Οι δύο επιλογές

«Όταν οι άνθρωποι βρίσκονται σε ένα πλήθος είναι πιο πιθανό να κάνουν πράγματα που ποτέ δεν θα έκαναν ως μονάδα. Κάποιος έπρεπε να βγει από την αγέλη και να πει: Αυτό δεν είναι σωστό»

http://tvxs.gr/news/taksidia-sto-xrono/i-efibi-poy-esose-ton-antra-me-tatoyaz-ton-ss

Ποίημα / Μίμης Φωτόπουλος

Αδελφέ μου άγνωστε,
που κάποιο πρωινό
πικρό, μουντό, βροντερό
καρφώθηκαν τα μάτια μου
μ’αγωνία πάνω στ’ άσπρο πτώμα σου
στο πεταμένο πτώμα σου
στην οδόν Αθηνάς
Κι είδα γύρω σου
λυωμένα τα όνειρά σου
μαδημένες τις ελπίδες σου,
άνθρωπέ μου πονεμένε
άγνωστη παρέα μου
στην απέραντη γή μας
Συγχώρεσέ με
που δε στάθηκα ώρες ατέλειωτες
να σε κυττάζω με συμπόνοια,
να κλάψω για το χαμό σου
πάνω στο πτώμα σου
να προσευχηθώ.
Πεινούσα πολύ
κι είχα πάρει του δρόμους
με παγωμένα πόδια
με παγωμένη σκέψη
και γυρόφερνα την αγωνία μου
στα σκουπίδια.
Κάθε τόσο
χτυπούσαν την πόρτα μου
οι χαφιέδες του θανάτου
φορώντας τον μαύρο μανδύα
των πένθιμων νυχτιών του Γενάρη.
Αυτοί είχαν βάλει
τ’ άστρα στην τσέπη τους
και μέσ’ στη σκέπη τους
είχαν κλειδώσει τον ήλιο.
Κι εμείς είχαμε μείνει στο σκοτάδι
με συντροφιά
τα καρφιά του γεροχειμώνα.
Σαν παντιέρα συνδικάτου
που αργοκινιέται
σε πένθιμη παρέλαση
έγερνε η καρδιά μας
στο ρημαγμένο ιστό
του κορμιού μας.
Η κόλαση που είχε υφάνει
η αράχνη των ψευτοχριστιανών
στα σκουριασμένα μυαλά
απίθανων καλόγερων
είχε ζωντανέψει
όπως οι ψείρες
στα λερά ρούχα
των φτωχών…
 
Από τότε
πέθαναν τόσα χρόνια!
Χορτάσαμε από παλαμάκια
από αγύρτες κι από ήρωες
από “ζήτω” κι από “ελευθερία”
Και πολλές φορές
στα πένθιμα φθινοπωρινά
απογεύματα,
στις πληχτικές καλοκαιριάτικες
νυχτιές
ζωντενεύει μπροστά μου
η κέρινη μορφή σου
αδελφέ μου άγνωστε.
Συγχώρεσέ με
που δε στάθηκα ώρες ατελείωτες
να σε κυττάζω με συμπόνια
να κλάψω στο πτώμα σου
να προσευχηθώ.

Από την έκδοση του 1960: http://issuu.com/tvxorissinora/docs/m-fotopulos-imitonia-bulukia-24gram/53?e=2936379/5443967

"... Το παρακάτω ποίημα μάλιστα, δημοσιεύθηκε στην πρώτη του ποιητική συλλογή, πρώτο-πρώτο, μα συνοδεύτηκε από μία ατυχία. Η δημοσίευση της συλλογής έγινε ακριβώς την 28η Οκτωβρίου του 1940. Και μπορεί να μην είχε καμία τύχη, μέσα στην ατυχία της χώρας που μπήκε σε μια μακρά πολεμική περίοδο, αλλά σήμερα έχουμε την τύχη να δούμε από τα μάτια του Μίμη Φωτόπουλου το “κοινωνικό έργο” του Μεταξά, καθώς και την κατάσταση υπό την οποία η χώρα μπήκε στον πόλεμο. ..."
Πηγή: http://tvxs.gr/news/blogarontas/adelfe-moy-mimi-fotopoyle

Ένας ειρηνικός κόσμος στον οποίο οι άνθρωποι θα ζούνε με αξιοπρέπεια [b.viii]

Αυτή η απλή διατύπωση όταν τοποθετείται αντιμέτωπη με την πραγματικότητα, στην σκέψη αρκετών μοιάζει με τον ορισμό της αφέλειας. Αυτό ακριβώς είναι το πρόταγμα για την προοδευτικότητα: η μετατροπή μιας καλοσυνάτης ελπίδας, μιας αφελούς ουτοπίας όπως απλά χαρακτηρίζεται, σε αυτονόητο στόχο όλο και περισσότερων ανθρώπων οι οποίοι καθημερινά θα εργάζονται, προσωπικά και συλλογικά, για την επίτευξή του.

H προοδευτικότητα έχει αυτή την στιγμή την δυνατότητα να συγκεντρώσει την ιστορική εμπειρία χιλιάδων ετών, μαζί και την εμπειρία εκατοντάδων κοινωνικών κινημάτων που προσπάθησαν να ισορροπήσουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την επιθυμία για ειρήνη απέναντι σε έναν κόσμο που εκούσια δημιουργεί ολοένα και περισσότερο γιγαντούμενες και επιταχυνόμενες αντιφάσεις.

Όλα αυτά τα χρόνια κάθε επινόηση, κάθε εφεύρεση ή θυσία που προέρχεται ακόμα και από τους πιο ανιδιοτελείς ανθρώπους, καταλήγει στα χέρια αυτών που με μανία και χωρίς κανέναν ηθικό ενδοιασμό θα προσπαθήσουν να την αξιοποιήσουν για την κατοχύρωση της ιδιωτικής ευζωίας τους και την ισχυροποίηση της κυριαρχίας τους πάνω σε άλλους ανθρώπους. Το ίδιο και οι κόποι, η χειρωνακτική εργασία, οι πρώτες ύλες και ό,τι μπορεί να βρίσκεται στα χέρια αδυνάτων αρπάζεται είτε με την βίαιη, είτε με την αναγκαστική υποδούλωση. Μετά από 10.000 χιλιάδες χρόνια αυτό που σήμερα έχει αλλάξει είναι πως, στο πρόσωπο των αιμοσταγών αρπακτικών βλέπουμε πλέον την Νόμιμη Τάξη, τους εκπροσώπους των Θείων Εντολών, τις Διεθνείς Συνθήκες, τα Σώματα Ασφαλείας κ.ο.κ., ενώ έχουμε ξεχάσει στα βάθη της ιστορίας την αυτονόητη ακέραιη υπόσταση του κάθε ανθρώπου.

Η κινητοποίηση γύρω από την σύνταξη ενός Μανιφέστου της Προοδευτικότητας είναι σαν να φοράμε τα υποδήματά μας για να κάνουμε το πρώτο βήμα. Η θεωρία, η πράξη, ο χρόνος, ο τόπος, η σύνθεση, ο τρόπος, αποτελούν ερωτήματα που αν δεν ενταχθούν και δεν απαντηθούν μέσα σε ένα ενιαίο πλαίσιο σκέψης και επιδιώξεων θα αφήνουν τα κινήματα να χάνονται σαν τα φύλλα των φυλλοβόλων δέντρων το Φθινόπωρο.

Η σημασία της επιλογής και η καλοσυνάτη ελπίδα [b.vii]

Και οι δύο τρόποι κοινωνικής οργάνωσης που αναφέρθηκαν πιο πριν, αυτός της ιεραρχικής δομής με τον αυστηρό καταμερισμό ειδικοτήτων και δικαιωμάτων, και αυτός της συνεργατικότητας μέσα από την ισοτιμία, δεν είναι πρωτοφανείς στον ζωικό κόσμο και ειδικά στις ανθρώπινες κοινότητες.

Η παρουσία του αρχηγού και του μάγου στις προ-πλεονάσματος κοινωνίες είναι χρηστική και η θέση τους, σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και η φυσική παρουσία τους, μέσα στην κοινότητα επισφαλής. H θέση τους μέσα στην κοινότητα δεν υποδηλώνει κάποια αποδοχή ανωτερότητάς τους από μέρους των υπολοίπων, ενώ αντίθετα υποδηλώνει την αξιοποίηση των όποιων ικανοτήτων τους από το σύνολο της κοινότητας μέσα στην οποία όλοι εξακολουθούν να παραμένουν ισότιμοι προσφέροντας το κατά δύναμη.

Από την άλλη, ο μεγάλος κύκλος που ξεκίνησε με την αρπαγή του πλεονάσματος και αργότερα με την ολοκληρωτική υποταγή ανθρώπων από ανθρώπους δημιούργησε κατά καιρούς συνθήκες ακραίων ανισοτήτων και αποστέρησε από δισεκατομμύρια ανθρώπους την ακεραιότητα που προσδίδουμε εξ ορισμού στην έννοια Άνθρωπος. Φανέρωσε σε κάποιες στιγμές ακόμα και την πιθανότητα η ανθρωπότητα να εξελιχθεί σε δύο διαφορετικά είδη ανθρώπων εξαρτώμενων μεταξύ τους με την σχέση κυρίαρχων και υποταγμένων.

Η ανθρωπότητα μέσα από την πορεία χιλιάδων χρόνων και διαθέτοντας πλέον τρομακτικά εργαλεία ολοκληρωτικής επιβολής μπορεί να μεταμορφωθεί σε έναν κόσμο που οποιοσδήποτε θα κατονόμαζε ως απόλυτα απάνθρωπο. Οποιοσδήποτε εκτός από τον Καταστροφικό Άνθρωπο ο οποίος βλέποντας τις επιπτώσεις της δύναμής του στους αδύναμους ικανοποιείται και προσπαθεί να αυξήσει περισσότερο τόσο την δύναμή του όσο και τις επιπτώσεις της.

Όσοι πιστεύουν στις νομοτέλειες θα ήταν καλό να εγκαταλείψουν τα αισιόδοξα σενάρια που οδηγούν αναπόφευκτα τον κόσμο προς το καλύτερο και να διακρίνουν ότι οι νομοτέλειες μπορούν να επιφέρουν ζοφερές συνέπειες και να ποδοπατήσουν κάθε καλοσυνάτη ελπίδα.

Η καλοσυνάτη ελπίδα μπορεί να επιβεβαιωθεί μόνο ως επιλογή των ανθρώπων, ως προϊόν του στοχασμού και των ενεργειών των ανθρώπων που είναι αποφασισμένοι να μην επιτρέψουν σε καμμιά νομοτέλεια να επιβληθεί καθορίζοντας το μέλλον τους. Καμμία καλοσυνάτη ελπίδα δεν έχει ελπίδα να επιβεβαιωθεί εάν δεν υπάρξουν άνθρωποι που θα την ανάγουν σε χειροπιαστό στόχο αλλά και, πιο πολύ, σε καθημερινό τρόπο.

Η επιδίωξη επιβεβαίωσης της καλοσυνάτης ελπίδας είναι το πρόταγμα της προοδευτικότητας. Αυτή δε η καλοσυνάτη ελπίδα και πρόταγμα της προοδευτικότητας, όπως αντηχεί από τα βάθη των αιώνων, είναι μία: ένας ειρηνικός κόσμος στον οποίο οι άνθρωποι θα ζούνε με αξιοπρέπεια.

