρέψει τον υφιστάμενο.
Είναι σημαντικό να διακρίνουμε πως η συνθηματολογία, τα κλισέ και οι κραυγές δεν κινούνται στο πεδίο του λόγου.
Η ανάπτυξη του λόγου είναι μία κοπιαστική προσπάθεια που συντελείται μέσα από τον διάλογο μεταξύ όσων έχουν λόγο να συστρατευθούν στις δυνάμεις τις προόδου. Δεν νοείται προοδευτικότητα που να φοβάται τον λόγο και τον διάλογο. Ο λόγος είναι το μέσον αλλά και σκοπός στην διαμόρφωση ενός καλύτερου κόσμου.
Η βία είναι το μέσον και ο σκοπός του κόσμου από τον οποίο θέλουμε να απαλλαγούμε. Η βία είναι ταυτόσημη με την επιβολή και την εξουσία. Η επαναστατική βία, καθώς εξουσιοδοτείται, παράγει επιβολή και εξουσία, κυρίαρχους και υποταγμένους, όπως και κάθε άλλη βία. Η προοδευτικότητα που εξωθείται στην βία πρέπει να αναγνωρίζει σε αυτήν μια τραγική παρένθεση την οποία το ταχύτερο οφείλει να υποτάξει στον λόγο. Δεν νοείται προοδευτικότητα που να αποζητά την βία. Η σοφία του αρχαίου τοτεμικού κανόνα που ορίζει ότι το δικαίωμα της βίας αποδίδεται σε όλους ή σε κανέναν πρέπει να βρίσκεται πάντα στην συνείδηση των προοδευτικών ανθρώπων.
...
Υπεροχή και κυριαρχία
Οι κοινωνίες των κυρίαρχων φέρουν ατόφιο το πολιτισμικό χαρακτηριστικό της φυλετικής υπεροχής απέναντι στις άλλες "φυλές"-κοινωνίες, πάνω στις οποίες κυριαρχούν. Αντιλαμβάνονται την κυριαρχία τους ως φυσική, το ίδιο και τα δεινά στα οποία υποβάλλουν τους υποταγμένους.
Οι κοινωνίες των κυρίαρχων καθώς δεν έχουν κανένα απολύτως φυλετικό χαρακτηριστικό που να δημιουργεί την συνεκτικότητά τους, βασίζονται κατά κύριο λόγο στην συνοχή που δημιουργεί η οικονομική επιτυχία, η οποία εξισώνεται με την ικανότητα του κάθε μέλους αυτής της κοινωνίας να υποτάσσει άλλους ανθρώπους με την εξουσία που δημιουργεί η κλοπή και η κατάχρηση του κοινού πλούτου.
Τα μέλη της κοινωνίας των κυρίαρχων επιδεικνύουν τον πλούτο που έχουν κλέψει και καταχραστεί από την ανθρωπότητα και την γη ως χαζά κορδωμένα παγώνια, και χαιρέκακα επιβεβαιώνουν την υπεροχή τους μέσα από τον πόνο των άλλων ακυρώνοντας έτσι, με την αναλγησία τους, τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά τους.
Οι κοινωνίες των κυρίαρχων καθώς δεν έχουν κανένα απολύτως φυλετικό χαρακτηριστικό που να δημιουργεί την συνεκτικότητά τους, βασίζονται κατά κύριο λόγο στην συνοχή που δημιουργεί η οικονομική επιτυχία, η οποία εξισώνεται με την ικανότητα του κάθε μέλους αυτής της κοινωνίας να υποτάσσει άλλους ανθρώπους με την εξουσία που δημιουργεί η κλοπή και η κατάχρηση του κοινού πλούτου.
Τα μέλη της κοινωνίας των κυρίαρχων επιδεικνύουν τον πλούτο που έχουν κλέψει και καταχραστεί από την ανθρωπότητα και την γη ως χαζά κορδωμένα παγώνια, και χαιρέκακα επιβεβαιώνουν την υπεροχή τους μέσα από τον πόνο των άλλων ακυρώνοντας έτσι, με την αναλγησία τους, τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά τους.
Το μύθευμα της μίας και ενιαίας Κοινωνίας
Μπορούμε να μιλάμε για μία και ενιαία κοινωνία όταν κάποιοι, για να συγκεντρώνουν αμύθητα πλούτη και να διασκεδάζουν παίζοντας παιχνίδια εξουσίας και απληστίας, στριμώχνουν άλλους σε εργασιακές "αποθήκες" φτιάχνοντας στρατιές ανέργων και απόκληρων;
Μπορούμε να μιλάμε για μία και ενιαία κοινωνία όταν έχουμε ανάγει την αναλγησία σε κανονικότητα, όταν προσπερνάμε αδιάφορα όσους αποστερούνται ακόμα και τα στοιχειώδη από όσα οι διεθνείς συμφωνίες για τα δικαιώματα των ανθρώπων προβλέπουν;
Μπορούμε να μιλάμε για μία και ενιαία κοινωνία όταν υπάρχουν άνθρωποι που κοιτάζουν τους άλλους αφυψηλού, θεωρώντας τους κατώτερα όντα καταδικασμένα στο περιθώριο;
Οι κυρίαρχες κοινωνίες που επιβάλλουν την εξουσία τους με την βία των όπλων στις υποτελείς τους κοινωνίες, έχουν διαμορφώσει και επιβάλλει το μύθευμα πως τα έθνη-κράτη αποτελούνται από μία ενιαία κοινωνία στην οποία η ευημερία των κυρίαρχων επιφέρει, σε αναλογία, ευημερία και για τους υποτελείς.
Το μύθευμα της μίας και ενιαίας κοινωνίας καταρρίπτεται, τόσο εξετάζοντας διαλεκτικά την ιστορική αφετηρία και διαδρομή των σύνθετων, εμπόλεμων κοινωνιών μας, όσο και αναζητώντας το περιεχόμενο της έννοιας της κοινωνίας μέσα από την ανθρώπινη ηθική και ενσυνείδητη επιλογή.
Ένας συλλογισμός που εξετάζει την αφετηρία και ιστορική διαδρομή των εθνών-κρατών καταδεικνύοντας τον τρόπο με τον οποίο τα σύγχρονα έθνη-κράτη αποτελούν την μετεξέλιξη των σύνθετων κοινωνιών-δίπολων, αποτελούμενων πάντα από κυρίαρχους και υπόδουλους και ευρισκόμενες πάντα σε αναγκαστικό πόλεμο, παρουσιάζεται στον σύνδεσμο "Πόλεμος και Καταναγκασμός".
Θα ήταν χρήσιμο όμως να αναζητήσουμε τον σύνθετο και εμπόλεμο χαρακτήρα των κοινωνιών μας αναζητώντας και επαναπροσδιορίζοντας το ίδιο το περιεχόμενο της έννοιας της κοινωνίας. Όπως είναι φυσικό, η έννοια της κοινωνίας κυριαρχείται σήμερα από το περιεχόμενο που της αποδίδει η κυρίαρχη ιδεολογία. Η ιδεολογία, δηλαδή, που διακηρύττει πως τα έθνη-κράτη αποτελούν εννιαίες κοινωνίες στις οποίες ο καθένας από την θέση του επιδιώκει το καλύτερο για όλους.
Έτσι, οι ορισμοί περιστρέφονται γύρω από τα παρατηρήσιμα χαρακτηριστικά των σύγχρονων ή και παλαιότερων κοινωνιών και ειδικά από την εποχή που η δουλεία στρογγυλοκάθησε πάνω στον σβέρκο των ανθρώπων και έπειτα. Ακόμα όμως και από τα εύκολα παρατηρήσιμα χαρακτηριστικά, απουσιάζουν κάποια που είναι ιδιαίτερα κρίσιμα για την κατανόηση των κοινωνιών μας. Έτσι, αυτοί οι ορισμοί καταλήγουν να αποτελούν εξωραϊσμένες διατυπώσεις της κοινωνικής πραγματικότητας, καθώς πουθενά δεν θα διαβάσουμε κάτι σαν "κοινωνία είναι ένα σύνολο ανθρώπων μέσα στο οποίο λίγοι έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν τους πολλούς σαν κοπάδια τους, προκειμένου να τους απομυζούν για να ικανοποιούν το κάθε καπρίτσιο τους, καμμιά φορά ακόμα και οδηγώντας τους στον όλεθρο και τον αφανισμό".
Ούτε θα συναντήσουμε κάποιον ορισμό όπως, "κοινωνία είναι ένα σύνολο ανθρώπων στο οποίο οι πολλοί εξαναγκάζονται με την βία, ή καθοδηγούνται με κάθε είδους τεχνάσματα, να εγκαταλείπουν την ακεραιότητά τους και να μετατρέπονται σε υπηρέτες αφεντικών, τα οποία, σε αντάλλαγμα, τους υπόσχονται ευμάρεια και ασφάλεια".
Ούτε και κάποιον ορισμό όπως, "οι σύγχρονες κοινωνίες δεν αποτελούν την μόνη και αυτονόητη κοινωνική πραγματικότητα για τους ανθρώπους, ούτε βέβαια και κάποια κορύφωση και ολοκλήρωση της κοινωνικής εξέλιξης, αλλά αντίθετα αποτελούν μία εκδοχή κοινωνικής οργάνωσης που κατάφερε να επιβληθεί βασιζόμενη αποκλειστικά στον πόλεμο και την επινόηση της δουλείας ως μέσου παραγωγής, γεγονός το οποίο τις κρατά, από την πρώτη στιγμή μέχρι σήμερα, εγκλωβισμένες στην ανάγκαιότητα της διαρκούς μεγέθυνσης και του πολέμου".
Ο κατάλογος με τις διατυπώσεις που δεν θα βρούμε εύκολα μπορεί να είναι αρκετά μεγάλος. Από την άλλη οι διατυπώσεις που θα συναντήσουμε με ευκολία, περιστρέφονται γύρω από οικονομικούς και πολιτικούς όρους και λίγο πολύ περιγράφονται σε ιστότοπους όπως αυτόν: https://en.wikipedia.org/wiki/Society.