Ομιλία για την Απελευθέρωση / Άρης Βελουχιώτης

http://www.marxists.org/ellinika/archive/velouhiotis/1944/10/22.htm

Τα σύμβολα της Εξουσίας / εικόνα

Η σχεδία της Μέδουσας / εικόνα

http://el.wikipedia.org/wiki/Η_Σχεδία_της_Μέδουσας

http://www.historyhouse.com/in_history/medusa/#foot2

Ιθύνων νους

Ποιος μικρόμυαλος ιθύνων νους  φαντάστηκε ότι ο στοχασμός οποιουδήποτε ανθρώπου μπορεί να χωρέσει σε ένα διαφημιστικό μήνυμα;

Ποιος φαντάστηκε ότι σπουδαίοι ποιητές μπορούν να γίνουν καρικατούρες στα χέρια διαφημιστών και εμπόρων του χρήματος και της εξουσίας;

Ποιος υπέθεσε ότι με μια τέτοια χυδαιότητα η όποια εξουσία θα φανεί στα μάτια μας πιο στοχαστική, πιο σοφή ή πιο ανθρώπινη;

Άνθρωποι της εξουσίας και του χρήματος, μην καταπιάνεστε με τους στοχαστές, μην εισβάλετε σε μέρη που δεν θα κατακτήσετε ποτέ, γιατί είναι τόση η αθλιότητά σας που μπορεί να αφήσει σημάδια ακόμα και πάνω στο γαλάζιο του ουρανού.

Ο Συμπάσχων Άνθρωπος εναντίον του Καταστροφικού Ανθρώπου [b.vi]

Είναι προφανές, ίσως μάλιστα πρόκειται για το μόνο πράγμα για το οποίο θα μπορούσαμε να πούμε πως αποτελεί νομοτέλεια: μπροστά μας μοιάζει οι δρόμοι να έχουν περιοριστεί σε μόνο δύο. Όσο όμως και αν αυτοί οι δύο δρόμοι εμφανίζονται μπροστά μας ως ένα αποτέλεσμα νομοτελειακό, η κατεύθυνση που τελικά θα ακολουθήσουμε παραμένει άγνωστη.

Ο δρόμος της κυριαρχικότητας ως νομοτέλεια

Αν υποθέσουμε ότι η ανθρωπότητα έχει ως μόνη δυνατότητα να εξελίσσεται μέσα από διαδεχόμενες νομοτέλειες, χωρίς να έχει επί της ουσίας την δυνατότητα να επιλέγει, τότε θα είναι καλό να προετοιμαστούμε για την στιγμή που ο κόσμος θα παραδοθεί από τον  Κυριαρχικό  Άνθρωπο στον Καταστροφικό Άνθρωπο. Γιατί αφού επί χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι εκπαιδεύονται μέσα σε έναν τρόπο κοινωνικής οργάνωσης θεμελιωμένο στην σχέση της κυριαρχίας με την υποταγή και ενώ έχουν εγκαταλλείψει κατά το μακρινό παρελθόν την κοινωνική οργάνωση που βασίζεται στην ισοτιμία, είναι μάλλον πιο πιθανό να συνεχίσουν να εξελίσσουν τον υφιστάμενο τρόπο παρά να γυρίσουν σε έναν παρελθοντικό. Ειδικά την στιγμή που οι ίδιες δυνάμεις που ανέτρεψαν την ισοτιμία και εγκαθίδρυσαν την κυριαρχικότητα όχι μόνο συνεχίζουν να υπάρχουν αλλά αποκτούν όλο και περισσότερα εφόδια σε όλα τα επίπεδα επιβολής και κυριαρχίας τους.

Ο δρόμος της ισοτιμίας ως επιλογή

Αν, από την άλλη, υποθέσουμε ότι η ανθρωπότητα διαθέτει την ικανότητα να καθορίζει την πορεία της και μέσα από συνειδητές επιλογές της, τότε οι κόποι πολλών ανθρώπων οι οποίοι δρουν συλλογικά, ή και μεμονωμένα αλλά επιδρώντας στο κοινωνικό γίγνεσθαι, ίσως ανοίξουν τον δρόμο μέσα από τον οποίο κάποια στιγμή ο Κυριαρχικός Άνθρωπος θα γίνει παρελθόν και η πιθανότητα του Καταστροφικού Ανθρώπου ένας μακρινός εφιάλτης.

Ο Καταστροφικός Άνθρωπος

Τον έχουμε γνωρίσει. Έχει πολλά πρόσωπα αλλά η περιγραφή του μπορεί να περιοριστεί σε λίγες λέξεις: ο άνθρωπος που αρέσκεται να αισθάνεται ανώτερος των άλλων ανθρώπων και να επιβεβαιώνει αυτήν την ανωτερότητα διαφημίζοντας την κυριαρχία του, η οποία -ιδανικά για αυτόν- μπορεί να επεκτείνεται χωρίς όρια. 

Σχεδόν πίσω από κάθε μεγάλη συμφορά των ανθρώπων βρίσκονται ακραίες εκδοχές τέτοιων προσώπων. Μπορεί να παρουσιάζονται ως αυτοί που ονομάζουμε Μεγάλοι Άνδρες ή ως οι πιο ποταποί των ανθρώπων. Σε όποια εκδοχή και αν τους συναντάμε όμως, η ανθρώπινη επινοητικότητά τους εξαντλείται στον ανταγωνισμό και στις προσπάθειές τους να κυριαρχήσουν.

Ο Καταστροφικός Άνθρωπος θρέφεται από το πάθος του για κυριαρχία και, εάν επιβάλλει την θέλησή του, σε βάθος χρόνου μπορεί να επιφέρει την εξέλιξη των ανθρώπων σε δύο διαφορετικά αλληλοεξαρτώμενα βιολογικά είδη: των κυρίαρχων και των υποταγμένων. Ακόμα όμως και ένα τέτοιο αποκρουστικό σενάριο είναι υπεραισιόδοξο μπροστά στην τεκμηριωμένη γνώση μας πως σε όσα κλειστά συστήματα οι κοινωνίες αφέθηκαν στην μανία του Καταστροφικού Ανθρώπου, ο ανθρώπινος πολιτισμός κατέρρευσε και οι άνθρωποι βυθίστηκαν σε μια αγριότητα που δεν όμοιά της δεν έχουμε συναντήσει στην φύση.

Ο Συμπάσχων Άνθρωπος

Κι αυτόν τον έχουμε γνωρίσει, κι αυτός έχει πολλά πρόσωπα. Μια σύντομη περιγραφή θα μπορούσε να είναι: ο άνθρωπος που συναισθάνεται την ομοιότητά του με τους άλλους ανθρώπους και προσπαθεί να διερευνά και να διαπραγματεύεται τα όρια μεταξύ του ίδιου και των υπολοίπων.

Το μεγαλύτερο μέρος του ανθρώπινου πολιτισμού, αυτό που αδιάλειπτα μέσα στον χρόνο βρίσκεται πίσω από τα επιδεικτικά και μεγαλεπίβολα έργα, χτίστηκε από τέτοιους ανθρώπους οι οποίοι σε κάθε εποχή και σε κάθε κοινότητα μοιράστηκαν τις γνώσεις και τις προσπάθειες για έναν καλύτερο κόσμο.

Ο Συμπάσχων Άνθρωπος θρέφεται από την αστείρευτη, δημιουργική και ανυπότακτη δύναμη της συναισθηματικής νοημοσύνης του.

Η φωνή / Αρίστος Δοξιάδης

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_16/06/2013_523785

Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα / ΟΗΕ 1948

http://www.ohchr.org/EN/UDHR/Pages/Language.aspx?LangID=grk

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

10 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1948
ΠΡΟΟΙΜΙΟ

Επειδή η αναγνώριση της αξιοπρέπειας, που είναι σύμφυτη σε όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας, καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο.

Επειδή η παραγνώριση και η περιφρόνηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου οδήγησαν σε πράξεις βαρβαρότητας, που εξεγείρουν την ανθρώπινη συνείδηση, και η προοπτική ενός κόσμου όπου οι άνθρωποι θα είναι ελεύθεροι να μιλούν και να πιστεύουν, λυτρωμένοι από τον τρόμο και την αθλιότητα, έχει διακηρυχθεί ως η πιο υψηλή επιδίωξη του ανθρώπου.

Επειδή έχει ουσιαστική σημασία να προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα από ένα καθεστώς δικαίου, ώστε ο άνθρωπος να μην αναγκάζεται να προσφεύγει, ως έσχατο καταφύγιο, στην εξέγερση κατά της τυραννίας και της καταπίεσης.

Επειδή έχει ουσιαστική σημασία να ενθαρρύνεται η ανάπτυξη φιλικών σχέσεων ανάμεσα στα έθνη.

Επειδή, με τον καταστατικό Χάρτη, οι λαοί των Ηνωμένων Εθνών διακήρυξαν και πάλι την πίστη τους στα θεμελιακά δικαιώματα του ανθρώπου, στην αξιοπρέπεια και την αξία της ανθρώπινης προσωπικότητας, στην ισότητα δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών, και διακήρυξαν πως είναι αποφασισμένοι να συντελέσουν στην κοινωνική πρόοδο και να δημιουργήσουν καλύτερες συνθήκες ζωής στα πλαίσια μιας ευρύτερης ελευθερίας.

Επειδή τα κράτη μέλη ανέλαβαν την υποχρέωση να εξασφαλίσουν, σε συνεργασία με τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών, τον αποτελεσματικό σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιακών ελευθεριών σε όλο τον κόσμο.

Επειδή η ταυτότητα αντιλήψεων ως προς τα δικαιώματα και τις ελευθερίες αυτές έχει εξαιρετική σημασία για να εκπληρωθεί πέρα ως πέρα αυτή η υποχρέωση,

Η ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ

Διακηρύσσει ότι η παρούσα Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αποτελεί το κοινό ιδανικό στο οποίο πρέπει να κατατείνουν όλοι οι λαοί και όλα τα έθνη, έτσι ώστε κάθε άτομο και κάθε όργανο της κοινωνίας, με τη Διακήρυξη αυτή διαρκώς στη σκέψη, να καταβάλλει, με τη διδασκαλία και την παιδεία, κάθε προσπάθεια για να αναπτυχθεί ο σεβασμός των δικαιωμάτων και των ελευθεριών αυτών, και να εξασφαλιστεί προοδευτικά, με εσωτερικά και διεθνή μέσα, η παγκόσμια και αποτελεσματική εφαρμογή τους, τόσο ανάμεσα στους λαούς των ίδιων των κρατών μελών όσο και ανάμεσα στους πληθυσμούς χωρών που βρίσκονται στη δικαιοδοσία τους.

ΑΡΘΡΟ 1

'Ολοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση, και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης.

ΑΡΘΡΟ 2

Κάθε άνθρωπος δικαιούται να επικαλείται όλα τα δικαιώματα και όλες τις ελευθερίες που προκηρύσσει η παρούσα Διακήρυξη, χωρίς καμία απολύτως διάκριση, ειδικότερα ως προς τη φυλή, το χρώμα, το φύλο, τη γλώσσα, τις θρησκείες, τις πολιτικές ή οποιεσδήποτε άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική καταγωγή, την περιουσία, τη γέννηση ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση.

Δεν θα μπορεί ακόμα να γίνεται καμία διάκριση εξαιτίας του πολιτικού, νομικού ή διεθνούς καθεστώτος της χώρας από την οποία προέρχεται κανείς, είτε πρόκειται για χώρα ή εδαφική περιοχή ανεξάρτητη, υπό κηδεμονία ή υπεξουσία, ή που βρίσκεται υπό οποιονδήποτε άλλον περιορισμό κυριαρχίας.

ΑΡΘΡΟ 3
Κάθε άτομο έχει δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την προσωπική του ασφάλεια.

ΑΡΘΡΟ 4
Κανείς δεν επιτρέπεται να ζει υπό καθεστώς δουλείας, ολικής ή μερικής. Η δουλεία και το δουλεμπόριο υπό οποιαδήποτε μορφή απαγορεύονται.

ΑΡΘΡΟ 5
Κανείς δεν επιτρέπεται να υποβάλλεται σε βασανιστήρια ούτε σε ποινή ή μεταχείριση σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική.

ΑΡΘΡΟ 6
Καθένας, όπου και αν βρίσκεται, έχει δικαίωμα στην αναγνώριση της νομικής του προσωπικότητας.

ΑΡΘΡΟ 7
'Ολοι είναι ίσοι απέναντι στον νόμο και έχουν δικαίωμα σε ίση προστασία του νόμου, χωρίς καμία απολύτως διάκριση. 'Ολοι έχουν δικαίωμα σε ίση προστασία από κάθε διάκριση που θα παραβίαζε την παρούσα Διακήρυξη και από κάθε πρόκληση για μια τέτοια δυσμενή διάκριση.

ΑΡΘΡΟ 8
Καθένας έχει δικαίωμα να ασκεί αποτελεσματικά ένδικα μέσα στα αρμόδια εθνικά δικαστήρια κατά των πράξεων που παραβιάζουν τα θεμελιακά δικαιώματα τα οποία του αναγνωρίζουν το Σύνταγμα και ο νόμος.

ΑΡΘΡΟ 9
Κανείς δεν μπορεί να συλλαμβάνεται, να κρατείται ή να εξορίζεται αυθαίρετα.

ΑΡΘΡΟ 10
Καθένας έχει δικαίωμα, με πλήρη ισότητα, να εκδικάζεται η υπόθεσή του δίκαια και δημόσια, από δικαστήριο ανεξάρτητο και αμερόληπτο, που θα αποφασίσει είτε για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του είτε, σε περίπτωση ποινικής διαδικασίας, για το βάσιμο της κατηγορίας που στρέφεται εναντίον του.

ΑΡΘΡΟ 11

Κάθε κατηγορούμενος για ποινικό αδίκημα πρέπει να θεωρείται αθώος, ωσότου διαπιστωθεί η ενοχή του σύμφωνα με τον νόμο, σε ποινική δίκη, κατά την οποία θα του έχουν εξασφαλιστεί όλες οι απαραίτητες για την υπεράσπισή του εγγυήσεις.
Κανείς δεν θα καταδικάζεται για πράξεις ή παραλείψεις που, κατά τον χρόνο που τελέστηκαν, δεν συνιστούσαν αξιόποινο αδίκημα κατά το εσωτερικό ή το διεθνές δίκαιο. Επίσης, δεν επιβάλλεται ποινή βαρύτερη από εκείνη που ίσχυε κατά τον χρόνο που τελέστηκε η αξιόποινη πράξη.

ΑΡΘΡΟ 12
Κανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις στην ιδιωτική του ζωή, την οικογένεια, την κατοικία ή την αλληλογραφία του, ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψης του. Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους.

ΑΡΘΡΟ 13

Καθένας έχει το δικαίωμα να κυκλοφορεί ελεύθερα και να εκλέγει τον τόπο της διαμονής του στο εσωτερικό ενός κράτους.
Καθένας έχει το δικαίωμα να εγκαταλείπει οποιαδήποτε χώρα, ακόμα και τη δική του, και να επιστρέφει σε αυτήν.

ΑΡΘΡΟ 14

Κάθε άτομο που καταδιώκεται έχει το δικαίωμα να ζητά άσυλο και του παρέχεται άσυλο σε άλλες χώρες.
Το δικαίωμα αυτό δεν μπορεί κανείς να το επικαλεστεί, σε περίπτωση δίωξης για πραγματικό αδίκημα του κοινού ποινικού δικαίου ή για ενέργειες αντίθετες προς τους σκοπούς και τις αρχές του ΟΗΕ.

ΑΡΘΡΟ 15

Καθένας έχει το δικαίωμα μιας ιθαγένειας.
Κανείς δεν μπορεί να στερηθεί αυθαίρετα την ιθαγένειά του ούτε το δικαίωμα να αλλάξει ιθαγένεια.

ΑΡΘΡΟ 16

Από τη στιγμή που θα φθάσουν σε ηλικία γάμου, ο άνδρας και η γυναίκα, χωρίς κανένα περιορισμό εξαιτίας της φυλής, της εθνικότητας ή της θρησκείας, έχουν το δικαίωμα να παντρεύονται και να ιδρύουν οικογένεια. Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο, κατά τη διάρκεια του γάμου και κατά τη διάλυσή του.
Γάμος δεν μπορεί να συναφθεί παρά μόνο με ελεύθερη και πλήρη συναίνεση των μελλονύμφων.
Η οικογένεια είναι το φυσικό και το βασικό στοιχείο της κοινωνίας και έχει το δικαίωμα προστασίας από την κοινωνία και το κράτος.

ΑΡΘΡΟ 17

Κάθε άτομο, μόνο του ή με άλλους μαζί, έχει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας.
Κανείς δεν μπορεί να στερηθεί αυθαίρετα την ιδιοκτησία του.

ΑΡΘΡΟ 18
Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας. Στο δικαίωμα αυτό περιλαμβάνεται η ελευθερία για την αλλαγή της θρησκείας ή πεποιθήσεων, όπως και η ελευθερία να εκδηλώνει κανείς τη θρησκεία του ή τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, μόνος ή μαζί με άλλους, δημόσια ή ιδιωτικά, με τη διδασκαλία, την άσκηση, τη λατρεία και με την τέλεση θρησκευτικών τελετών.

ΑΡΘΡΟ 19
Καθένας έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης, που σημαίνει το δικαίωμα να μην υφίσταται δυσμενείς συνέπειες για τις γνώμες του, και το δικαίωμα να αναζητεί, να παίρνει και να διαδίδει πληροφορίες και ιδέες, με οποιοδήποτε μέσο έκφρασης, και από όλο τον κόσμο.

ΑΡΘΡΟ 20

Καθένας έχει το δικαίωμα να συνέρχεται και να συνεταιρίζεται ελεύθερα και για ειρηνικούς σκοπούς.
Κανείς δεν μπορεί να υποχρεωθεί να συμμετέχει σε ορισμένο σωματείο.

ΑΡΘΡΟ 21

Καθένας έχει το δικαίωμα να συμμετέχει στη διακυβέρνηση της χώρας του, άμεσα ή έμμεσα, με αντιπροσώπους ελεύθερα εκλεγμένους.
Καθένας έχει το δικαίωμα να γίνεται δεκτός, υπό ίσους όρους, στις δημόσιες υπηρεσίες της χώρας του.
Η λαϊκή θέληση είναι το θεμέλιο της κρατικής εξουσίας. Η θέληση αυτή πρέπει να εκφράζεται με τίμιες εκλογές, οι οποίες πρέπει να διεξάγονται περιοδικά, με καθολική, ίση και μυστική ψηφοφορία, ή με αντίστοιχη διαδικασία που να εξασφαλίζει την ελευθερία της εκλογής.

ΑΡΘΡΟ 22
Κάθε άτομο, ως μέλος του κοινωνικού συνόλου, έχει δικαίωμα κοινωνικής προστασίας. Η κοινωνία, με την εθνική πρωτοβουλία και τη διεθνή συνεργασία, ανάλογα πάντα με την οργάνωση και τις οικονομικές δυνατότητες κάθε κράτους, έχει χρέος να του εξασφαλίσει την ικανοποίηση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων που είναι απαραίτητα για την αξιοπρέπεια και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.

ΑΡΘΡΟ 23

Καθένας έχει το δικαίωμα να εργάζεται και να επιλέγει ελεύθερα το επάγγελμά του, να έχει δίκαιες και ικανοποιητικές συνθήκες δουλειάς και να προστατεύεται από την ανεργεία.
'Ολοι, χωρίς καμία διάκριση, έχουν το δικαίωμα ίσης αμοιβής για ίση εργασία.
Κάθε εργαζόμενος έχει δικαίωμα δίκαιης και ικανοποιητικής αμοιβής, που να εξασφαλίζει σε αυτόν και την οικογένειά του συνθήκες ζωής άξιες στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Η αμοιβή της εργασίας, αν υπάρχει, πρέπει να συμπληρώνεται με άλλα μέσα κοινωνικής προστασίας.
Καθένας έχει το δικαίωμα να ιδρύει μαζί με άλλους συνδικάτα και να συμμετέχει σε συνδικάτα για την προάσπιση των συμφερόντων του.

ΑΡΘΡΟ 24
Καθένας έχει το δικαίωμα στην ανάπαυση, σε ελεύθερο χρόνο, και ιδιαίτερα, σε λογικό περιορισμό του χρόνου εργασίας και σε περιοδικές άδειες με πλήρεις αποδοχές.

ΑΡΘΡΟ 25
Καθένας έχει δικαίωμα σε ένα βιοτικό επίπεδο ικανό να εξασφαλίσει στον ίδιο και στην οικογένεια του υγεία και ευημερία, και ειδικότερα τροφή, ρουχισμό, κατοικία, ιατρική περίθαλψη όπως και τις απαραίτητες κοινωνικές υπηρεσίες. 'Εχει ακόμα δικαίωμα σε ασφάλιση για την ανεργία, την αρρώστια, την αναπηρία, τη χηρεία, τη γεροντική ηλικία, όπως και για όλες τις άλλες περιπτώσεις που στερείται τα μέσα της συντήρησής του, εξαιτίας περιστάσεων ανεξαρτήτων της θέλησης του.
Η μητρότητα και η παιδική ηλικία έχουν δικαίωμα ειδικής μέριμνας και περίθαλψης. 'Ολα τα παιδιά, ανεξάρτητα αν είναι νόμιμα ή εξώγαμα, απολαμβάνουν την ίδια κοινωνική προστασία.

ΑΡΘΡΟ 26

Καθένας έχει δικαίωμα στην εκπαίδευση. Η εκπαίδευση πρέπει να παρέχεται δωρεάν, τουλάχιστον στη στοιχειώδη και βασική βαθμίδα της. Η στοιχειώδης εκπαίδευση είναι υποχρεωτική. Η τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση πρέπει να εξασφαλίζεται για όλους. Η πρόσβαση στην ανώτατη παιδεία πρέπει να είναι ανοικτή σε όλους, υπό ίσους όρους, ανάλογα με τις ικανότητες τους.
Η εκπαίδευση πρέπει να αποβλέπει στην πλήρη ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας και στην ενίσχυση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιακών ελευθεριών. Πρέπει να προάγει την κατανόηση, την ανεκτικότητα και τη φιλία ανάμεσα σε όλα τα έθνη και σε όλες τις φυλές και τις θρησκευτικές ομάδες, και να ευνοεί την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων των Ηνωμένων Εθνών για τη διατήρηση της ειρήνης.
Οι γονείς έχουν, κατά προτεραιότητα, το δικαίωμα να επιλέγουν το είδος της παιδείας που θα δοθεί στα παιδιά τους.

ΑΡΘΡΟ 27

Καθένας έχει το δικαίωμα να συμμετέχει ελεύθερα στην πνευματική ζωή της κοινότητας, να χαίρεται τις καλές τέχνες και να μετέχει στην επιστημονική πρόοδο και στα αγαθά της.
Καθένας έχει το δικαίωμα να προστατεύονται τα ηθικά και υλικά συμφέροντά του που απορρέουν από κάθε είδους επιστημονική, λογοτεχνική ή καλλιτεχνική παραγωγή του.

ΑΡΘΡΟ 28
Καθένας έχει το δικαίωμα να επικρατεί μια κοινωνική και διεθνής τάξη, μέσα στην οποία τα δικαιώματα και οι ελευθερίες που προκηρύσσει η παρούσα Διακήρυξη να μπορούν να πραγματώνονται σε όλη τους την έκταση.

ΑΡΘΡΟ 29

Το άτομο έχει καθήκοντα απέναντι στην κοινότητα, μέσα στα πλαίσια της οποίας και μόνο είναι δυνατή η ελεύθερη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.
Στην άσκηση των δικαιωμάτων του και στην απόλαυση των ελευθεριών του κανείς δεν υπόκειται παρά μόνο στους περιορισμούς που ορίζονται από τους νόμους, με αποκλειστικό σκοπό να εξασφαλίζεται η αναγνώριση και ο σεβασμός των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των άλλων, και να ικανοποιούνται οι δίκαιες απαιτήσεις της ηθικής, της δημόσιας τάξης και του γενικού καλού, σε μια δημοκρατική κοινωνία.
Τα δικαιώματα αυτά και οι ελευθερίες δεν μπορούν, σε καμία περίπτωση, να ασκούνται αντίθετα προς τους σκοπούς και τις αρχές των Ηνωμένων Εθνών.