Οι έννοιες μέσα στον χρόνο αλλάζουν και αυτό από μόνο του δεν είναι πρόβλημα. Είναι αναγκαίο όμως να αναζητούμε και να διατηρούμε ευλαβικά στην συλλογική μνήμη μας τις αφετηρίες ορισμένων ειδικά λέξεων που χρησιμοποιούμε και εμείς, αλλά και το κυρίαρχο κοινωνικό ιδεολόγημα του παρόντος, έτσι ώστε να είμαστε σε θέση να αξιολογούμε πότε προοδεύουμε και πότε οπισθοδρομούμε.
 |
| Ο ανθρώπινος πολιτισμός εκκινήθηκε από μία πολύ απλή συνειδητοποίηση: μία ομάδα μπορεί να επιβληθεί σε ένα άτομο όσο ισχυρό και εάν αυτό είναι. Όταν αυτή η γνώση έγινε επιλογή των ανθρώπων δημιούργησε τις τοτεμικές κοινωνίες των ομότιμων. Οι τοτεμικοί κανόνες που εξασφάλιζαν την υποχρέωση στην ισοτιμία και την συνεργασία των μελών της ομάδας αποτελούν την πρώτη διατύπωση ανθρώπινου πολιτισμού. Ο τελευταίος, ίσως, απόηχος αυτού του αρχέγονου εξισωτικού τοτεμικού πολιτισμού υπήρξαν τα πρωτοχριστιανικά κινήματα. |
Ο πολιτισμός ξεκινά την διαδρομή του την στιγμή που κάποιοι άνθρωποι, δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια πριν από εμάς, έθεσαν τους πρώτους εξισωτικούς κανόνες. Τότε, αυτοί οι κανόνες περιστρέφονταν γύρω από την πραγματική ή συμβολική θυσία-φόνο ενός κυρίαρχου αρσενικού. Σε αυτή την αχανή χρονική περίοδο, κάθε θρησκευτική, καλλιτεχνική ή οργανωτική παράδοση αποτελούσε και εργαλείο διασφάλισης της ισότητας μέσα στην κοινότητα. Φτάνοντας ωστόσο στην περίοδο που χρονολογούνται τα Ομηρικά Έπη η τοτεμική εξισωτική παράδοση δέχεται τα τελευταία καταστροφικά χτυπήματα από τις πολεμικές δουλοκτητικές κοινωνίες και την πολεμική αρχηγία. Στο επίπεδο του πολιτισμού η ήττα του εξισωτισμού, επιβραβεύεται στο πρόσωπο του Οδυσσέα, ο οποίος, έχοντας ήδη διαπρεύσει ως πολεμικός αρχηγός, σκοτώνει τους μνηστήρες και επιβάλλεται ως ένας και μόνος σύζυγος, αλλά και κυρίαρχος, της γυναίκας.
Τί σημαίνει για εμάς το γεγονός πως ο πολιτισμός, για δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, χτιζόταν έχοντας ως αφετηρία τον εξισωτισμό, τον πιο έγκυρο δηλαδή τρόπο για την ελαχιστοποίηση των αντιπαραθέσεων μέσα σε μία κοινότητα; Πώς ο πολτιτισμός του εξισωτισμού μέσα στις κοινότητες διευρύνθηκε πέρα από αυτές διαμορφώνοντας μεγάλα δίκτυα συνεργαζόμενων κοινοτήτων;
Υπάρχει μία κορυφαία στιγμή στην ανθρώπινη ιστορία που φανερώνεται από τα ευρήματα στις Κυκλάδες πριν από 5.000 χρόνια: ανοχύρωτοι οικισμοί, χωρίς κεντρική διοίκηση, με πιθανή κοινοκτημοσύνση στα κοπάδια και την αγροτική παραγωγή, ταυτόχρονα όμως, με ανεπτυγμένες εμπορικές σχέσεις με κοινότητες εκατοντάδες χιλιόμετρα μακρυά, και με αριστουργηματική τέχνη και πολιτιστικές παραδόσεις.
Εμείς, σήμερα, θα χρειαζόμασταν χιλιάδες σελίδες κειμένων για να διατυπώσουμε νόμους και κανονισμούς που θα εξασφάλιζαν όσα για εκείνους τους ανθρώπους ήταν αδιαμφισβήτητα: η ακεραιότητα των ανθρώπων, η συνεργασία, η ισότητα. Χωρίς αμφιβολία και εκείνες οι κοινωνίες δεν θα μπορούσαν να είναι απαλλαγμένες από τις ανθρώπινες αντιφάσεις, ωστόσο, στην βίαιη διακοπή της εξέλιξής τους από την εισβολή των πολεμικών και δουλοκτητικών κοινωνιών μάλλον θα παραλογιζόμαστε αν διακρίνουμε κάποιου είδους πρόοδο.
Αποκρύπτουμε συστηματικά την γνώση που αφορά τις αφετηρίες του πολιτισμού και κάθε τί που αμφισβητεί το "αυτονόητο" των πολεμικών-δουλοκτητικών κοινωνιών. Πόσοι δάσκαλοι συστήνουν ως ανάγνωσμα το Τοτέμ και Ταμπού του Φρόυντ, ή την Μητριαρχία του Λεκατσά, ή Το Τέλειο Κράτος του Γεωργίου; Η κοινωνία και η πρόοδος αποδίδονται ξεδιάντροπα στην ίδια την Εξουσία κι εμείς ανόητα αποδεχόμαστε πως κάθε Παρθενώνας χτίζεται μόνο αφού η γη ποτιστεί με αίμα Μηλίων. Στο γνωστικό μας πεδίο η αφετηρία του πολιτισμού ταυτίζεται με την αφετηρία της Εξουσίας, την εγκαθίδρυση δηλαδή της δουλοκτησίας, του πολέμου και του καταναγκασμού, ως τρόπου ζωής.
Παρόλα αυτά, πολλά από τα αξιοθαύμαστα δημιουργήματα των ανθρώπων που βλέπουμε γύρω μας, μαζί και όλα όσα χωρίς δεύτερη σκέψη τους αποδίδουμε ανθρωπιά και ανθρώπινο μεγαλείο, δεν σχετίζονται με τον αγώνα για κυριαρχία, επιβολή και καταστροφή, αλλά εξακολουθούν να είναι δημιουργήματα της συνεργασίας, της αλληλεγγύης, και της αναζήτησης του ωραίου και του δίκαιου. Κάθε άνθρωπος στο πίσω μέρος της σκέψης του, ίσως στην ανάμνηση της μητρικής θαλπωρής -του αρχέγονου και ακατάλυτου ανθρώπινου δεσμού, φέρει την γνώση με την οποία μπορεί να διαχωρίζει το ανθρώπινο από το απάνθρωπο, και αυτή η ικανότητα, όσο και αν καταπιεστεί, επανέρχεται στο προσκήνιο ξανά και ξανά επιδρώντας στην διαμόρφωση της κοινωνικής πραγματικότητας, του ανθρώπινου κόσμου και πολιτισμού.
Η κοινωνία ξεκινά την διαδρομή της από την οικογένεια. Στην διευρυμένη οικογένεια, τις πρώτες κοινότητες των ανθρώπων, ο μέγιστος σεβασμός αποδίδονταν στην πιο ηλικιωμένη μητέρα. Όταν υπήρχε ανάγκη για αρσενική αρχηγία, πολεμική ή άλλη, αυτή ήταν πρόσκαιρη και ο άνδρας συχνά αναλώσιμος, ακόμα και κυριολεκτικά. Το πρόβλημα της εξουσίας κάθε άλλο παρά άγνωστο ήταν για αυτούς τους ανθρώπους, καθώς είχαν διαμορφώσει κανόνες για να προφυλάσσονται από την εδραίωση και μεγέθυνσή της. Η προσπάθεια προφύλαξης από την εξουσία οδήγησε στην ευλαβική τήρηση παραδόσεων που εξασφάλιζαν πως η εξουσία δεν θα υπερέβαινε το συμβολικό πεδίο, ενώ η συμβολική διάστασή της συντηρούνταν μέσα από την συνεχή τελετουργική κατάργησή της.
Οι ανθρώπινες κοινωνίες, είχαν από την πρώτη στιγμή ως θεμέλιο, την ακεραιότητα των προσώπων και την φροντίδα προς τον συνάνθρωπο. Ανήγαγαν την ανθρώπινη συνείδηση και διάνοια στον παράγοντα που θα καθόριζε την ανάπτυξη των κοινωνικών σχέσεων για τα επόμενα δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια και μέχρι την βίαιη εισαγωγή του πολέμου ως μέσου επιβίωσης.
Ας έχουμε στην σκέψη μας την καταγραφή του Τζον Λονγκ από τα τέλη του 18ου αιώνα:
"Οι Ιρόκοι γελούν όταν τους μιλάς για υποταγή σε βασιλιάδες καθώς αδυνατούν να συνδυάσουν την ιδέα της υποταγής με την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Κάθε πρόσωπο θεωρεί τον εαυτό του αυτοκυρίαρχο και, καθώς πιστεύει πως αντλεί την ελευθερία του από το Μεγάλο Πνεύμα και μόνο, δεν μπορεί να αποδεχτεί την αναγνώριση οποιασδήποτε άλλης δύναμης."
Με αυτήν την προσέγγιση θα ήταν λογικό να διαβάζουμε και το χριστιανικό, "όλοι ίσοι μπροστά στον θεό", για να κατανοήσουμε τα εξισωτικά τοτεμικά χαρακτηριστικά αυτού του κινήματος που διατηρήθηκαν μέσα από τις παραδόσεις υπόδουλων κοινοτήτων, για χιλιάδες -ήδη τότε- χρόνια δουλείας και τα οποία, σε συνδυασμό με τα φιλοσοφικά ρεύματα της Ελληνιστικής περιόδου, το εξάπλωσαν σαν σπίθα σε ξερά χόρτα.