ΑΡΘΡΟ 30
Καμιά διάταξη της παρούσας Διακήρυξης δεν μπορεί να ερμηνευθεί ότι παρέχει σε ένα κράτος, σε μια ομάδα ή σε ένα άτομο οποιοδήποτε δικαίωμα να επιδίδεται σε ενέργειες ή να εκτελεί πράξεις που αποβλέπουν στην άρνηση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών που εξαγγέλλονται σε αυτήν.

Ντόγκβιλ

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_252346_18/06/2006_187742

Διάλογος Αθηναίων-Μηλίων / Θουκυδίδης

Θουκυδίδου Ξυγγραφή, βιβλίο Ε΄, κεφάλαια 84-116

Mετάφραση Α. Γεωργοπαπαδάκου

Ιστορικά στοιχεία

84. Το επόμενο καλοκαίρι ο Αλκιβιάδης έφτασε στο Άργος με είκοσι καράβια κι έπιασε όσους Αργείους θεωρούνταν ακόμη ύποπτοι και άνθρωποι των Λακεδαιμονίων, τριακόσιους άνδρες, και οι Aθηναίοι τους απόθεσαν για ασφάλεια στα κοντινά νησιά, σε όσα εξουσίαζαν. Εκστρατεύσανε επίσης οι Αθηναίοι εναντίον της Μήλου με τριάντα δικά τους καράβια, έξι Χιώτικα και δύο Λεσβιακά, και με χίλιους διακόσιους οπλίτες, τριακόσιους τοξότες και είκοσι ιπποτοξότες Αθηναίους, και περίπου χίλιους πεντακόσιους οπλίτες σύμμαχους νησιώτες. Οι Μήλιοι είναι άποικοι των Λακεδαιμονίων και δεν ήθελαν να γίνουν υπήκοοι των Αθηναίων, όπως οι άλλοι νησιώτες. Στην αρχή κράτησαν ουδετερότητα και έμειναν ήσυχοι. Έπειτα, όταν οι Αθηναίοι μεταχειρίζονταν βία εναντίον τους καταστρέφοντας τη γη τους, έφτασαν σε ανοιχτό πόλεμο. Όταν λοιπόν στρατοπέδευσαν στη γη τους με τη στρατιωτική αυτή ετοιμασία οι στρατηγοί Κλεομήδης του Λυκομήδη και Τεισίας του Τεισιμάχου, και πριν αρχίσουν να την καταστρέφουν, έστειλαν πρέσβεις για να κάνουν πρώτα διαπραγματεύσεις. Τους πρέσβεις αυτούς οι Μήλιοι δεν τους παρουσίασαν στη συνέλευση του λαού, αλλά τους κάλεσαν να πουν αυτά για τα οποία είχαν έρθει στους άρχοντες και τους προκρίτους. Οι Αθηναίοι πρέσβεις είπαν στην ουσία τα εξής:

85. «Επειδή οι προτάσεις μας δε θα γίνουν προς το λαό, για να μην εξαπατηθεί το πλήθος ακούοντάς μας να εκθέτουμε, σε μια συνεχή αγόρευση, επιχειρήματα ελκυστικά και ανεξέλεγκτα (γιατί καταλαβαίνουμε πως αυτό το νόημα έχει το ότι μας φέρατε μπροστά στους λίγους), σεις οι συγκεντρωμένοι εδώ κάμετε κάτι ακόμη πιο σίγουρο. Μη μας απαντάτε και σεις μ’ ένα συνεχή λόγο αλλά σε κάθε σημείο που νομίζετε πως δε μιλάμε όπως είναι το συμφέρον σας, να μας σταματάτε και να λέτε τη γνώμη σας. Και πρώτα πρώτα πείτε μας αν συμφωνείτε με όσα προτείνουμε».

86. Οι αντιπρόσωποι των Μηλίων αποκρίθηκαν: «Την καλή σας ιδέα να δώσουμε μεταξύ μας με ησυχία εξηγήσεις δεν την κατακρίνουμε, οι πολεμικές όμως ετοιμασίες που δεν είναι μελλοντικές, αλλά παρούσες ήδη, βρίσκονται σε φανερή αντίθεση με την πρότασή σας αυτή. Γιατί βλέπουμε ότι έχετε ρθει σεις οι ίδιοι δικαστές για όσα πρόκειται να ειπωθούν και ότι το τέλος της συζήτησης, σύμφωνα με κάθε πιθανότητα, θα φέρει σε μας πόλεμο, αν υπερισχύσουμε εξαιτίας του δίκιου μας και γι’ αυτό αρνηθούμε να υποχωρήσουμε, δουλεία αν πειστούμε».

87. [Αθηναίοι] Αν ήρθατε σ’ αυτή τη συνεδρίαση για να κάμετε εικασίες για τα μελλούμενα ή για τίποτε άλλο, κι όχι, απ’ την τωρινή κατάσταση κι από όσα βλέπετε να σκεφτείτε για τη σωτηρία της πολιτείας σας, μπορούμε να σταματήσουμε, αν όμως ήρθατε γι’ αυτό, μπορούμε να συνεχίσουμε.

88. [Μήλιοι] Είναι φυσικό και συγχωρείται, στη θέση που βρισκόμαστε, να πηγαίνει ο νους μας σε πολλά, κι επιχειρήματα και σκέψεις. Αναγνωρίζουμε ότι η σημερινή συνάντηση γίνεται βέβαια για τη σωτηρία μας, κι η συζήτηση, αν νομίζετε σωστό, ας γίνει με τον τρόπο που προτείνετε.

89. [Αθηναίοι] Κι εμείς λοιπόν δε θα πούμε με ωραίες φράσεις μακρούς λόγους, που δεν πρόκειται να σας πείσουν, ή ότι δίκαια έχουμε την ηγεμονία μας, επειδή νικήσαμε τους Πέρσες, ή ότι τώρα εκστρατεύουμε εναντίον σας, επειδή αδικούμαστε, κι από σας ζητούμε να μη νομίσετε πως θα μας πείσετε λέγοντας ή ότι, ενώ είστε άποικοι των Λακεδαιμόνιων, δεν πήρατε μέρος στον πόλεμο στο πλευρό τους ή δε μας κάματε κανένα κακό. Έχουμε την απαίτηση να επιδιώξουμε πιο πολύ να επιτύχουμε τα δυνατά από όσα κι οι δυο μας αληθινά έχουμε στο νου μας, αφού ξέρετε και ξέρουμε ότι κατά την κρίση των ανθρώπων το δίκαιο λογαριάζεται όταν υπάρχει ίση δύναμη για την επιβολή του κι ότι, όταν αυτό δε συμβαίνει, οι δυνατοί κάνουν ό,τι τους επιτρέπει η δύναμή τους κι οι αδύναμοι υποχωρούν κι αποδέχονται.

90. [Μήλιοι] Όπως εμείς τουλάχιστο νομίζουμε, είναι χρήσιμο (ανάγκη να μιλάμε γι’ αυτό, επειδή εσείς τέτοια βάση βάλατε στη συζήτησή μας, να αφήσουμε κατά μέρος το δίκαιο και να μιλάμε για το συμφέρον) να μην καταργήσετε σεις αυτό το κοινό καλό, αλλά να υπάρχουν, γι’ αυτόν που κάθε φορά βρίσκεται σε κίνδυνο, τα εύλογα και τα δίκαια και να ωφελείται κάπως αν πείσει, έστω κι αν τα επιχειρήματά του δε βρίσκονται μέσα στα πλαίσια του αυστηρού δικαίου. Κι αυτό δεν είναι σε σας λιγότερο συμφέρον από ό,τι σε μας, γιατί, αν νικηθείτε, θα μπορούσατε να γενείτε παράδειγμα στους άλλους για να σας επιβάλουν την πιο μεγάλη τιμωρία.

91. [Αθηναίοι] Εμείς για το τέλος της ηγεμονίας μας, αν αυτή θα καταλυθεί κάποτε, δεν ανησυχούμε, γιατί δεν είναι επικίνδυνοι στους νικημένους όσοι, όπως οι Λακεδαιμόνιοι, ασκούν ηγεμονία πάνω σε άλλους (άλλωστε η αντιδικία μας δεν είναι με τους Λακεδαιμονίους) αλλά επικίνδυνοι είναι οι υπήκοοι, αν τυχόν αυτοί ξεσηκωθούν και νικήσουν εκείνους που τους εξουσίαζαν. Όσο γι αυτό, ας μείνει σε μας η φροντίδα να αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο. Εκείνο όμως που θέλουμε τώρα να κάνουμε φανερό σε σας είναι ότι βρισκόμαστε εδώ για το συμφέρον της ηγεμονίας μας και όσα θα πούμε τώρα σκοπό έχουν τη σωτηρία της πολιτείας σας, επειδή θέλουμε και χωρίς κόπο να σας εξουσιάσουμε και για το συμφέρον και των δυο μας να σωθείτε.

92. [Μήλιοι] Και πώς μπορεί να συμβεί να είναι ίδια συμφέρον σε μας να γίνουμε δούλοι , όπως σε σας να γίνετε κύριοί μας;

93. [Αθηναίοι] Επειδή σεις θα έχετε τη δυνατότητα να υποταχθείτε πριν να πάθετε τις πιο μεγάλες συμφορές, κι εμείς, αν δε σας καταστρέψουμε, θα έχουμε κέρδος.

94. [Μήλιοι] Ώστε δε θα δεχθείτε, μένοντας εμείς ήσυχοι, να είμαστε φίλοι αντί εχθροί, σύμμαχοι όμως κανενός από τους δυο σας;

95. [Αθηναίοι] Όχι, γιατί δε μας βλάφτει τόσο ή έχθρα σας όσο η φιλία σας. Η φιλία σας, στα μάτια των υπηκόων μας, θα ήταν απόδειξη αδυναμίας μας, ενώ το μίσος σας απόδειξη της δύναμής μας.

96. [Μήλιοι] Έτσι σκέφτονται οι υπήκοοί σας για το σωστό, ώστε να βάζουν στην ίδια μοίρα εκείνους που δεν έχουν καμιά φυλετική σχέση μαζί σας κι εκείνους που οι περισσότεροί τους είναι άποικοί σας, μερικοί μάλιστα απ’ αυτούς αποστάτησαν κι υποτάχτηκαν;

97. [Αθηναίοι] Ναι, γιατί νομίζουν ότι λόγια που να στηρίζονται στο δίκαιο δε λείπουν από κανένα, πιστεύουν όμως πως όσοι διατηρούν την ελευθερία τους το χρωστούν στη δύναμή τους κι ότι εμείς δεν εκστρατεύουμε εναντίον τους από φόβο. Ώστε το να σας υποτάξουμε εκτός που θα αύξαινε τους υπηκόους μας θα μας πρόσφερε και ασφάλεια, και μάλιστα αν σεις, νησιώτες και πιο αδύναμοι από άλλους δεν υπερισχύσετε απέναντί μας που είμαστε κυρίαρχοι στη θάλασσα.

98. [Μήλιοι] Και δε νομίζετε ότι υπάρχει ασφάλεια στην πρότασή μας εκείνη; Γιατί κι εδώ πάλι είναι ανάγκη, όπως εσείς μας υποχρεώσατε να αφήσουμε τους δίκαιους λόγους και ζητάτε να μας πείσετε να υποχωρήσουμε μπροστά στο δικό σας συμφέρον, έτσι κι εμείς να σας εξηγήσουμε το δικό μας συμφέρον, αν αυτό τυχαίνει να είναι μαζί και δικό σας, και να προσπαθήσουμε να σας πείσουμε. Γιατί πώς είναι δυνατό να μην κάμετε εχθρούς σας όσους τώρα είναι ουδέτεροι, όταν αυτοί, βλέποντας τα όσα έγιναν εδώ, πιστέψουν πως κάποτε σεις θα επιτεθείτε κι εναντίον τους; Και μ’ αυτό τι άλλο θα πετύχετε παρά να ενισχύσετε αυτούς που είναι τώρα εχθροί σας, κι εκείνους που ποτέ δε σκέφτηκαν να γίνουν, παρά τη θέλησή τους, να τους στρέψετε εναντίον σας;

99. [Αθηναίοι] Καθόλου, γιατί δε νομίζουμε ότι είναι πιο επικίνδυνοι για μας αυτοί που, κατοικώντας κάπου στη στεριά, εξαιτίας της ελευθερίας τους, θ’ αργήσουν πολύ να πάρουν προφυλακτικά μέτρα εναντίον μας, αλλά οι νησιώτες, όσοι, όπως σεις, βρίσκονται κάπου ανεξάρτητοι, κι όσοι είναι κιόλας ερεθισμένοι από τις αναγκαίες πιέσεις της ηγεμονίας μας. Αυτοί λοιπόν, με το να στηριχτούν πολύ στην απερισκεψία, μπορούν να φέρουν, και τον εαυτό τους κι εμάς, σε φανερούς κινδύνους.

100. [Μήλιοι] Αν σεις για να μη χάσετε την ηγεμονία σας, κι οι υπήκοοί σας για να απαλλαγούν από αυτήν αψηφάτε τόσους κινδύνους, φανερό πως εμείς, που είμαστε ακόμη ελεύθεροι, θα δείχναμε μεγάλη ευτέλεια και δειλία, αν δεν κάναμε το παν προτού γίνουμε δούλοι.

101. [Αθηναίοι] Όχι , αν αποφασίσετε συνετά. Γιατί δεν αγωνίζεστε με ίσους όρους για να δείξετε την ανδρεία σας, δηλαδή για να μην ντροπιαστείτε. Πιο πολύ πρόκειται να αποφασίσετε για τη σωτηρία σας, δηλαδή για το να μην αντιστέκεστε στους πολύ πιο δυνατούς σας.

102. [Μήλιοι] Ξέρουμε όμως πως καμιά φορά οι τύχες του πολέμου κρίνονται πιο δίκαια, κι όχι ανάλογα με τη διαφορά σε πλήθος ανάμεσα στους δυο αντιπάλους. Και σε μας η άμεση υποχώρηση δε δίνει καμιά ελπίδα, ενώ με το να αγωνιστούμε υπάρχει ακόμη ελπίδα να μείνουμε όρθιοι.

103. [Αθηναίοι] Η ελπίδα, παρηγοριά την ώρα του κινδύνου, όσους την έχουν από περίσσια δύναμη κι αν τους βλάψει δεν τους καταστρέφει. Όσοι όμως, στηριγμένοι πάνω της, τα παίζουν όλα για όλα, (γιατί απ’ τη φύση της είναι σπάταλη), μονάχα όταν αποτύχουν τη γνωρίζουν, όταν πια, για κείνον που έκαμε τη γνωριμία της, δεν έχει τίποτε για να το προφυλάξει απ’ αυτήν. Αυτό σεις, αδύναμοι και που η τύχη σας κρίνεται από μια μονάχα κλίση της ζυγαριάς , μη θελήσετε να το πάθετε ούτε να μοιάσετε τους πολλούς που, ενώ μπορούν ακόμη να σωθούν με ανθρώπινα μέσα, όταν τους βρουν οι συμφορές και τους εγκαταλείψουν οι βέβαιες ελπίδες, καταφεύγουν στις αβέβαιες ελπίδες, τη μαντική και τους χρησμούς και όσα άλλα τέτοια, με τις ελπίδες που δίνουν φέρνουν στην καταστροφή.

104. [Μήλιοι] Κι εμείς το ξέρετε καλά, θεωρούμε πως είναι δύσκολο να αγωνιστούμε ενάντια στη δύναμή σας, μαζί κι ενάντια στην τύχη, αν αυτή δε σταθεί αμερόληπτη. Όσο για την τύχη όμως πιστεύουμε, ότι δε θα αξιωθούμε από τους θεούς χειρότερη τύχη, γιατί θεοφοβούμενοι εμείς αντιμετωπίζουμε άδικους. Όσο για τη δύναμη που δεν έχουμε, τις ελλείψεις μας θα τις συμπληρώσει η συμμαχία των Λακεδαιμονίων, που είναι αναγκασμένοι να μας βοηθήσουν, αν όχι γι’ άλλο λόγο, τουλάχιστον από φυλετική συγγένεια κι από ντροπή. Δεν έχουμε λοιπόν καθόλου παράλογα τόσο θάρρος.

105. [Αθηναίοι] Αλλά κι εμείς νομίζουμε ότι δε θα μας λείψει η εύνοια των θεών, γιατί δε ζητούμε και δεν κάνουμε τίποτε που να βρίσκεται έξω από ό,τι πιστεύουν οι άνθρωποι για τους θεούς ή θέλουν στις αναμεταξύ τους σχέσεις. Έχουμε τη γνώμη για τους θεούς και τη βεβαιότητα για τους ανθρώπους, ότι, αναγκασμένοι από ένα φυσικό νόμο επιβάλλουν πάντα την εξουσία τους όπου είναι πιο δυνατοί . Το νόμο αυτό ούτε εμείς τον θεσπίσαμε ούτε θεσπισμένο πρώτοι εμείς τον εφαρμόσαμε , αλλά τον βρήκαμε να υπάρχει και θα τον αφήσουμε να υπάρχει παντοτινά, και τον εφαρμόζουμε ξέροντας ότι κι εσείς και άλλοι, αν αποκτούσατε την ίδια δύναμη με μας, θα κάνατε τα ίδια. Όσο λοιπόν για την εύνοια των θεών, έχουμε κάθε λόγο να μη φοβόμαστε ότι θα βρεθούμε σε μειονεκτική θέση. Όσο για την ιδέα σας για τους Λακεδαιμόνιους, στην οποία στηρίζετε την πεποίθηση ότι από ντροπή θα σας βοηθήσουν, ενώ μακαρίζουμε την αθωότητά σας δε ζηλεύουμε την αφροσύνη σας. Πραγματικά οι Λακεδαιμόνιοι στις μεταξύ τους σχέσεις και στις συνήθειες του τόπου τους δείχνονται πολύ ενάρετοι. Για τη συμπεριφορά τους όμως απέναντι στους άλλους, μόλο που θα ’χε κανείς πολλά να πει για το πώς φέρονται, θα μπορούσε πολύ καλά να τα συνοψίσει αν έλεγε ότι, από όλους τους ανθρώπους που ξέρουμε, αυτοί δείχνουν ολοφάνερα ότι θεωρούν τα ευχάριστα έντιμα και τα συμφέροντα δίκαια. Και αλήθεια, η τέτοια νοοτροπία τους δεν είναι καθόλου ευνοϊκή προς τις τωρινές παράλογες ελπίδες σας για σωτηρία.

106. [Μήλιοι] Αλλά εμείς γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο έχουμε αυτή τη στιγμή πιο πολύ την πεποίθηση ότι οι Λακεδαιμόνιοι, για το συμφέρον το δικό τους, δε θα θελήσουν να προδώσουν τους Μήλιους, που είναι άποικοί τους, και να φτάσουν να γίνουν αναξιόπιστοι σους φίλους τους Έλληνες κι ωφέλιμοι στους εχθρούς τους.

107. [Αθηναίοι] Και δε νομίζετε ότι το συμφέρον βρίσκεται στην ασφάλεια, ενώ το δίκαιο και το έντιμο κατορθώνονται με κινδύνους τους οποίους οι Λακεδαιμόνιοι, τις περισσότερες φορές, ελάχιστα αποτολμούν;

108. [Μήλιοι] Αλλά νομίζουμε ότι και τους κινδύνους για χάρη μας θα αναλάβουν αυτοί πιο πρόθυμα, κι ότι θα θεωρήσουν πως είναι πιο σίγουροι αν για μας κι όχι για τους άλλους τους αναλάβαιναν, τόσο γιατί για τις πολεμικές επιχειρήσεις βρισκόμαστε κοντά στην Πελοπόννησο όσο και γιατί στα φρονήματα, εξαιτίας της φυλετικής συγγένειας, είμαστε πιο αξιόπιστοι από άλλους.

109. [Αθηναίοι] Εγγύηση γι’ αυτούς που θα συμπολεμήσουν δεν είναι η φιλική διάθεση αυτών που τους καλούν, αλλά αν υπερέχουν σε πραγματική δύναμη. Κι αυτό το λογαριάζουν οι Λακεδαιμόνιοι περισσότερο από κάθε άλλον (από έλλειψη άλλωστε εμπιστοσύνης στη δική τους ετοιμασία, μονάχα με πολλούς συμμάχους εκστρατεύουν εναντίον των γειτόνων τους), ώστε δε φαίνεται πιθανό ότι αυτοί θα στείλουν στρατό σ’ ένα νησί την ώρα που είμαστε εμείς θαλασσοκράτορες.

110. [Μήλιοι] Αλλά θα μπορούσαν να στείλουν κι άλλους. Κι ακόμη το Κρητικό πέλαγος είναι πλατύ και μέσα σ’ αυτό είναι πιο δύσκολο οι θαλασσοκράτορες να συλλάβουν παρά να σωθούν αυτοί που θέλουν να ξεφύγουν. Κι αν όμως αποτύχαιναν σ’ αυτό, θα μπορούσαν να στραφούν εναντίον της γης σας κι εναντίον των υπόλοιπων συμμάχων σας, σε όσους δεν έφτασε ο Βρασίδας. Και τότε θα έχετε να αγωνισθείτε όχι μόνο για μια χώρα που δε σας ανήκε ποτέ, αλλά για πράγματα πιο δικά σας, τη συμμαχία σας και τη γη σας.

111. [Αθηναίοι] Ξέρετε από την πείρα σας πως απ’ αυτό κάτι μπορεί να συμβεί, αλλά δεν αγνοείτε επίσης ότι οι Αθηναίοι ποτέ ως σήμερα δεν αποτραβήχτηκαν από καμιά πολιορκία, επειδή φοβήθηκαν άλλους. Παρατηρούμε όμως ότι ενώ είπατε ότι θα σκεφτείτε για τη σωτηρία σας, στην πιο πλατιά συζήτηση δεν έχετε πει τίποτε στο οποίο βασισμένοι λογικοί άνθρωποι θα πίστευαν ότι μπορούν να σωθούν , αλλά τα πιο δυνατά σας στηρίγματα είναι μελλοντικές ελπίδες, ενώ τα μέσα που έχετε είναι πολύ μικρά για να υπερισχύσετε, αν συγκριθούν με εκείνα που αυτή τη στιγμή βρίσκονται παραταγμένα εναντίον σας. Και δείχνετε μεγάλη απερισκεψία αν, αφού ζητήσετε να αποσυρθούμε, δεν αποφασίσετε όσο ακόμη είναι καιρός κάτι άλλο πιο φρόνιμο απ’ αυτά. Να μην πάει ο νους σας στη ντροπή που τόσο συχνά καταστρέφει τους ανθρώπους, όταν αντιμετωπίζουν κινδύνους φανερούς και ταπεινωτικούς. Γιατί πολλούς, ενώ ήταν ακόμη σε θέση να ιδούν καθαρά σε ποιους κινδύνους οδηγούνταν, τους παρέσυρε η δύναμη μιας ελκυστικής λέξης, της λεγόμενης ντροπής, και, νικημένοι απ’ τη λέξη, στην πράξη έπεσαν θεληματικά σε αγιάτρευτες συφορές κι ακόμη απόχτησαν ντροπή πιο ταπεινωτική, αφού αυτή ήταν αποτέλεσμα ανοησίας παρά τύχης. Αυτό σεις, αν σκεφτείτε φρόνιμα, θα το αποφύγετε και δε θα νομίστε άπρεπο να υποχωρήσετε στην πολιτεία την πιο δυνατή που σας προτείνει όρους λογικούς, να γίνετε δηλαδή σύμμαχοί της πληρώνοντας φόρο, διατηρώντας τη χώρα σας, και, ενώ σας δίνεται η εκλογή ανάμεσα στον πόλεμο και στην ασφάλεια, εσείς να διαλέξετε τα χειρότερα επιζητώντας να φανείτε ανώτεροι. Γιατί όσοι στους ίσους δεν υποχωρούν, στους δυνατότερους φέρνονται φρόνιμα και στους κατώτερους δείχνονται μετριοπαθείς, αυτοί πιο πολύ προκόβουν. Σκεφτείτε, λοιπόν, όταν εμείς αποσυρθούμε, και συλλογιστείτε πολλές φορές ότι αποφασίζετε για την πατρίδα, για τη μια και μόνη πατρίδα σας, κι ότι απ’ τη μιαν αυτή απόφασή σας θα εξαρτηθεί το να ευτυχήσει τούτη ή να δυστυχήσει.