Σήμερα, διδασκόμαστε πως μία ανθρώπινη κοινωνία είναι σαν μία μηχανή, της οποίας τα μηχανικά μέρη είναι οι ανώτερες "τάξεις" και οι κρατικές δομές΄, ενώ τα αναλώσιμα είναι η εργασία των κατώτερων "τάξεων", αλλά και οι ίδιοι οι άνθρωποι που αποτελούν αυτές τις "τάξεις". Σε άλλες περιπτώσεις η ανθρώπινη κοινωνία παρομοιάζεται με ένα ον στο οποίο, όπως είναι αναμενόμενο, οι κυρίαρχες κοινωνίες αυτοπροσδιορίζονται ως ο εγκέφαλος, ενώ οι καταπιεζόμενες αναλαμβάνουν διάφορους ρόλους, άλλοτε απολαμβάνοντας κάποια προνόμια, όπως τα μάτια και τα αυτιά, και άλλοτε υπάρχοντας ως αναλώσιμα κύτταρα του δέρματος και της σάρκας.
Αυτός διδασκόμαστε είναι ο μόνος τρόπος για να επιβιώνει μία κοινωνία, και δυστυχώς, εν μέρει έχουν δίκιο: αυτός είναι ο μόνος τρόπος μέσα από τον οποίο μπορεί να επιβιώνει μία πολεμική κυριαρχική κοινωνία που διατηρεί υποταγμένες άλλες κοινωνίες ενώ ταυτόχρονα ανταγωνίζεται αδιάκοπα άλλες πολεμικές κυριαρχικές κοινωνίες.
Σε κάθε περίπτωση, όλες αυτές οι προσεγγίσεις αναφέρονται στην κοινωνία ως μία μηχανή, ένα κέλυφος ή έναν σκελετό, μέσα ή πάνω στα οποία διαμορφώνονται, μεγεθύνονται ή σμικρύνονται ποσά από τα οποία αξιολογείται η προοπτική της κοινωνίας-μηχανής.
Όπως είναι φυσικό, μία κοινωνία-μηχανή αποτελείται από ανθρώπους-μηχανές προορισμένους να αγωνίζονται ο καθένας χωριστά για την επιτυχία. Αυτή η επιτυχία αναγκαστικά επιτυγχάνεται σε βάρος κάποιων άλλων ανθρώπων, ακριβώς όπως και η επιτυχία κάθε έθνους-κράτους αναγκαστικά επιτυγχάνεται σε βάρος κάποιων άλλων εθνών-κρατών.
Μπορούμε με λίγη μελέτη να συνειδητοποιήσουμε πως οι κυρίαρχες κοινωνίες συχνά έχουν υπερεθνικό χαρακτήρα και συνεργάζονται αποτελεσματικά μέσα και έξω από εθνικά σύνορα για να απομυζούν κατά τον πιο αποτελεσματικό κάθε φορά τρόπο τις εγκλωβισμένες σε σύνορα υπόδουλες κοινωνίες. Όποτε οι μεταξύ τους ανταγωνισμοί μεγεθύνονται εμπλέκονται σε αντιπαραθέσεις οι οποίες τις περισσότερες φορές επιβαρύνουν τις υπόδουλες κοινωνίες αφήνοντας τις ίδιες ανεπηρέαστες.
 |
| Μία χαρακτηριστική έκφραση της διδασκαλίας περί έθνους και ομοψυχίας όπου οι κυρίαρχοι εκμεταλλευτές και οι υπόδουλοι εκμεταλλευόμενοι καλούνται να συμπράξουν από κοινού προς όφελος της μίας και ενιαίας κοινωνίας. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ρόλος όσων αυτοπροσδιορίζονται ως "μεσαία τάξη" οι οποίοι, κάθε φορά που η αρπακτικότητα της κυρίαρχης κοινωνίας γίνεται ανεξέλεγκτη, απερίσκεπτα συντάσσονται μαζί της νομίζοντας ότι έτσι θα διασφαλίσσουν τα προνόμιά τους. Μέσα στα πολλά και ορισμένα χρήσιμα αιτήματα αυτής της κινητοποίησης απουσιάζει κάθε σκέψη για κλείσιμο της μισθολογικής ψαλίδας, απουσιάζει κάθε σκέψη για το περιεχόμενο και τον σκοπό της ζητούμενης αξιοκρατίας, ενώ προκρίνεται η συρρίκνωση του "δημόσιου" τομέα και όχι η μεταστροφή του από κρατικού-πελατειακού σε πραγματικού δημόσιου αγαθού και εργαλείου προόδου μέσα από τον κοινωνικό έλεγχο. Αυτά τα σημεία αρκούν για να φανερώσουν πως το ενδιαφέρον των διοργανωτών δεν βρίσκεται στην δικαιοσύνη για όλους αλλά στην συντήρηση του συστήματος που επέτρεπε μέχρι πρότινος σε μία σημαντική αριθμητικά ομάδα ανθρώπων να αυτοπροσδιορίζονται ως επιτυχημένοι μέσα σε έναν εκ φύσεως, όπως ισχυρίζονται, άγριο και ανταγωνιστικό κόσμο. http://news247.gr/eidiseis/politiki/o-arkas-epathe-lazopoylo-me-toys-paraiththeite.4729205.html |
Στις κοινωνίες σε πόλεμο ο ανταγωνισμός και η ανάγκη για μεγέθυνση είναι ο πολιτισμικός πυρήνας που καθορίζει τις συμπεριφορές σε όλα τα επίπεδα. Στις κυρίαρχες και στις υπόδουλες κοινωνίες, στα έθνη-κράτη, στις κοινωνικές υποομάδες και στα ίδια τα πρόσωπα μεταξύ τους.
Σε αυτό το περιβάλλον, ένας άνθρωπος που επιλέγει να αφιερώνει χρόνο στις προσωπικές του σχέσεις ή στη σχέση με τα παιδιά του, ή του αρέσει να διαβάζει βιβλία, δίπλα σε έναν άνθρωπο που αξιοποιεί όλο τον διαθέσιμο χρόνο για την συγκέντρωση κεφαλαίων, αργά ή γρήγορα θα βρεθεί σε υποδεέστερη θέση έτσι ώστε να θεωρείται αποτυχημένος, ενώ ο δεύτερος επιτυχημένος.
Αντίστοιχα ένας άνθρωπος που δεν είναι φιλοχρήματος ή η αξιοπρέπειά του δεν θα του επέτρεπε να δολοπλοκήσει και να κινηθεί υπόγεια, αργά ή γρήγορα θα βρεθεί σε υποδεέστερη θέση σε σχέση με έναν φιλοχρήματο και δολοπλόκο. Όμοια όπως και άξιοι άνθρωποι που αποστρέφονται την εξουσία, καταλήγουν να εξουσιάζονται από ανάξιους ανθρώπους που την αποζητούν.
Εδώ τώρα φτάνουμε στο κρίσιμο ερώτημα: είναι η κοινωνία ένα σύνολο μικροσκοπικών τμημάτων και ανταλλακτικών που συνθέτουν μια μοιραία-αυτοδιογκούμενη μηχανή; Ή, μήπως είναι ένα σύνολο κυττάρων από τα οποία, αναπόφευκτα, κάποια πρέπει να συνθλίβονται και κάποια να ευδοκιμούν σε μία αγωνιώδη προσπάθεια εξάπλωσης και κυριαρχίας; Είναι επιλογή κάποιων να επιλέγουν αυτούς τους προσδιορισμούς για τις ανθρώπινες κοινωνίες.
Για κάθε προοδευτικό άνθρωπο όμως τέτοιοι προσδιορισμοί δεν μπορεί παρά να ακούγονται ως αδιανόητοι, ακόμα και αν οι πρακτικές που βλέπουμε γύρω μας, όπως διαμορφώνονται από τις κοινωνίες σε πόλεμο, τους επιβεβαιώνουν.
Είναι κρίσιμο να επιλέξουμε σθεναρά έναν ορισμό για την κοινωνία που να ανταποκρίνεται στο ανθρώπινο μέτρο και πάνω σε αυτόν να χτίζουμε τις προοπτικές μας. Με μια τέτοια αφετηρία, μπορούμε να πούμε πως κοινωνία είναι ένα σύνολο ανθρώπων που αλληλεπιδρά μέσα από το αμοιβαίο νοιάξιμο, τις αμοιβαίες φροντίδες και το αμοιβαίο ενδιαφέρον για την διατήρηση της ακεραιότητας του καθενός μέσα σε αυτό το σύνολο, αλλά και για την διατήρηση της ακεραιότητας του ίδιου του συνόλου.
Είναι κρίσιμο να επιλέξουμε πως δεν αποτελεί εκδοχή μίας ενιαίας κοινωνίας ανθρώπων, η συνύπαρξη της τεχνολογικής επιτάχυνσης από την μία, και της εξαθλίωσης και της εργασιακής ομηρίας από την άλλη. Το σημαντικό όμως σε αυτές εδώ τις σκέψεις δεν είναι μόνο να αισθανθούμε τι σημαίνει "ανθρώπινα κοπάδια παραδομένα στις ορέξεις κυρίαρχων κοινωνιών που επιβάλλονται στα κοπάδια τους, καμμιά φορά και μεταξύ τους, με την πολεμική βία". Σε αυτές τις σκέψεις προτείνεται η άποψη πως σε μία ενιαία κοινωνία η πρώτη μέριμνα κάθε ανθρώπου που επιτυγχάνει ένα μικρό ή μεγάλο επίτευγμα είναι το μοίρασμα του επιτεύγματος αυτού με τους άλλους ανθρώπους, κάθε άλλο δηλαδή από την αξιοποίησή του ως μέσου επιβολής πάνω στους άλλους.
Αναγνωρίζοντας έναν τέτοιο ορισμό ως τον ορθότερο για την ανθρώπινη κοινωνία, καταλαβαίνουμε πως οι κοινωνίες σε πόλεμο μέσα στις οποίες ζούμε, στην πραγματικότητα δεν συνθέτουν ένα ανθρώπινο κοινωνικό περιβάλλον, αλλά ίσα-ίσα με μένος προσπαθούν να καταργήσουν κάθε προσπάθεια δημιουργίας ανθρώπινων κοινωνιών, αλλά και να καταργήσουν τα ίδια τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της ανθρώπινης υπόστασης, αυτά της ενσυναίσθησης και της προσφοράς.
Οι κοινωνίες σε πόλεμο όσο και αν προπαγανδίζουν το μύθευμα της μίας και ενιαίας κοινωνίας τόσο εργάζονται, άλλοτε συνειδητά και άλλοτε από κεκτημένη ταχύτητα, προκειμένου να δημιουργούν συνθήκες κατακερματισμού των ανθρώπινων συνόλων, καθοδηγώντας ανθρώπους και σύνολα στην απανθρωπιά και την αγριότητα.
20170518
Δημοκρατία
 |
| Γελοιογραφία του Γεωργοπάλη, 2017 |
Η δημοκρατία αξιολογείται καταρχήν από την ικανότητά της να περιορίζει της ανισότητες, καθώς, η επιθυμία των ανθρώπων και των κοινωνικών συνόλων να περιορίζουν τις ανισότητες είναι η μήτρα που την γέννησε. Όσο μία Δημοκρατία απεμπολεί την ικανότητα να περιορίζει τις ανισότητες τόσο απομακρύνεται από την έννοια της δημοκρατίας, ακυρώνοντας κάποια στιγμή ολότελα τον τίτλο της.
20170507
20170328
Ελληνική Νομαρχία / Ανωνύμου του Έλληνος
ΑΝΩΝΥΜΟΥ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑ
ΗΤΟΙ
ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΜΝΗΜΕΙΩΣΗ
ΚΕΙΜΕΝΟ - ΣΧΟΛΙΑ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Γ. ΒΑΛΕΤΑΣ
ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ
Ν. Α. ΒΕΗΣ - Μ. ΣΙΓΟΥΡΟΣ
ΕΚΔΟΣΗ ΤΡΙΤΗ
ΑΘΗΝΑ
ΒΙΒΛΙΟΕΚΔΟΤΙΚΗ
1957
[Εἰσαγωγὴ] [Βιβλίο πρῶτο] [Βιβλίο δεύτερο] [Βιβλίο τρίτο] [Βιβλίο τέταρτο] [Βιβλίο πέμπτο] [Διάλογος]
"... Ο Ε. Παπανούτσος γράφει σχετικά: «Είναι μια ανθρώπινη και ελληνική συνάμα φωνή. Το γεγονός ότι και σήμερα δεν μπορούμε να την καταλάβουμε και να την εκτιμήσουμε εντελώς, δεν είναι σε βάρος της, αλλά σε βάρος μας. Αν ανασταινόταν από τον τάφο, πολύ θα πικραινόταν ο Ανώνυμος εκείνος Έλλην, που θα έβλεπε ότι κάμποσες σελίδες του διατηρούν ζέουσα ακόμη την επικαιρότητά τους.» ..."
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%9D%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%AF%CE%B1
"...
«ΓΙΑ ΤΗΝ «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑ» – ΑΝΩΝΥΜΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ»
του Νίκου Μπελογιάννη
Μεγάλο σταθμό στο ξετύλιγμα της νεοελληνικής σκέψης και λογοτεχνίας αλλά και της εθνικοαπελευθερωτικής επαναστατικής οργάνωσης αποτελεί η «Ελληνική Νομαρχία». Γράφτηκε γύρω στα 1806 και τυπώθηκε τον ίδιο χρόνο πιθανόν στη Μπολόνια της Ιταλίας. Ο συγγραφέας του, για λόγους συνωμοτικούς, θέλησε να μείνει άγνωστος και γι’ αυτό παρουσιάζεται σαν «Ανώνυμος Ελλην». (Επίσης και ο τίτλος του δόθηκε για λόγους συνωμοτικούς). Και ίσαμε σήμερα δεν αποκαλύφθηκε ποιος πραγματικά είναι. Αλλοι λένε τον Κωλέτη, άλλοι κάποιον έμπορο του εξωτερικού, το Γιαννιώτη Σπύρο Σπάχο, ο Βέης λέει το Χριστόφορο Περραιβό, άλλοι τον Κορίνθιο γιατροφιλόσοφο Γεώργιο Καλαρά και τέλος, ο Βαλέτας που το 1949 βγάζει το συμπέρασμα ότι συγγραφέας είναι ο Ηπειρώτης γιατροφιλόσοφος Ιωάννης Πασχάλης. Δονάς. Είναι όμως και πολύ πιθανό το βιβλίο – αφιερωμένο στο Ρήγα – να γράφτηκε κολλεχτιβιστικά, από ολόκληρη συντροφιά επαναστάτες και φίλους του Θεσσαλού εθνομάρτυρα που είχαν καταφύγει στο Λιβόρνο της Ιταλίας – σοβαρό επαναστατικό κέντρο της εποχής εκείνης. ..."
http://tvxs.gr/news/istoria/o-nikos-mpelogiannis-gia-tin-elliniki-nomarxia
20170322
Είλωτες, γενίτσαροι και μανδαρίνοι
1. Οι σύνθετες κοινωνίες
Οι είλωτες δεν αποτελούσαν μία τάξη της κοινωνίας των Σπαρτιατών. Αποτελούσαν μία αυτόνομη κοινωνία υποδουλεμένη από την κοινωνία των Σπαρτιατών με την δύναμη των όπλων. Το κοινωνικό δίπτυχο είλωτες-Σπαρτιάτες, κυρίαρχοι-υπόδουλοι δεν συνθέτει μία ταξική κοινωνία, αλλά μία σύνθετη κοινωνία αποτελούμενη από την κοινωνία των κυρίαρχων και την κοινωνία των υπόδουλων.
Οι είλωτες εκτός από ανθρώπινα παραγωγικά κοπάδια, κουβαλούσαν προμήθειες και πολεμοφόδια στις πολεμικές εκστρατείες, ενίοτε διέπρεπαν και σε μάχες. Οι γενίτσαροι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, παιδιά υπόδουλων, είχαν την δυνατότητα να ανέλθουν σε ανώτατα στρατιωτικά και διοικητικά αξιώματα. Οι μανδαρίνοι προερχόμενοι από τα πέρατα των αχανών δυναστειών της Κίνας επεδίωκαν την ανέλιξή τους στα ανώτερα αυτοκρατορικά κλιμάκια της κεντρικής εξουσίας. Αυτό όμως δεν αναιρεί την πραγματικότητα πως οι είλωτες ήταν μέλη υπόδουλων κοινωνιών, το ίδιο και οι γενίτσαροι και οι μανδαρίνοι, ακόμα και αν στο παρελθόν οι ίδιοι αποτελούσαν μέλη κυρίαρχων κοινωνιών που ακολούθως υποδουλώθηκαν με την βία των όπλων από νέες ισχυρότερες κοινωνίες.
Μέσα στα χιλιάδες χρόνια που άνθρωποι χρησιμοποιούν άλλους ανθρώπους ως παραγωγικά κοπάδια, έχουν δημιουργηθεί πάμπολλα σχήματα που περιπλέκουν και αποκρύπτουν την πραγματικότητα των κοινωνιών μας χωρίς όμως και να την μεταβάλλουν. Οι κοινωνίες μας παραμένουν σύνθετες και κάθε μία από αυτές τις σύνθετες κοινωνίες αποτελείται από μία κυρίαρχη κοινωνία και μία ή περισσότερες υπόδουλες.
2. Η φυσιολογικότητα μιας εγκληματικής πραγματικότητας
Η πρώτη και κύρια δουλειά κάθε κυρίαρχης κοινωνίας είναι, από την μία, να παρουσιάζει την κυριαρχία της ως το πιο φυσιολογικό, αυτονόητο και αναγκαίο πράγμα, και, από την άλλη, να αποκρύπτει ολότελα τον σύνθετο χαρακτήρα των σύγχρονων κοινωνιών. Το γεγονός πως οι κυρίαρχες και οι υπόδουλες κοινωνίες δεν προέρχονται πλέον από συγκεκριμένες φυλές επιτρέπει την ανάπτυξη της ψευδαίσθησης, ή την υπονόηση, της φυλετικής ομοιογένειας των σύγχρονων εθνών-κρατών. Όροι όπως τάξεις, ταξικότητα, ταξική αντιπαράθεση, αν και ήπιοι -μαζί και άστοχοι καθώς υπονοούν και διδάσκουν την εικόνα μιας ενιαίας κοινωνίας με εσωτερικές αντιθέσεις, αποτελούν κόκκινο πανί για τις κυρίαρχες διδασκαλίες που περιορίζουν τον λόγο τους στο "κοινό καλό", και στο "καλό της κοινωνίας". Κάθε λόγος που δεν περιορίζεται σε αυτό το πλαίσιο του "κοινού καλού" καταδικάζεται ως διχαστικός και προδοτικός.
Στην απόκρυψη του βίαιου χαρακτήρα των σύνθετων εμπόλεμων κοινωνιών μας, πέρα από την διδασκαλία περί έθνους, καθοριστική επίδραση έχει και η διδασκαλία περί δημοκρατίας. Η περί δημοκρατίας απάτη συνοψίζεται στην κραυγαλέα υπόθεση του Βατοπεδίου[1] στην οποία εμπλέκεται το σύνολο των εξουσιών του "δημοκρατικού" κράτους.
Ούτε η ψευδαίσθηση της φυλής-έθνους, ούτε η ψευδαίσθηση της δημοκρατίας μπορούν όμως να ξεπεράσουν σε αποτελεσματικότητα την διδασκαλία πως κάθε άνθρωπος ζει βάσει της αξίας του, ώστε ένας άξιος άνθρωπος ευημερεί, ενώ ένας ανάξιος δυστυχεί. Έτσι, κάθε άνθρωπος στην προσπάθεια του να ευημερήσει, καθοδηγείται να αποδείξει πως αξίζει την ευημερία που διεκδικεί, πάντα με τα κριτήρια που ορίζει το κυρίαρχο σύστημα τόσο για την αξία, όσο και για την ευημερία.
3. Έθνος, δημοκρατία, προσωπική επιτυχία
Αυτές οι διδασκαλίες, είναι τόσο πετυχημένες ώστε, παρόλο που οι ανισότητες σήμερα θα ξεπερνούσαν ακόμα και την πιο οργιώδη φαντασία του πλέον αδίστακτου σατράπη, οι πόλεμοι των κυρίαρχων διεξάγονται από τους ίδιους τους "είλωτες" χωρίς την συμμετοχή των αφεντικών τους, και οι υποταγή των "ειλώτων" επιτυγχάνεται, όταν δεν επαρκούν οι διδασκαλίες, από κρατικούς στρατιωτικούς σχηματισμούς αποτελούμενους από τα ίδια τα παιδιά των υπόδουλων.