112. Οι Αθηναίοι αποχώρησαν από τη συζήτηση και οι Μήλιοι , όταν μείνανε μόνοι τους, επειδή αποφάσισαν παραπλήσια με εκείνα που έλεγαν πρωτύτερα, αποκρίθηκαν τα εξής: «Ούτε γνώμη διαφορετική από την προηγούμενη έχουμε, Αθηναίοι, ούτε μέσα σε λίγες στιγμές θα στερήσουμε μια πόλη, που υπάρχει εδώ και εφτακόσια χρόνια, από την ελευθερία της, αλλά έχοντας εμπιστοσύνη στην τύχη, που χάρη στην εύνοια των θεών την προστατεύει ως τώρα, και στη βοήθεια των ανθρώπων, ιδιαίτερα των Λακεδαιμονίων, θα προσπαθήσουμε να τη σώσουμε. Σας προτείνουμε όμως να είμαστε φίλοι σας, εχθροί με κανένα από τους δυο σας, και να φύγετε από τη γη μας, αφού κάνουμε συνθήκη που θα την κρίνουμε ωφέλιμη και στους δυο μας».

113.Οι Μήλιοι λοιπόν τόσα μονάχα αποκρίθηκαν. Οι Αθηναίοι αποχωρώντας πια οριστικά από τις διαπραγματεύσεις είπαν: «Πραγματικά, όπως νομίζουμε ύστερα από την απόφασή σας αυτή, είστε οι μόνοι που κρίνετε τα μελλοντικά πιο καθαρά από αυτά που βλέπετε μπροστά στα μάτια σας, και τα άγνωστα, επειδή τα θέλετε, τα θεωρείτε σαν να γίνονται στην πραγματικότητα. Τα έχετε παίξει όλα και - στηριγμένοι ολότελα στους Λακεδαιμόνιους, την τύχη και τις ελπίδες - θα τα χάσετε όλα».

114. Οι Αθηναίοι πρέσβεις γύρισαν στο στρατόπεδο και οι στρατηγοί, αφού οι Μήλιοι δεν υποχωρούσαν σε τίποτε, άρχισαν αμέσως τις εχθροπραξίες, κι αφού μοίρασαν τη δουλειά στα στρατιωτικά τμήματα της κάθε πόλης, έζωσαν κυκλικά με τείχος τους Μήλιους. Ύστερα οι Αθηναίοι άφησαν φρουρά από δικούς τους στρατιώτες και συμμάχους, στη στεριά και τη θάλασσα, κι έφυγαν με το μεγαλύτερο μέρος του στρατού. Οι υπόλοιποι έμειναν και πολιορκούσαν τον τόπο.

116. Την ίδια εποχή οι Μήλιοι πάλι σε άλλο σημείο κυρίεψαν ένα μέρος από το τείχος των Αθηναίων που τους έζωνε, όπου οι φρουροί δεν ήταν πολλοί. Ύστερα από το γεγονός αυτό ήρθε κι άλλος στρατός από την Αθήνα, με αρχηγό το Φιλοκράτη του Δημέα. Και οι Μήλιοι, επειδή πολιορκούνταν πια πολύ στενά, έγινε μάλιστα και κάποια προδοσία από ανάμεσά τους, συνθηκολόγησαν με τους Αθηναίους με τον όρο να αποφασίσουν εκείνοι για την τύχη τους. Κι αυτοί σκότωσαν όσους Μήλιους ενήλικους έπιασαν, κι έκαμαν δούλους τα παιδιά και τις γυναίκες. Το νησί το αποικίσανε οι ίδιοι στέλνοντας αργότερα πεντακόσιους αποίκους.

Ο πολιτισμός της υποταγής και χρήσης ανθρώπων από ανθρώπους [b.v]

Για τον τελευταίο τόμο της Ιστορίας της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους στον οποίο μόλις δώσαμε τον πλέον κατάλληλο τίτλο, Ο πολιτισμός της υποταγής και χρήσης ανθρώπων από ανθρώπους, δεν χρειάζεται να μακρηγορίσουμε εδώ. 

Προτείνω, προτού αρχίσουμε να μελετάμε αυτόν τον τόμο, να αλλάξουμε την θέση μας και την οπτική γωνία από την οποία παρατηρούμε τον πολιτισμό μας. Δηλαδή, αντί να κοιτάμε μεροληπτικά σαν μαγεμένοι θα έλεγα, στην πραγματικότητα όμως επιλεκτικά τυφλωμένοι, τις ζωές των μεγάλων ανδρών, τα σπουδαία κατορθώματα και τα σπουδαιότερα έργα, ας ξεκινήσουμε ανατρέχοντας στον Θουκυδίδη και διαβάζοντας τον διάλογο Αθηναίων-Μηλίων ο οποίος καταλήγει ως εξής:
"...Και οι Μήλιοι, επειδή πολιορκούνταν πια πολύ στενά, έγινε μάλιστα και κάποια προδοσία από ανάμεσά τους, συνθηκολόγησαν με τους Αθηναίους με τον όρο να αποφασίσουν εκείνοι για την τύχη τους. Κι αυτοί σκότωσαν όσους Μήλιους ενήλικους έπιασαν, κι έκαμαν δούλους τα παιδιά και τις γυναίκες. Το νησί το αποικίσανε οι ίδιοι στέλνοντας αργότερα πεντακόσιους αποίκους." Θουκυδίδου Ξυγγραφή, βιβλίο Ε΄, κεφάλαια 84-116
Σε αυτά τα κεφάλαια του Πελοποννησιακού Πολέμου θα βρούμε σημαντικές αναφορές στην εσωτερική παθογένεια της εξουσίας η οποία εμφανίζεται να περιέχει ανεξάντλητες δυνάμεις ανταγωνιστικής υπεροψίας, καταστροφής και, εν τέλει, αυτοκαταστροφής. 

Μετά μπορούμε να ανατρέξουμε στο βιβλίο του Ανδρέα Γεωργίου Το τέλειο Κράτος: Η νύχτα των ερπετών στο οποίο παρουσιάζεται πληθώρα ιδεών για την εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας, τα αδιέξοδα και την σημασία που έχει για το μέλλον των ανθρώπων η δυνατότητα που έχουν να κάνουν επιλογές. Από το ίδιο βιβλίο, θα αποκομίσουμε πληροφορίες για το πώς τα μέσα παραγωγής μπορούν να λειτουργούν πιο αποτελεσματικά και από τα όπλα όταν χρησιμοποιούνται από ανθρώπους με σκοπό την υποταγή άλλων ανθρώπων. Θα αποκομίσουμε ακόμα πληροφορίες για το πώς η επιθυμία για κυριαρχία δεν προσωποποιείται αποκλειστικά με την εξουσία και τον πλούτο, αλλά μπορεί να παίρνει πολλές και συγκαλυμένες με ύπουλο τρόπο μορφές. Σημαντικότερη όμως από όλα αυτά είναι ίσως η σκέψη του πως, οι άνθρωποι δεν έχουν λόγο να προσδοκούν μοιρολατρικά την έλευση της μιας ή της άλλης νομοτέλειας καθώς με την δύναμη της σκέψης τους μπορούν να επιλέγουν τις προοπτικές και το μέλλον τους.

Μπορούμε ακόμα να ανατρέξουμε στο βιβλίο του Έριχ Φρομμ Ο φόβος μπροστά στην ελευθερία μέσα από τις σελίδες του οποίου θα αποκομίσουμε πληροφορίες για τον τρόπο που μπορεί ο κάθε άνθρωπος να σχετίζεται με την εξουσία, να υποτάσσεται ή να προσπαθεί να ελευθερωθεί από τα δεσμά του, καθώς και για το πόσο σημαντικό ρόλο παίζει σε κάθε περίσταση το πολιτισμικό περιβάλλον.

Σε κείμενα που έγραψε ο Σίγκμουντ Φρόυντ μετά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο και έχοντας βιώσει ο ίδιος, όπως και ολόκληρη σχεδόν η ανθρωπότητα, την τραυματική εμπειρία του μέσα από συγγενικές απώλειες, αναδεικνύεται η απογοήτευσή του για την ανθρώπινη κατάσταση. Ομολογεί συγκεκριμένα σε κάποιο σημείο πως "οι άνθρωποι δεν πέφτουν πολύ χαμηλά όταν συμμετέχουν στους πολέμους καθώς ποτέ στην πραγματικότητα δεν ανέβηκαν εκεί που αρεσκόμαστε να πιστεύουμε ότι έχουν ανέλθει".

Έχοντας λοιπόν μετατοπιστεί και κοιτάζοντας πλέον την ανθρωπότητα από μια τέτοια οπτική γωνία, θα διακρίνουμε ολοζώντανο τον κίνδυνο που διαβλέπει ο Ανδρέας Γεωργίου στο Τέλειο Κράτος: η ανθρωπότητα εξελισσόμενη με προτάγματα τους ζωικούς αυτοματισμούς της, αν δεν καταρρεύσει κάτω από την καταστροφική δύναμη των ανταγωνισμών που προκαλεί, μπορεί να διαμορφώσει έναν τρομακτικό κόσμο εξουσιαστικής πανδυναμίας και ακραίων ανισοτήτων. 

Με λίγα λόγια, καθώς πολλοί επαναπαύονται περιμένοντας την νομοτελειακή κατάρρευση του Καπιταλισμού, ένα θηρίο γιγαντώνεται, ο ίδιος ο άνθρωπος για την ακρίβεια μεταμορφώνεται σε ένα θηρίο τόσο τρομακτικό και δυνατό που όμοιό του δεν έχει ξαναϋπάρξει. Ο πολιτισμός της υποταγής και χρήσης ανθρώπων από ανθρώπους δεν θα τελειώσει υποχρεωτικά μαζί με τον Καπιταλισμό. Ο Κυριαρχικός Άνθρωπος μέσα σε 10.000 χρόνια εξέλιξης μπορεί να παραδώσει την κυριαρχία του σε έναν κληρονόμο κατά πολύ χειρότερο από τον ίδιο. Ο Καπιταλισμός ο ίδιος μπορεί να εξελιχτεί ή να παραδώσει την σκυτάλη σε ένα οικονομικό σύστημα πολύ πιο ζοφερό για την μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων.

Ο Καπιταλισμός είναι δημιούργημα του Κυριαρχικού Ανθρώπου, δηλαδή των σύγχρονων ανθρώπων, δηλαδή των προγόνων όλων μας από τότε που ο κάποιος άρπαξε το πλεόνασμα άλλων μέχρι των προ-προπαπούδων, των γονιών, και όλων μας. Ο Καπιταλισμός ακόμα και αν καταρρεύσει σήμερα κιόλας, η ανθρωπότητα δεν θα απαλλαγεί αυτόματα από τον κακό εαυτό της ούτε από τις αντι-ανθρώπινες πολιτισμικές αξίες της. Για όσο η ανθρωπότητα δεν κοιτάζει αυτόν τον κακό εαυτό της προτιμώντας να προβάλλει στην θέση του συνειδητά ή ασυνείδητα, βολικούς δαίμονες και νομοτέλειες, όπως στην συγκεκριμένη περίπτωση τον Καπιταλισμό, είναι μάλλον απίθανο να ξεφύγει από τις ζωικές επιταγές που φέρει, και μαζί από τις αδιέξοδες προοπτικές της.