Το τρίπτυχο, έθνος, δημοκρατία και ατομική επιτυχία, φαίνεται να διαμορφώνει ένα ιδανικό υπόβαθρο για την διαιώνιση του βίαιου κόσμου που θέλουν να συντηρούν οι κυρίαρχες κοινωνίες.
Στον αντίποδα αυτών των διδασκαλιών, δεν έχει διαμορφωθεί ένας ισχυρός αντίλογος ο οποίος να διαμορφώνει ένα ανήκειν πέρα από την ψευδαίσθηση του έθνους, κανόνες ισοτιμίας και δικαιοσύνης πέρα από την υποκρισία της χρηματιστικής "δημοκρατίας", και μία αντίληψη για την ευτυχία ως συλλογικό επίτευγμα που να στέκεται στον αντίποδα της κανιβαλικής "ευμάρειας" που θρέφεται από τον ανταγωνισμό και την ατομική "επιτυχία".
Η μαρξιστική θεωρία περιγράφει με επάρκεια τους οικονομικούς όρους με τους οποίους οι κυρίαρχοι διαχειρίζονται, από την βιομηχανική επανάσταση ως σήμερα, την κυριαρχία τους πάνω στις υπόδουλες κοινωνίες, φανερώνοντας με κάθε ευκρίνεια τους μηχανισμούς και τα τεχνάσματά τους. Ταυτόχρονα όμως, η μαρξιστική θεωρία αρνείται κατηγορηματικά την συμπρωταγωνιστική επίδραση των πολιτισμικών και συμπεριφορικών φαινομένων στην διαμόρφωση της κοινωνικής πραγματικότητας, θεωρώντας πως τόσο τα πολιτισμικά όσο και τα συμπεριφορικά φαινόμενα προκύπτουν με μονόδρομο τρόπο από τους εκάστοτε υφιστάμενους οικονομικούς όρους.[2]
4. Η ιδεολογική ακινητοποίηση της προοδευτικότητας
Αυτή η θεώρηση, σύμφωνα με την οποία η αλλαγή των οικονομικών όρων θα λύσει τα κοινωνικά και ανθρώπινα προβλήματα, δεσμεύει και ακινητοποιεί τους ανθρώπους που θα μπορούσαν να ενεργούν για την διαμόρφωση καινοτόμων κοινωνικών πρακτικών στο παρόν, ώστε να θέτουν τις βάσεις για την ανατροπή των κοινωνικών δεδομένων στο κοντινό ή μακρινό μέλλον.
Δυστυχώς σε κανένα επαναστατικό εγχειρίδιο δεν περιγράφονται τρόποι διαμόρφωσης στο παρόν ενός ανήκειν με όρους κοινωνικής ισοτιμίας και δικαιοσύνης και με στόχο την ευτυχία ως συλλογικό επίτευγμα. Άν όμως αυτό δεν αλλάξει δεν μπορούμε να περιμένουμε κάποια ουσιαστική μεταστροφή της πραγματικότητας η οποία να προέρχεται από συνειδητές ανθρώπινες επιλογές. Με τα σημερινά δεδομένα αν υπάρξει κάποια ανατροπή θα είναι αποτέλεσμα της κατάρρευσης του υφιστάμενου συστήματος, με άγνωστες συνέπειες και πέρα από τον έλεγχο οποιασδήποτε προοδευτικότητας. Ακόμα όμως και μία τέτοια κατάρρευση δεν μοιάζει πιθανό να καταργήσει τις κυρίαρχες κοινωνίες παρά, όπως γίνεται ξανά και ξανά, θα επιβαρύνει με περισσότερα δεινά τις υπόδουλες κοινωνίες.
5. Διεκδικήσεις, κραυγές και εκτόνωση
Οι κοινωνικοί αγώνες δεν θα έμοιαζε λογικό να περιορίζονται σε ένα μέσο και έναν τρόπο. Όσο σημαντική είναι η περιφρούρηση μιας απεργίας ή η φυσική παρουσία στον δημόσιο χώρο, ακόμα πιο σημαντική είναι η ανάπτυξη του λόγου και του προβληματισμού σε πρώτο επίπεδο μεταξύ των ανθρώπων. Η παρουσία σε δημόσιο χώρο 1.000 διαδηλωτών μπορεί σε μία περίσταση να είναι απαραίτητη, ενώ, σε μία άλλη περίσταση, η κατά πρόσωπο συνομιλία των ίδιων ανθρώπων με 3.000 ή 4.000 χιλιάδες ανθρώπους να αφήσει πολύ πιο σημαντικό αποτύπωμα στην κοινωνία.
Θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζουμε πως, συχνά ο χαρακτήρας των κοινωνικών διεκδικήσεων αναγνωρίζει και επιβεβαιώνει την εξουσία των κυρίαρχων αντί να την αναιρεί, ενώ τις περισσότερες φορές στρέφει την μία ομάδα υπόδουλων ενάντια στην άλλη. Επιπλέον, οι κραυγές και τα συνθήματα δεν διαμορφώνουν καλόπιστο ακροατήριο, ενώ η βία, πέρα από το γεγονός πως κατά κύριο λόγο εξαντλείται στην εκτόνωση, αποτελεί το ιδανικό πεδίο όπου διαπρέπουν οι μισθοφορικοί στρατιωτικοί σχηματισμοί των κυρίαρχων φορώντας τον μανδύα της κρατικής νομιμότητας.
6. Τα παραδείγματα της προοδευτικότητας
Από τον Σωκράτη που συνομιλούσε στον δρόμο με αγνώστους, τους επικούρειους, τους στωικούς και τους κυνικούς, μέχρι την λαϊκή μετεξέλιξή τους, το χριστιανικό κίνημα που κατέκλυσε την Μεσόγειο, και πολύ αργότερα, την κομμούνα του Παρισιού και τα επαναστατικά κινήματα του 19ου και του 20ου αιώνα, μπορεί κανείς να αξιοποιήσει πάμπολλα παραδείγματα προκειμένου να αντλήσει γνώση και εμπειρία.
Αξίζει να σταθούμε στο πιο υποτιμημένο από όλα, στο χριστιανικό κίνημα που κλόνισε ένα πάνοπλο κυριαρχικό σύστημα ακυρώνοντας την πολιτισμική κυριαρχία του και δημιουργώντας έναν πανίσχυρο πολιτισμό ο οποίος νικήθηκε μετά από πολλούς αιώνες μόνο με την αφομοίωσή και διαστρέβλωσή του από τους αντιπάλους του. Δεν υπάρχει λόγος να σταθούμε τόσο στο δεισιδαιμονικό του περίβλημα, προϊόν ωστόσο σε μεγάλο βαθμό των εξισωτικών-τοτεμικών παραδόσεων των υπόδουλων κοινωνιών, όσο στις μεθόδους που χρησιμοποίησε ώστε να αναδειχθεί σε πολιτισμικό κυρίαρχο της Μεσογείου.
Υπόδουλοι άνθρωποι λοιπόν, των οποίων η ζωή υπήρξε αναλώσιμη στα χέρια των κυρίαρχων και μπορούσε να απωλεσθεί όχι μόνο αν εξεγείρονταν αλλά ακόμα και χωρίς λόγο, έφτιαξαν έναν παράλληλο μυστικό κόσμο κάτω από την μύτη των αφεντικών τους. Σε αυτόν τον κόσμο δεν υπήρχαν αφεντικά, ούτε ιδιοκτησία, και όλοι μεταξύ τους ήταν ίσοι και αποκαλούνταν αδελφοί και αδελφές. Ο χριστιανισμός άρχισε να παίρνει σχήμα στην πιο ταραγμένη κοινωνικά περιοχή της Μεσογείου, στην υπό κατάρρευση εβραϊκή επαρχία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και συγκέραζε τις από αιώνων διδασκαλίες των ελληνικών σχολών με τις τοτεμικές παραδόσεις και τα εξισωτικά συστήματα των κατά τόπους υπόδουλων.
7. Η ακαταμάχητη ανθρώπινη δύναμη του σχετίζεσθαι ισότιμα
Αν και οι πρώτοι χριστιανοί, ίσως εξαιτίας της λαϊκότητάς τους, δεν άφησαν επαρκή ιστορικά στοιχεία, τα μυθολογικά στοιχεία που καταγράφηκαν από μεταγενέστερους φανερώνουν τον κοινωνικό πυρήνα των πεποιθήσεων και επιδιώξεών τους Οι χριστιανοί, το κοινωνικό κίνημα των μη-λόγιων συνεχιστών των επικούρειων, των στωικών και των κυνικών, απέρριπταν συνειδητά και επίμονα τα πολιτισμικά πρότυπα που δίδασκαν οι κυρίαρχες κοινωνίες. Διεκδίκησαν το λιγότερο και όχι το περισσότερο, το κοινό και όχι το ατομικό. Οι χριστιανοί διαμόρφωσαν κοινότητες βασισμένες στην πρότασή τους για την ποιότητα του σχετίζεσθαι και αδιαφόρησαν ολότελα για το μερίδιο που τους αναλογούσε από την ευμάρεια των αφεντικών τους.
Από την εμπειρία που μπορούμε να αποκομίσουμε από τους πρώτους χριστιανούς μπορούμε να σημειώσουμε τα εξής:
- Η εφαρμογή της ισοτιμίας στην πράξη αποτελεί θεμελιώδη και κρίσιμο όρο για την ανάπτυξη τόσο ανθρώπινων σχέσεων όσο και κοινωνικών κινημάτων.
- Η ανάπτυξη της ποιότητας των ανθρώπινων σχέσεων μπορεί να αποτελεί σημαντικότερο δέλεαρ από την απόκτηση υλικών αγαθών.
- Οι άνθρωποι μπορούν να συνασπίζονται αποτελεσματικά αποζητώντας ένα "λιγότερο" που όμως το μοιράζονται όλοι εξίσου.
- Ένας δελεαστικός τρόπος διαβίωσης που ακυρώνει τα πρότυπα των κυρίαρχων μπορεί να εξαπλώνεται και να εφαρμόζεται ακόμα και μέσα στο σύστημα των κυρίαρχων.