Απαγορευμένη παιδεία / video

http://www.youtube.com/watch?v=6RNRRqybUpE

Ρατσιστικό πογκρόμ στην Μόσχα, 20131015 / εικόνα

Εκπαίδευση για την Δημοκρατία / Θανάσης Γιαλκέτσης

http://tvxs.gr/news/paideia/ekpaideysi-gia-ti-dimokratia-grafei-o-thanasis-gialketsis

Ανδρέας Γεωργίου / βιογραφικά στοιχεία, βιβλιογραφία

Δημοσιογράφος με πολύχρονη δουλειά σε αθηναϊκές εφημερίδες και στη σουηδική ραδιοφωνία. Σπούδασε κοινωνική ανθρωπολογία και θεωρητική φιλοσοφία και διετέλεσε ερευνητής στο Ινστιτούτο Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης. Ανήκει στη γενιά της Εθνικής Αντίστασης, με ό,τι αυτό σημαίνει σε εμπειρίες αγώνων και διωγμών. Μερικά από τα βιβλία του είναι, Ελληνική μυθολογία (1960), Το τέλειο κράτος: η νύχτα των ερπετών (Γλάρος, 1987), Μυθικοί κώδικες (Γλάρος, 1989), Ο βιασμός της Θεάς: 2500 χρόνια από τη γέννηση της ελληνικής δημοκρατίας (Γλάρος, 1992), Κυνηγοί της αθανασίας (Φιλίστωρ, 1996).

Πηγή: http://lavivifiante1.blogspot.gr/

Νέα πιο πλήρης καταχώρηση στοιχείων:
http://www.andreasxyftilis.eu/biography/

Ανακοίνωση της ΕΣΗΕΑ για τον θάνατο του Ανδρέα Ξυφτίλη, 18 Οκτωβρίου 2016:

https://www.esiea.gr/pethane-o-andreas-ksyftilis/

Διορθώνοντας τον τίτλο του τελευταίου τόμου της Ιστορίας της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους [b.iv]

Γνωρίζουμε πως οι σύγχρονοι άνθρωποι εξαπλώθηκαν στα πιο απίθανα μέρη της γης και διαμόρφωσαν πολιτισμούς οι οποίοι όταν συγκρίνονται μεταξύ τους παρουσιάζουν ακόμα και ακραίες αντιθέσεις ως προς τα χαρακτηριστικά τους.

Όμοια όμως, όπως ο σύγχρονος άνθρωπος ξεκίνησε πριν από 200.000 χρόνια από την Αφρική αφανίζοντας ή αφομοιώνοντας προγονικά είδη, αντίστοιχα πριν από μόλις 10.000 χρόνια ο σύγχρονος πολιτισμός ξεκίνησε από την Μεσοποταμία και, αφανίζοντας ή αφομοιώνοντας στο πέρασμά του άλλους πολιτισμούς αλλά και λαούς ολόκληρους, κατάφερε στις μέρες μας να έχει εξαπλωθεί απ' άκρη σ' άκρη της γης.

Ποιές όμως συνθήκες επέτρεψαν την διαμόρφωση και ανάπτυξη αυτού του πολιτισμού ο οποίος αποδείχτηκε ικανότερος από κάθε άλλον στο να κυριαρχεί; Και γιατί να δεχτούμε ότι πρόκειται για έναν και μόνο πολιτισμό ο οποίος κυριαρχεί σε όλη την γη ενώ γνωρίζουμε ότι κάθε λαός έχει τον δικό του πολιτισμό τον οποίο προσπαθεί να διαφυλλάξει και να αναπτύξει;

Ως σύγχρονοι άνθρωποι ενώ παρουσιάζουμε δεκάδες παραλλαγές στην όψη, στην κίνηση και σε διάφορα επιμέρους χαρακτηριστικά, ταυτόχρονα έχουμε κοινά κάποια καίρια στοιχεία της δομής μας εξαιτίας των οποίων προσδιοριζόμαστε όλοι ως Σύγχρονοι Άνθρωποι ή, όπως λέγεται επιστημονικά, Homo Sapiens Sapiens. To ίδιο συμβαίνει και με τον σύγχρονο πολιτισμό μας ο οποίος ενώ παρουσιάζεται σε δεκάδες παραλλαγές με διάφορα επί μέρους χαρακτηριστικά, ταυτόχρονα όλες αυτές τις παραλλαγές του είναι δομημένες πάνω σε ένα κοινό στοιχείο.

Προτού αναγνωρίσουμε αυτό το ένα κοινό στοιχείο που περιέχεται στους κυρίαρχους πολιτισμούς σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης καθιστώντας τους, όπως λέμε εδώ, έναν ενιαίο Σύγχρονο Πολιτισμό ας ανατρέξουμε στα στοιχεία που επέτρεψαν την εκκίνηση και ανάπτυξή του.

Κάποιες από τις κληρονομιές που έφεραν ήδη οι άνθρωποι πριν από 10.000 χρόνια και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εκκίνηση αυτού του νέου πολιτισμού είναι η θέληση να σκοτώνουν άλλους ανθρώπους, η επιθυμία να κυριαρχούν, η ικανότητα να φτιάχνουν και να χρησιμοποιούν όπλα και η πολύ νέα κατάκτηση εκείνη την εποχή η ικανότητα να καλλιεργούν την γη και να παράγουν πλεόνασμα.

Τι συνέβη από εδώ και πέρα; Είναι πλέον ολοφάνερο: κάποιοι άνθρωποι εφεξής μπορούσαν να αρπάζουν τα πλεονάσματα άλλων ανθρώπων και να τα χρησιμοποιούν για την δική τους επιβίωση. Και το έκαναν.

Κάποιοι άνθρωποι πλέον μπορούσαν να υποτάσσουν άλλους ανθρώπους και να τους χρησιμοποιούν απομυζώντας τα αγαθά και κάθε πλεόνασμα που παρήγαγαν με τους κόπους τους. Και αυτό το έκαναν.

Ακούγεται πολύ παράξενο αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα: το βιβλίο που περιγράφουμε ως «ο ανθρώπινος πολιτισμός» ξεκινά με την βία, την αρπαγή και την υποταγή ανθρώπων σε άλλους ανθρώπους.

Οι πρωταγωνιστές σε αυτό το βιβλίο από τις πρώτες γραμμές του μέχρι και αυτές που γράφονται αυτή την στιγμή είναι οι κυρίαρχοι, οι υποταγμένοι, το πλεόνασμα και τα όπλα.

Ας αλλάξουμε λοιπόν τον τίτλο του τελευταίου τόμου γιατί μεροληπτεί σε βάρος εκατομμυρίων ανθρώπων, όμοια όπως και το βιβλίο της Ιστορίας της Δ' Δημοτικού σύμφωνα με το οποίο στην αρχαία Ρώμη υπήρξαν τρεις τάξεις, οι Πατρίκιοι, οι Πελάτες και οι Πληβείοι. Σε αυτό το βιβλίο της Ελληνικής Δημοκρατίας κατά το έτος 2013, όπως και στην αρχαία Ρώμη πριν από 2.000 χρόνια, οι δούλοι ούτε αναφέρονται, ούτε υπολογίζονται ως κοινωνική τάξη και άρα ως άνθρωποι, παρά υπολογίζονται μόνο ως αντικείμενα στην χρήση ανθρώπων. 

Για τον ένα παγκόσμιο πλέον πολιτισμό των ανθρώπων οι υποταγμένοι άνθρωποι δεν έχουν την ίδια αξία ως ανθρώπινα όντα με τους κυρίαρχούς τους και αυτό ισχύει με διάφορες παραλλαγές από την εποχή που για πρώτη φορά κάποιοι άνθρωποι υποτάχτηκαν από άλλους ανθρώπους για να χρησιμοποιηθούν ως νοήμονα εργαλεία, μέχρι και σήμερα.
Ο σύγχρονος πολιτισμός των ανθρώπων είναι καλύτερα να γράφεται ως Ο πολιτισμός της υποταγής και χρήσης ανθρώπων από ανθρώπους. Το ίδιο το ανθρώπινο είδος δε, θα πρέπει να κατονομάζεται ως ο Κυριαρχικός Άνθρωπος γιατί ο τίτλος Λογικός Άνθρωπος καθόλου δεν συνάδει με την πορεία του τα τελευταία 10.000 χρόνια.

Προοδευτικότητα [c.i]

Ο ορισμός της προοδευτικότητας

Προοδευτικότητα είναι η στοχαστική δύναμη που, εν δυνάμει, μπορεί να απεγκλωβίσει την ανθρωπότητα από τα αδιέξοδα που επιβάλλουν οι χθόνιες ζωικές καταβολές της.

Η προοδευτικότητα έχει ως αφετηρία την νοητική ικανότητα που διαθέτει, ή μπορεί να αναπτύσσει, το ζωικό είδος των ανθρώπων προκειμένου να μετατρέπει την εξέλιξή του από ακολουθία αναγκαιοτήτων οι οποίες καθορίζονται από τους νόμους τής φύσης, σε ακολουθία επιλογών οι οποίες προκύπτουν ως προϊόντα του δικού του στοχασμού.

Η προοδευτικότητα υπήρξε και θα υπάρχει ως μία συνειδησιακή πάλη του κάθε ανθρώπου με τον εαυτό του, της κάθε κοινότητας με τον εαυτό της, της ανθρωπότητας ολόκληρης με τον εαυτό της.

Ο στόχος της προοδευτικότητας

Για την προοδευτικότητα όλες οι επιμέρους επιδιώξεις αποσκοπούν στην επίτευξη μιας κοινωνίας των ανθρώπων όπου κάθε ένα πρόσωπο θα έχει την ικανότητα και το ενδιαφέρον να κατανοεί τα πολλά πρόσωπα που συνθέτουν την κοινότητα, την ίδια στιγμή που τα πολλά πρόσωπα που συνθέτουν την κοινότητα θα έχουν την ικανότητα και το ενδιαφέρον να κατανοούν το κάθε ένα πρόσωπο.

Για την προοδευτικότητα ορόσημο αυτών των προσπαθειών είναι η  στιγμή που κάθε πάλη θα συντελείται στο επίπεδο του στοχασμού και μόνο.

Η μέθοδος της προοδευτικότητας

Η προοδευτικότητα αντιλαμβάνεται ολόκληρο το φάσμα του χρόνου και του χώρου ως ένα ενιαίο σύνολο.

Η προοδευτικότητα μελετά το ενιαίο σύνολο του χρόνου και του χώρου και στοχάζεται για το παρελθόν, το παρόν, το μέλλον, το εδώ και το παντού.

Η προοδευτικότητα αναζητά και διατυπώνει επί μέρους ή συνολικές προτάσεις πάνω στο φάσμα του χρόνου και του χώρου όπου μπορεί να επιδράσει.

Η προοδευτικότητα ανάγει διαρκώς τους συλλογισμούς της από το ένα πρόσωπο σε όλα τα πρόσωπα και από όλα τα πρόσωπα στο ένα.

Παρατηρώντας την απονευρωμένη προοδευτικότητα

The cleaners

Μία ταινία παρατήρησης για την απονευρωμένη προοδευτικότητα.

Θα την λατρέψουν και οι ναζί.

Αν και θα το περίμενε κανείς, δεν σφίχτηκε το στομάχι μου από αυτή την ταινία. Η πραγματικότητα όπως διαγράφεται από την τρέχουσα ειδησεογραφία ξεπερνά κατά πολύ τις καταγραφές που παρουσιάζονται. Η ταινία αυτή δεν προσέθεσε κάτι περισσότερο από όσα ανεκδοτολογικά γνωρίζει ο καθένας από καιρό για αυτή την οργάνωση. Αυτά όμως τα ανεκδοτολογικά βρίσκονται προ πολλού διάχυτα στην ελληνική κοινωνία και τις περισσότερες φορές δεν συνδέονται καν με κάποιον συγκεκριμένο ιδεολογικό χώρο.

Στην ελληνική κοινωνία κυριαρχεί ο ρατσισμός, ο σεξισμός, ο εθνικισμός, η φοβικότητα, η έλλειψη δημοκρατικής αντίληψης και εμπλοκής, οι αυστηρές ιεραρχίες, η δουλικότητα, η υποκρισία και πολλά ακόμα τα οποία εν δυνάμει μπορούν να θρέψουν τον ναζισμό. Αν ήταν αυτά που είχε αποτυπώσει η ταινία και μαζί τον τρόπο με τον οποίο διαχέονται σε ολόκληρο το κοινωνικό φάσμα, τότε θα μιλούσαμε για μία καταγραφή που επιδιώκει να φωτίσει τα σκοτάδια της ελληνικής κοινωνίας μέσα στα οποία εκτρέφεται ο ναζισμός. Αντίθετα όμως παρουσιάζονται οι ίδιοι οι ναζί να εκφράζουν αντιλήψεις που υπάρχουν διάχυτες στην ελληνική κοινωνία χωρίς ωστόσο να παρουσιάζεται ταυτόχρονα κάτι από αυτά που τους ορίζουν ως ναζί.

Οι ναζιστές μπορεί να έχουν ως όχημα την φοβικότητα, τον ρατσισμό και τον σεξισμό αλλά αυτά που τους ορίζουν ως ναζί είναι η υποταγή στην ιεραρχική οργάνωση, η θεοποίηση του αρχηγού και η κάθαρση της φονικής βίας μέσω της ιερότητας του σκοπού. Οι ναζί δεν είναι μόνο κάποιοι που λένε πάνω-κάτω ό,τι και ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας. Ο πυρήνας τους περιέχει σε ατόφια μορφή την εξουσία και την βία.

Παρακολουθώντας την ταινία και τις αντιδράσεις του κοινού ανησύχησα, ίσως όπως και ο Ριβέρα το1928 καθώς παρατηρούσε τις αντιδράσεις των γερμανών συντρόφων του απέναντι στους ανερχόμενους ναζί.

 «Να, είναι ρατσιστές, το βλέπετε; Είναι και σεξιστές, δεν κρύβονται! Χαιρετούν και ναζιστικά… Τους έχουμε πιάσει στην φάκα! Ας διασκεδάσουμε τώρα με τα καμώματά τους.»

Τα πρόσφατα γεγονότα δεν κλόνισαν ούτε θα κλονίσουν τις εδραιωμένες αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ενοχλούν λίγους ενώ οι πρόσφυγες και μετανάστες αντιμετωπίζονται εξαιτίας της φτώχιας τους ως υπάνθρωποι.

Η πολιτισμική οπισθοδρόμηση της ελληνικής κοινωνίας παραμένει σταθερά παρούσα. Παρόντα είναι και τα κέντρα και παράκεντρα εξουσίας που εργάζονται μεθοδικά σε βάρος των λαών. Το ίδιο παρούσα όμως παραμένει και η αδυναμία της προοδευτικότητας να αποτελέσει  έναν πειστικό πόλο σε σαφή ρήξη με όσα κρατούν την κοινωνία καθηλωμένη.

Με αφορμή την ταινία παρατήρησης The Cleaners ας αναλογιστούμε πως το  βασικότερο εργαλείο που διαθέτει όποιος ενδιαφέρεται να επιφέρει κοινωνικές αλλαγές είναι η μελέτη της πραγματικότητας και η, κατά το δυνατότερο, κατανόησή της. Οι διαστάσεις της πραγματικότητας δε, φανερώνονται με προσπάθεια, ενώ συχνά, τα φανερά επιφανειακά κομμάτια της λειτουργούν παραπλανητικά. Σπάνια η πραγματικότητα είναι βολική ή όπως θα την θέλαμε. Για αυτό τον λόγο είναι σημαντικός ο ρόλος των ερευνητών και των μελετητών.

Οι ίδιοι οι ερευνητές και οι μελετητές όμως δεν είναι αυθεντίες και ο καθένας τους μπορεί να φτάνει μέχρι εκεί που του επιτρέπει η παιδεία ή η αντίληψή του. Κάθε αναλυτής δε, μπορεί ενίοτε να αστοχεί σε μικρό ή μεγάλο βαθμό. 

Από την άλλη, όσο αφορά την προοδευτικότητα ως σύνολο, η έλλειψη εγρήγορσης, η αδιαφορία για τα δεδομένα και η απαξίωση της Σύνθεσης ως εργαλείου απόκτησης γνώσης αλλά και, πιο σημαντικά, ανάπτυξης δράσης, δεν αποτελούν μία απλή αστοχία καθώς επιφέρουν την απονεύρωσή της και την ακύρωση τής ίδιας τής υπόστασής της ως προοδευτικότητας. 

Παρατηρώντας την Ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους [b.iii]

Σε όλη αυτή την αχανή διαδικασία το ένα και μόνο ίσως κοινό στοιχείο, όπως εμφανίζεται από τα βάθη του χρόνου μέχρι σήμερα, είναι η διαρκής διαμόρφωση παραλλαγών οι οποίες μπορεί να παρουσιάζουν χαρακτηριστικά με ακραίες διαφοροποιήσεις. Θα υπέθεται κανείς πως αυτό που αναγνωρίζουμε ως εξέλιξη αποτελεί την συνισταμένη των χιλιάδων παραλλαγών που έχουν παρουσιαστεί. 

Ως αποτέλεσμα όμως της εξελικτικής διαδικασίας διακρίνουμε την συνιστώσα που απέκλεισε ή αφομοίωσε, το πιθανότερο με βίαιο τρόπο, κάθε άλλη εξελικτική συνιστώσα. 
Οι σημερινοί άνθρωποι αποτελούμε τους μοναδικούς συνεχιστές μιας εξελικτικής διαδικασίας που ξεκίνησε πριν από 6.500.000 χρόνια. Γνωρίζουμε ότι σε όλες τις χρονικές φάσεις της εξέλιξης αυτής υπήρχαν περισσότερα του ενός συγγενικά είδη προς την εξελικτική γραμμή που οδήγησε στον σημερινό άνθρωπο. Δεν μπορούμε να υποθέσουμε κάτι άλλο πέρα από το ότι αφανίστηκαν βίαια ή ότι εκτοπίστηκαν οδηγούμενα στον αφανισμό από δικούς μας προγόνους.
[Γνωστές προσμίξεις αναφέρονται μόνο κατά το 2% της μοριακής δομής των Ευρωπαίων το οποίο είναι κοινό με τους ανθρώπους Νεάντερταλ, ενώ κατά ένα αντίστοιχο ποσοστό οι αβορίγινοι της Αυστραλίας έχουν κοινή μοριακή δομή με ένα άγνωστο μέχρι πρόσφατα είδος ανθρώπου που κατοικούσε στην Κεντρική Ασία πριν λίγες δεκάδες χιλιάδες χρόνια.] 

Η φονική βία λοιπόν μοιάζει να μην έλλειψε ποτέ από την μακρυά διαδρομή της ανθρωπότητας. Αποτελεί ένα από τα βιολογικά συμπεριφορικά χαρακτηριστικά του είδους. Ένα κληροδότημα από τα σκοτεινά βάθη της ζωικότητάς μας που μας ακολουθεί ως ένα κοιμισμένο θηρίο το οποίο, ανά πάσα στιγμή, μπορεί να ξυπνήσει και να στραφεί εναντίον μας επιβεβαιώνοντας ακόμα και τους πιο τρομακτικούς εφιάλτες μας. 

Διαπιστώνοντας την ύπαρξη της φονικής βίας ως διαρκές συμπεριφορικό χαρακτηριστικό στην ανθρώπινη ιστορία θα αναρωτηθούμε για την προέλευση αυτού του χαρακτηριστικού. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι ισχύει ό,τι και σε πολλά άλλα είδη: η βία είναι το εργαλείο για την επιβολή της κυριαρχίας ενός αρσενικού πάνω σε άλλα με σκοπό την πρωτοκαθεδρία στην γονιμοποίηση των θηλυκών καθώς και για την κατοχύρωση από μέρους μιας ομάδας της απαραίτητης για την επιβίωσή της περιοχής. Η περίπτωση του ανθρώπινου είδους δεν είναι το ίδιο προβλέψιμη ειδικά από το σημείο όπου εκκινείται ο μηχανισμός του πολιτισμού. Κατά μία άποψη ο μηχανισμός του πολιτισμού ξεκινά την στιγμή που δολοφονείται το κυρίαρχο αρσενικό από μία αδελφότητα ισότιμων. Η ζωικότητα έτσι προσβάλλεται και ένα νέο στοιχείο εισβάλει στην ιστορία της ανθρωπότητας το οποίο έκτοτε ενυπάρχει σε αυτήν αδιάλειπτα: η επιλογή τής ισότητας.

Η κυριαρχικότητα ωστόσο, όπως και η βιαιότητα, ποτέ δεν εξαλείφθηκε και ποτέ δεν έπαψε να αναδύεται στην επιφάνεια ως θλιβερό χθόνιο συμπεριφορικό χαρακτηριστικό του είδους, παίρνοντας πλείστες μορφές άλλοτε οφθαλμοφανείς και άλλοτε καλλυμένες.

Η χρήση των εργαλείων δεν θα μπορούσε να μείνει έξω από μία τόσο σημαντική για τους ανθρώπους δραστηριότητα όπως έχει υπάρξει ο ανταγωνισμός και η βιαιοπραγία. Τα εργαλεία όπως χρησιμοποιήθηκαν και εξελίχθηκαν για την ανεύρεση τροφής, χρησιμοποιήθηκαν και εξελίχθηκαν και ως όπλα στις αντιπαραθέσεις μεταξύ των ανθρώπων.

Τα εργαλεία-όπλα βρίσκονται στα χέρια των ανθρώπων από τα πρώτα βήματα της ανθρωπότητας, καθώς και, τις περισσότερες φορές, αποτελούν την αιχμή των τεχνολογικών επιτευγμάτων της.

Αν και όλα αυτά τα προηγούμενα στοιχεία υπήρχαν ως δυνατότητες πολύ προτού οι άνθρωποι επινοήσουν τις οργανωμένες καλλιέργειες και την κτηνοτροφία, είναι αυτά τα τελευταία που επιφέρουν μια καθοριστική αλλαγή:

Για πρώτη φορά οι άνθρωποι μπορούν να ελέγχουν την φύση παράγοντας από αυτήν αυτά που χρειάζονται, αλλά και ακόμα περισσότερα που δεν τους χρειάζονται. Μπορούν πλέον αυτά που παράγουν και δεν τους χρειάζονται να τα αποθηκεύουν και να τα αξιοποιούν όταν και όπως κρίνουν. Έτσι, αναπτύσσουν τρόπους να αποθηκεύουν το πλεόνασμα της παραγωγής τους, καθώς και εφευρίσκουν τρόπους ώστε αυτό που εκ πρώτης μοιάζει άχρηστο να αποκτά αξία ως αντικείμενο ανταλλαγής με κάτι άλλο περισσότερο χρήσιμο.

Είναι εύκολο, τώρα, να συμπεράνουμε γιατί η ανάπτυξη της γεωργίας και της κτηνοτροφίας καταλαμβάνει μόνη της έναν ολόκληρο τόμο της ανθρώπινης ιστορίας, έτσι δεν είναι; Η ανθρωπότητα για ακόμα μια φορά ξαναγεννιέται και κάνει ένα βήμα προς αυτό που κατανοούμε εμείς σήμερα ως ανθρώπινο πολιτισμό. 

Αυτό δε που είναι σημαντικό στον πρότελευταίο τόμο της Ιστορίας του ανθρώπινου είδους και τον κάνει τόσο σημαντικό δεν περιορίζεται στην επινόηση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, αλλά κυρίως αφορά στην δυνατότητα μιας κοινότητας ανθρώπων να παράγει περισσότερα αγαθά από όσα θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει. Σε έναν μακρύ αγώνα με τα στοιχεία της φύσης μοιάζει οι άνθρωποι να βγαίνουν επί τέλους νικητές. Έχοντας εξασφαλισμένο πλεόνασμα τροφής στα πυθάρια και ζώα κλεισμένα μέσα σε μαντριά, η ζωή τούς υπόσχεται μέρες ηρεμίας και ασφάλειας. 

Κάπως έτσι τελειώνει ο πρότελευταίος τόμος της ανθρώπινης ιστορίας και αρχίζει ο τελευταίος, στον οποίο στις τελευταίες σελίδες του διαδραματίζουμε κι εμείς τώρα έναν ελάχιστο ρόλο.