- Η εξεγερμένη Ιουδαία ισοπεδώθηκε από τις ρωμαϊκές λεγεώνες και εξανδραποδήθηκε, αλλά η υπόγεια -κυριολεκτικά και μεταφορικά- οργάνωση των χριστιανών εξαπλώθηκε σε όλη την Μεσόγειο σαν σπίθα στα ξερά χόρτα, χωρίς να μπορεί να αντιδράσει ούτε η Ρωμαϊκή ούτε η Ιουδαϊκή, ούτε και καμμία άλλη κυρίαρχη κοινωνία.
8. Κάποια από τα "παθήματα" των έως σήμερα κινημάτων
α. Η διεκδίκηση του πρότυπου του κόσμου των κυρίαρχων.
β. Η επιδίωξη της μεγέθυνσης, η οποία αν και είναι θεμελιώδης για τον ανταγωνιστικό κόσμο των κυρίαρχων, είναι απαγορευτικά δεσμευτική και ασήκωτο φορτίο για έναν εξισωτικό πολιτισμό.
γ. Η αποδοχή ανισοτήτων.
δ. Η ανάδειξη εξουσίας.
ε. Η χρήση βίας, η οποία ακόμα και στην περίπτωση που οι περιστάσεις την καθιστούν αναγκαία, εξορισμού απέχει από τους στόχους και τα μέσα της προοδευτικότητας, όπως και εξορισμού παράγει ανισότητες και εξουσίες.
ζ. Η διαμόρφωση ιδεολογικών δογμάτων ανταγωνιζόμενων για την κυριαρχία.
9. Εμείς οι είλωτες, οι γενίτσαροι και οι μανδαρίνοι
Σήμερα, ο καθένας μας και κάθε στιγμή προδίδει την αξιοπρέπειά του ως μέλους της υπόδουλης κοινωνίας στην οποία ανήκει, φέροντας με ανόητη υπερηφάνεια τον τίτλο του είλωτα, του γενίτσαρου ή του μανδαρίνου. Μοιάζει πως μόνο μία μεγάλη συνειδητή πολιτισμική κινητοποίηση θα μπορούσε να μας επαναφέρει στην κατεύθυνση της ακεραιότητας των προσώπων και του εξισωτισμού στις κοινωνίες. Μία τέτοια πολιτισμική κινητοποίηση όμως προϋποθέτει την γενναία χρήση του λόγου και όλων των πτυχών της ανθρώπινης διάνοιας, πράγμα για το οποίο οι συνήθεις συμπεριφορικές πρακτικές κάθε άλλο παρά συνεισφέρουν, αλλά και οι νοητικές μας ικανότητες δεν είναι δεδομένο πως είναι ικανές να ανταποκριθούν.
10. Τώρα, ένα κίνημα ίσων
Στον αντίποδα αυτού του αδιέξοδου βρίσκεται η δυνατότητα διαμόρφωσης ενός κινήματος που θα τοποθετεί τους στόχους του στο παρόν αποφεύγοντας τον εγκλωβισμό σε στρατηγικούς σχεδιασμούς που υποτίθεται πως θα φέρουν πρόοδο σε μελλοντικό χρόνο.
Η ζωή, η δικαιοσύνη και η αξιοπρέπεια, η γνώση και η δημιουργικότητα, βρίσκονται εξορισμού στο επίκεντρο μιας τέτοιας σύμπραξης.
Οι πρωτογενείς ανθρώπινες σχέσεις είναι οι μόνες που μπορούν να αναπτύσσουν τα χαρακτηριστικά της αδελφότητας σε τοπικό επίπεδο, ενώ αντίστοιχα, οι σύγχρονες τεχνολογίες μπορούν να σμικρύνουν την παγκόσμια κοινωνία στο μέγεθος μιας μικρής κοινότητας.
[Το παρόν γράφτηκε ως συνέχεια του κειμένου Ιδιώτευση και διεκδίκηση.]
Σ Η Μ Ε Ι Ω Σ Ε Ι Σ
[1] http://news247.gr/eidiseis/gnomes/vangelis-delipetros/vatopedi-megales-mpiznes-kontes-mnhmes.4587724.html
"... Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: οι ευθύνες των πολιτικών προσώπων για το σκάνδαλο του Βατοπεδίου έχουν παραγραφτεί προ πολλού. Αυτό το (σημαντικότερο) σκέλος της υπόθεσης που θα έπρεπε να διερευνηθεί μέχρι τέλους και σε βάθος, έκλεισε τον Μάιο του 2009 με το εσπευσμένο κλείσιμο της Βουλής από την κυβέρνηση Καραμανλή.
Έτσι με το βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών παραπέμθηκαν σε δίκη μόνο τα μη πολιτικά πρόσωπα, ο ηγούμενος-μάνατζερ Εφραίμ, ο μοναχός-ταμίας Αρσένιος και υπηρεσιακοί παράγοντες, στελέχη του δημοσίου που ενεπλάκησαν στην υπόθεση των παράνομων ανταλλαγών Και αυτά τα 14 πρόσωπα αθωώθηκαν καθώς, πρακτικά, κρίθηκε ότι δεν είχαν δόλο.
Η Δικαιοσύνη δηλαδή, που υποτίθεται, ως γνωστόν, ότι είναι τυφλή αλλά παρά ταύτα επιδίδεται, πολύ συχνά σε ακροβατισμούς, έκρινε ότι οι ιερομόναχοι δεν ενεργούσαν σαν κοινοί απατεώνες αλλά πίστευαν ότι όντως η λίμνη Βιστωνίτιδα και οι παραλίμνιες εκτάσεις ανήκαν στη Μονή, έστω κι αν ποτέ δεν έδειξαν σε οποιονδήποτε τα πρωτότυπα των χρυσόβουλων που επικαλούνταν. ..."
Σε ένα άλλο παράδειγμα έρευνας σκανδάλου και κρατικής λειτουργίας, μία σκιώδης αντιπαράθεση:
http://news247.gr/eidiseis/koinonia/paraithsh-vomva-sth-dikaiosunh.4592103.html
[2] Η έννοια της ανάγκης για τους ανθρώπους κινείται -στο μεγαλύτερο, ίσως, μέρος της- στο πεδίο του πολιτισμού και της ηθικής. Οι ανθρώπινες ανάγκες δεν περιορίζονται στην εξασφάλιση της επιβίωσης και της αναπαραγωγής, αλλά αναπτύσσονται ή περιορίζονται με βάση επιλογές της προσωπικής και συλλογικής διάνοιας. Είναι βέβαιο ότι στις σύνθετες κοινωνίες των κυρίαρχων και των υπόδουλων, εδώ και χιλιάδες χρόνια, ο πολιτισμός και οι συμπεριφορές αναπτύσσονται εξαρτώμενες και καθοδηγούμενες από τις συνθήκες που επιβάλλει η συγκεκριμένη κοινωνική οργάνωση, μέσα από τις διαφορετικές κατά τόπους και χρόνους εκφάνσεις της. Είναι εξίσου βέβαιο όμως, πως, όπως η πρώτη υποδούλωση ανθρώπων από ανθρώπους δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιας πρωτογενούς ανάγκης αλλά αποτέλεσμα επιλογής που έκαναν άνθρωποι στο πεδίο του πολιτισμού και της ηθικής, το ίδιο ισχύει και για τον δικό μας κόσμο των ακραίων ανισοτήτων.
Οι είλωτες δεν αποτελούσαν μία τάξη της κοινωνίας των Σπαρτιατών. Αποτελούσαν μία αυτόνομη κοινωνία υποδουλεμένη από την κοινωνία των Σπαρτιατών με την δύναμη των όπλων. Το κοινωνικό δίπτυχο είλωτες-Σπαρτιάτες, κυρίαρχοι-υπόδουλοι δεν συνθέτει μία ταξική κοινωνία, αλλά μία σύνθετη κοινωνία αποτελούμενη από την κοινωνία των κυρίαρχων και την κοινωνία των υπόδουλων.
Οι είλωτες εκτός από ανθρώπινα παραγωγικά κοπάδια, κουβαλούσαν προμήθειες και πολεμοφόδια στις πολεμικές εκστρατείες, ενίοτε διέπρεπαν και σε μάχες. Οι γενίτσαροι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, παιδιά υπόδουλων, είχαν την δυνατότητα να ανέλθουν σε ανώτατα στρατιωτικά και διοικητικά αξιώματα. Οι μανδαρίνοι προερχόμενοι από τα πέρατα των αχανών δυναστειών της Κίνας επεδίωκαν την ανέλιξή τους στα ανώτερα αυτοκρατορικά κλιμάκια της κεντρικής εξουσίας. Αυτό όμως δεν αναιρεί την πραγματικότητα πως οι είλωτες ήταν μέλη υπόδουλων κοινωνιών, το ίδιο και οι γενίτσαροι και οι μανδαρίνοι, ακόμα και αν στο παρελθόν οι ίδιοι αποτελούσαν μέλη κυρίαρχων κοινωνιών που ακολούθως υποδουλώθηκαν με την βία των όπλων από νέες ισχυρότερες κοινωνίες.
Μέσα στα χιλιάδες χρόνια που άνθρωποι χρησιμοποιούν άλλους ανθρώπους ως παραγωγικά κοπάδια, έχουν δημιουργηθεί πάμπολλα σχήματα που περιπλέκουν και αποκρύπτουν την πραγματικότητα των κοινωνιών μας χωρίς όμως και να την μεταβάλλουν. Οι κοινωνίες μας παραμένουν σύνθετες και κάθε μία από αυτές τις σύνθετες κοινωνίες αποτελείται από μία κυρίαρχη κοινωνία και μία ή περισσότερες υπόδουλες.
2. Η φυσιολογικότητα μιας εγκληματικής πραγματικότητας
Η πρώτη και κύρια δουλειά κάθε κυρίαρχης κοινωνίας είναι, από την μία, να παρουσιάζει την κυριαρχία της ως το πιο φυσιολογικό, αυτονόητο και αναγκαίο πράγμα, και, από την άλλη, να αποκρύπτει ολότελα τον σύνθετο χαρακτήρα των σύγχρονων κοινωνιών. Το γεγονός πως οι κυρίαρχες και οι υπόδουλες κοινωνίες δεν προέρχονται πλέον από συγκεκριμένες φυλές επιτρέπει την ανάπτυξη της ψευδαίσθησης, ή την υπονόηση, της φυλετικής ομοιογένειας των σύγχρονων εθνών-κρατών. Όροι όπως τάξεις, ταξικότητα, ταξική αντιπαράθεση, αν και ήπιοι -μαζί και άστοχοι καθώς υπονοούν και διδάσκουν την εικόνα μιας ενιαίας κοινωνίας με εσωτερικές αντιθέσεις, αποτελούν κόκκινο πανί για τις κυρίαρχες διδασκαλίες που περιορίζουν τον λόγο τους στο "κοινό καλό", και στο "καλό της κοινωνίας". Κάθε λόγος που δεν περιορίζεται σε αυτό το πλαίσιο του "κοινού καλού" καταδικάζεται ως διχαστικός και προδοτικός.
Στην απόκρυψη του βίαιου χαρακτήρα των σύνθετων εμπόλεμων κοινωνιών μας, πέρα από την διδασκαλία περί έθνους, καθοριστική επίδραση έχει και η διδασκαλία περί δημοκρατίας. Η περί δημοκρατίας απάτη συνοψίζεται στην κραυγαλέα υπόθεση του Βατοπεδίου[1] στην οποία εμπλέκεται το σύνολο των εξουσιών του "δημοκρατικού" κράτους.
Ούτε η ψευδαίσθηση της φυλής-έθνους, ούτε η ψευδαίσθηση της δημοκρατίας μπορούν όμως να ξεπεράσουν σε αποτελεσματικότητα την διδασκαλία πως κάθε άνθρωπος ζει βάσει της αξίας του, ώστε ένας άξιος άνθρωπος ευημερεί, ενώ ένας ανάξιος δυστυχεί. Έτσι, κάθε άνθρωπος στην προσπάθεια του να ευημερήσει, καθοδηγείται να αποδείξει πως αξίζει την ευημερία που διεκδικεί, πάντα με τα κριτήρια που ορίζει το κυρίαρχο σύστημα τόσο για την αξία, όσο και για την ευημερία.
3. Έθνος, δημοκρατία, προσωπική επιτυχία
Αυτές οι διδασκαλίες, είναι τόσο πετυχημένες ώστε, παρόλο που οι ανισότητες σήμερα θα ξεπερνούσαν ακόμα και την πιο οργιώδη φαντασία του πλέον αδίστακτου σατράπη, οι πόλεμοι των κυρίαρχων διεξάγονται από τους ίδιους τους "είλωτες" χωρίς την συμμετοχή των αφεντικών τους, και οι υποταγή των "ειλώτων" επιτυγχάνεται, όταν δεν επαρκούν οι διδασκαλίες, από κρατικούς στρατιωτικούς σχηματισμούς αποτελούμενους από τα ίδια τα παιδιά των υπόδουλων.
Το τρίπτυχο, έθνος, δημοκρατία και ατομική επιτυχία, φαίνεται να διαμορφώνει ένα ιδανικό υπόβαθρο για την διαιώνιση του βίαιου κόσμου που θέλουν να συντηρούν οι κυρίαρχες κοινωνίες.
Στον αντίποδα αυτών των διδασκαλιών, δεν έχει διαμορφωθεί ένας ισχυρός αντίλογος ο οποίος να διαμορφώνει ένα ανήκειν πέρα από την ψευδαίσθηση του έθνους, κανόνες ισοτιμίας και δικαιοσύνης πέρα από την υποκρισία της χρηματιστικής "δημοκρατίας", και μία αντίληψη για την ευτυχία ως συλλογικό επίτευγμα που να στέκεται στον αντίποδα της κανιβαλικής "ευμάρειας" που θρέφεται από τον ανταγωνισμό και την ατομική "επιτυχία".
Η μαρξιστική θεωρία περιγράφει με επάρκεια τους οικονομικούς όρους με τους οποίους οι κυρίαρχοι διαχειρίζονται, από την βιομηχανική επανάσταση ως σήμερα, την κυριαρχία τους πάνω στις υπόδουλες κοινωνίες, φανερώνοντας με κάθε ευκρίνεια τους μηχανισμούς και τα τεχνάσματά τους. Ταυτόχρονα όμως, η μαρξιστική θεωρία αρνείται κατηγορηματικά την συμπρωταγωνιστική επίδραση των πολιτισμικών και συμπεριφορικών φαινομένων στην διαμόρφωση της κοινωνικής πραγματικότητας, θεωρώντας πως τόσο τα πολιτισμικά όσο και τα συμπεριφορικά φαινόμενα προκύπτουν με μονόδρομο τρόπο από τους εκάστοτε υφιστάμενους οικονομικούς όρους.[2]
4. Η ιδεολογική ακινητοποίηση της προοδευτικότητας
Αυτή η θεώρηση, σύμφωνα με την οποία η αλλαγή των οικονομικών όρων θα λύσει τα κοινωνικά και ανθρώπινα προβλήματα, δεσμεύει και ακινητοποιεί τους ανθρώπους που θα μπορούσαν να ενεργούν για την διαμόρφωση καινοτόμων κοινωνικών πρακτικών στο παρόν, ώστε να θέτουν τις βάσεις για την ανατροπή των κοινωνικών δεδομένων στο κοντινό ή μακρινό μέλλον.
Δυστυχώς σε κανένα επαναστατικό εγχειρίδιο δεν περιγράφονται τρόποι διαμόρφωσης στο παρόν ενός ανήκειν με όρους κοινωνικής ισοτιμίας και δικαιοσύνης και με στόχο την ευτυχία ως συλλογικό επίτευγμα. Άν όμως αυτό δεν αλλάξει δεν μπορούμε να περιμένουμε κάποια ουσιαστική μεταστροφή της πραγματικότητας η οποία να προέρχεται από συνειδητές ανθρώπινες επιλογές. Με τα σημερινά δεδομένα αν υπάρξει κάποια ανατροπή θα είναι αποτέλεσμα της κατάρρευσης του υφιστάμενου συστήματος, με άγνωστες συνέπειες και πέρα από τον έλεγχο οποιασδήποτε προοδευτικότητας. Ακόμα όμως και μία τέτοια κατάρρευση δεν μοιάζει πιθανό να καταργήσει τις κυρίαρχες κοινωνίες παρά, όπως γίνεται ξανά και ξανά, θα επιβαρύνει με περισσότερα δεινά τις υπόδουλες κοινωνίες.
5. Διεκδικήσεις, κραυγές και εκτόνωση
Οι κοινωνικοί αγώνες δεν θα έμοιαζε λογικό να περιορίζονται σε ένα μέσο και έναν τρόπο. Όσο σημαντική είναι η περιφρούρηση μιας απεργίας ή η φυσική παρουσία στον δημόσιο χώρο, ακόμα πιο σημαντική είναι η ανάπτυξη του λόγου και του προβληματισμού σε πρώτο επίπεδο μεταξύ των ανθρώπων. Η παρουσία σε δημόσιο χώρο 1.000 διαδηλωτών μπορεί σε μία περίσταση να είναι απαραίτητη, ενώ, σε μία άλλη περίσταση, η κατά πρόσωπο συνομιλία των ίδιων ανθρώπων με 3.000 ή 4.000 χιλιάδες ανθρώπους να αφήσει πολύ πιο σημαντικό αποτύπωμα στην κοινωνία.
Θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζουμε πως, συχνά ο χαρακτήρας των κοινωνικών διεκδικήσεων αναγνωρίζει και επιβεβαιώνει την εξουσία των κυρίαρχων αντί να την αναιρεί, ενώ τις περισσότερες φορές στρέφει την μία ομάδα υπόδουλων ενάντια στην άλλη. Επιπλέον, οι κραυγές και τα συνθήματα δεν διαμορφώνουν καλόπιστο ακροατήριο, ενώ η βία, πέρα από το γεγονός πως κατά κύριο λόγο εξαντλείται στην εκτόνωση, αποτελεί το ιδανικό πεδίο όπου διαπρέπουν οι μισθοφορικοί στρατιωτικοί σχηματισμοί των κυρίαρχων φορώντας τον μανδύα της κρατικής νομιμότητας.
6. Τα παραδείγματα της προοδευτικότητας
Από τον Σωκράτη που συνομιλούσε στον δρόμο με αγνώστους, τους επικούρειους, τους στωικούς και τους κυνικούς, μέχρι την λαϊκή μετεξέλιξή τους, το χριστιανικό κίνημα που κατέκλυσε την Μεσόγειο, και πολύ αργότερα, την κομμούνα του Παρισιού και τα επαναστατικά κινήματα του 19ου και του 20ου αιώνα, μπορεί κανείς να αξιοποιήσει πάμπολλα παραδείγματα προκειμένου να αντλήσει γνώση και εμπειρία.
Αξίζει να σταθούμε στο πιο υποτιμημένο από όλα, στο χριστιανικό κίνημα που κλόνισε ένα πάνοπλο κυριαρχικό σύστημα ακυρώνοντας την πολιτισμική κυριαρχία του και δημιουργώντας έναν πανίσχυρο πολιτισμό ο οποίος νικήθηκε μετά από πολλούς αιώνες μόνο με την αφομοίωσή και διαστρέβλωσή του από τους αντιπάλους του. Δεν υπάρχει λόγος να σταθούμε τόσο στο δεισιδαιμονικό του περίβλημα, προϊόν ωστόσο σε μεγάλο βαθμό των εξισωτικών-τοτεμικών παραδόσεων των υπόδουλων κοινωνιών, όσο στις μεθόδους που χρησιμοποίησε ώστε να αναδειχθεί σε πολιτισμικό κυρίαρχο της Μεσογείου.
Υπόδουλοι άνθρωποι λοιπόν, των οποίων η ζωή υπήρξε αναλώσιμη στα χέρια των κυρίαρχων και μπορούσε να απωλεσθεί όχι μόνο αν εξεγείρονταν αλλά ακόμα και χωρίς λόγο, έφτιαξαν έναν παράλληλο μυστικό κόσμο κάτω από την μύτη των αφεντικών τους. Σε αυτόν τον κόσμο δεν υπήρχαν αφεντικά, ούτε ιδιοκτησία, και όλοι μεταξύ τους ήταν ίσοι και αποκαλούνταν αδελφοί και αδελφές. Ο χριστιανισμός άρχισε να παίρνει σχήμα στην πιο ταραγμένη κοινωνικά περιοχή της Μεσογείου, στην υπό κατάρρευση εβραϊκή επαρχία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και συγκέραζε τις από αιώνων διδασκαλίες των ελληνικών σχολών με τις τοτεμικές παραδόσεις και τα εξισωτικά συστήματα των κατά τόπους υπόδουλων.
7. Η ακαταμάχητη ανθρώπινη δύναμη του σχετίζεσθαι ισότιμα
Αν και οι πρώτοι χριστιανοί, ίσως εξαιτίας της λαϊκότητάς τους, δεν άφησαν επαρκή ιστορικά στοιχεία, τα μυθολογικά στοιχεία που καταγράφηκαν από μεταγενέστερους φανερώνουν τον κοινωνικό πυρήνα των πεποιθήσεων και επιδιώξεών τους Οι χριστιανοί, το κοινωνικό κίνημα των μη-λόγιων συνεχιστών των επικούρειων, των στωικών και των κυνικών, απέρριπταν συνειδητά και επίμονα τα πολιτισμικά πρότυπα που δίδασκαν οι κυρίαρχες κοινωνίες. Διεκδίκησαν το λιγότερο και όχι το περισσότερο, το κοινό και όχι το ατομικό. Οι χριστιανοί διαμόρφωσαν κοινότητες βασισμένες στην πρότασή τους για την ποιότητα του σχετίζεσθαι και αδιαφόρησαν ολότελα για το μερίδιο που τους αναλογούσε από την ευμάρεια των αφεντικών τους.
Από την εμπειρία που μπορούμε να αποκομίσουμε από τους πρώτους χριστιανούς μπορούμε να σημειώσουμε τα εξής:
- Η εφαρμογή της ισοτιμίας στην πράξη αποτελεί θεμελιώδη και κρίσιμο όρο για την ανάπτυξη τόσο ανθρώπινων σχέσεων όσο και κοινωνικών κινημάτων.
- Η ανάπτυξη της ποιότητας των ανθρώπινων σχέσεων μπορεί να αποτελεί σημαντικότερο δέλεαρ από την απόκτηση υλικών αγαθών.
- Οι άνθρωποι μπορούν να συνασπίζονται αποτελεσματικά αποζητώντας ένα "λιγότερο" που όμως το μοιράζονται όλοι εξίσου.
- Ένας δελεαστικός τρόπος διαβίωσης που ακυρώνει τα πρότυπα των κυρίαρχων μπορεί να εξαπλώνεται και να εφαρμόζεται ακόμα και μέσα στο σύστημα των κυρίαρχων.
- Η εξεγερμένη Ιουδαία ισοπεδώθηκε από τις ρωμαϊκές λεγεώνες και εξανδραποδήθηκε, αλλά η υπόγεια -κυριολεκτικά και μεταφορικά- οργάνωση των χριστιανών εξαπλώθηκε σε όλη την Μεσόγειο σαν σπίθα στα ξερά χόρτα, χωρίς να μπορεί να αντιδράσει ούτε η Ρωμαϊκή ούτε η Ιουδαϊκή, ούτε και καμμία άλλη κυρίαρχη κοινωνία.
8. Κάποια από τα "παθήματα" των έως σήμερα κινημάτων
α. Η διεκδίκηση του πρότυπου του κόσμου των κυρίαρχων.
β. Η επιδίωξη της μεγέθυνσης, η οποία αν και είναι θεμελιώδης για τον ανταγωνιστικό κόσμο των κυρίαρχων, είναι απαγορευτικά δεσμευτική και ασήκωτο φορτίο για έναν εξισωτικό πολιτισμό.
γ. Η αποδοχή ανισοτήτων.
δ. Η ανάδειξη εξουσίας.
ε. Η χρήση βίας, η οποία ακόμα και στην περίπτωση που οι περιστάσεις την καθιστούν αναγκαία, εξορισμού απέχει από τους στόχους και τα μέσα της προοδευτικότητας, όπως και εξορισμού παράγει ανισότητες και εξουσίες.
ζ. Η διαμόρφωση ιδεολογικών δογμάτων ανταγωνιζόμενων για την κυριαρχία.
9. Εμείς οι είλωτες, οι γενίτσαροι και οι μανδαρίνοι
Σήμερα, ο καθένας μας και κάθε στιγμή προδίδει την αξιοπρέπειά του ως μέλους της υπόδουλης κοινωνίας στην οποία ανήκει, φέροντας με ανόητη υπερηφάνεια τον τίτλο του είλωτα, του γενίτσαρου ή του μανδαρίνου. Μοιάζει πως μόνο μία μεγάλη συνειδητή πολιτισμική κινητοποίηση θα μπορούσε να μας επαναφέρει στην κατεύθυνση της ακεραιότητας των προσώπων και του εξισωτισμού στις κοινωνίες. Μία τέτοια πολιτισμική κινητοποίηση όμως προϋποθέτει την γενναία χρήση του λόγου και όλων των πτυχών της ανθρώπινης διάνοιας, πράγμα για το οποίο οι συνήθεις συμπεριφορικές πρακτικές κάθε άλλο παρά συνεισφέρουν, αλλά και οι νοητικές μας ικανότητες δεν είναι δεδομένο πως είναι ικανές να ανταποκριθούν.
10. Τώρα, ένα κίνημα ίσων
Στον αντίποδα αυτού του αδιέξοδου βρίσκεται η δυνατότητα διαμόρφωσης ενός κινήματος που θα τοποθετεί τους στόχους του στο παρόν αποφεύγοντας τον εγκλωβισμό σε στρατηγικούς σχεδιασμούς που υποτίθεται πως θα φέρουν πρόοδο σε μελλοντικό χρόνο.
Η ζωή, η δικαιοσύνη και η αξιοπρέπεια, η γνώση και η δημιουργικότητα, βρίσκονται εξορισμού στο επίκεντρο μιας τέτοιας σύμπραξης.
Οι πρωτογενείς ανθρώπινες σχέσεις είναι οι μόνες που μπορούν να αναπτύσσουν τα χαρακτηριστικά της αδελφότητας σε τοπικό επίπεδο, ενώ αντίστοιχα, οι σύγχρονες τεχνολογίες μπορούν να σμικρύνουν την παγκόσμια κοινωνία στο μέγεθος μιας μικρής κοινότητας.
[Το παρόν γράφτηκε ως συνέχεια του κειμένου Ιδιώτευση και διεκδίκηση.]
Σ Η Μ Ε Ι Ω Σ Ε Ι Σ
[1] http://news247.gr/eidiseis/gnomes/vangelis-delipetros/vatopedi-megales-mpiznes-kontes-mnhmes.4587724.html
"... Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: οι ευθύνες των πολιτικών προσώπων για το σκάνδαλο του Βατοπεδίου έχουν παραγραφτεί προ πολλού. Αυτό το (σημαντικότερο) σκέλος της υπόθεσης που θα έπρεπε να διερευνηθεί μέχρι τέλους και σε βάθος, έκλεισε τον Μάιο του 2009 με το εσπευσμένο κλείσιμο της Βουλής από την κυβέρνηση Καραμανλή.
Έτσι με το βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών παραπέμθηκαν σε δίκη μόνο τα μη πολιτικά πρόσωπα, ο ηγούμενος-μάνατζερ Εφραίμ, ο μοναχός-ταμίας Αρσένιος και υπηρεσιακοί παράγοντες, στελέχη του δημοσίου που ενεπλάκησαν στην υπόθεση των παράνομων ανταλλαγών Και αυτά τα 14 πρόσωπα αθωώθηκαν καθώς, πρακτικά, κρίθηκε ότι δεν είχαν δόλο.
Η Δικαιοσύνη δηλαδή, που υποτίθεται, ως γνωστόν, ότι είναι τυφλή αλλά παρά ταύτα επιδίδεται, πολύ συχνά σε ακροβατισμούς, έκρινε ότι οι ιερομόναχοι δεν ενεργούσαν σαν κοινοί απατεώνες αλλά πίστευαν ότι όντως η λίμνη Βιστωνίτιδα και οι παραλίμνιες εκτάσεις ανήκαν στη Μονή, έστω κι αν ποτέ δεν έδειξαν σε οποιονδήποτε τα πρωτότυπα των χρυσόβουλων που επικαλούνταν. ..."
Σε ένα άλλο παράδειγμα έρευνας σκανδάλου και κρατικής λειτουργίας, μία σκιώδης αντιπαράθεση:
http://news247.gr/eidiseis/koinonia/paraithsh-vomva-sth-dikaiosunh.4592103.html
[2] Η έννοια της ανάγκης για τους ανθρώπους κινείται -στο μεγαλύτερο, ίσως, μέρος της- στο πεδίο του πολιτισμού και της ηθικής. Οι ανθρώπινες ανάγκες δεν περιορίζονται στην εξασφάλιση της επιβίωσης και της αναπαραγωγής, αλλά αναπτύσσονται ή περιορίζονται με βάση επιλογές της προσωπικής και συλλογικής διάνοιας. Είναι βέβαιο ότι στις σύνθετες κοινωνίες των κυρίαρχων και των υπόδουλων, εδώ και χιλιάδες χρόνια, ο πολιτισμός και οι συμπεριφορές αναπτύσσονται εξαρτώμενες και καθοδηγούμενες από τις συνθήκες που επιβάλλει η συγκεκριμένη κοινωνική οργάνωση, μέσα από τις διαφορετικές κατά τόπους και χρόνους εκφάνσεις της. Είναι εξίσου βέβαιο όμως, πως, όπως η πρώτη υποδούλωση ανθρώπων από ανθρώπους δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιας πρωτογενούς ανάγκης αλλά αποτέλεσμα επιλογής που έκαναν άνθρωποι στο πεδίο του πολιτισμού και της ηθικής, το ίδιο ισχύει και για τον δικό μας κόσμο των ακραίων ανισοτήτων.
Subscribe to:
Posts (Atom)