20171220
Η έννοια της εξέλιξης στις κυριαρχικές κοινωνίες ή αλλιώς, ο ιμπεριαλισμός είναι το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού;
Ο ιμπεριαλισμός είναι το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού.
Αυτή η πρόταση αστοχεί σε δύο κρίσιμα σημεία.
1.
Καπιταλισμός είναι η μορφή που πήραν εξαιτίας της εξέλιξης της τεχνολογίας και των παραγωγικών εργαλείων τα κοινωνικά δίπολα καταναγκαστών και καταναγκαζόμενων.
Οι κυριαρχικές κοινωνίες των καταναγκαστών, είτε βρισκόμαστε στην εποχή του χαλκού, είτε της ψηφιακής τεχνολογίας, χρησιμοποιούν τα όπλα τους για να καταναγκάζουν τις υποτελείς σε αυτές κοινωνίες. Τα πραγματικά μέσα παραγωγής, από την εποχή που κάποιες κοινωνίες επινόησαν την υποδούλωση και τον καταναγκασμό άλλων κοινωνιών, είναι τα όπλα των κυρίαρχων σε συνδυασμό με τα ανθρώπινα κοπάδια των υποταγμένων σε αυτές κοινωνιών.
Οι κυριαρχικές κοινωνίες των καταναγκαστών δημιούργησαν και επέβαλλαν ένα περιβάλλον ακραίου ανταγωνισμού με αντίκρυσμα είτε την κυριαρχία, είτε την υποταγή, είτε την ολοκληρωτική καταστροφή. Η μεγέθυνση σε αυτό το περιβάλλον υπάρχει ως θεμελιώδης ανάγκη όχι μόνο για την επικράτηση αλλά και για την ίδια την επιβίωση των κυρίαρχων.
Ο ιμπεριαλισμός, ως ισχυροποίηση, μεγέθυνση και επέκταση, αποτελεί έννοια συνυφασμένη με την ύπαρξη και την συντήρηση κάθε πολεμικής κυριαρχικής κοινωνίας. Ο τρόπος με τον οποίο οι κυριαρχικές κοινωνίες είναι αλυσσοδεμένες με τον ανταγωνισμό και την μεγέθυνση υπήρξε η αιτία που καθόρισε την εξάπλωσή τους σε ολόκληρη την υφήλιο ως αναπόφευκτη. Κάθε κοινωνία που βρέθηκε σε γειτονία με μία πολεμική κυριαρχική κοινωνία βρέθηκε αντιμέτωπη με την πιθανότητα είτε να αντιπαρατεθεί συγκεντρώνοντας και η ίδια ισχύ υποτάσσοντας την περιφέρειά της, είτε να υποταγεί, είτε να μετεγκατασταθεί σε απομακρυσμένους τόπους υποτάσσοντας τους γηγενείς πληθυσμούς. Ο ιμπεριαλισμός αποτελεί την έκφραση του πιο κρίσιμου ίσως αυτοματισμού που δημιουργεί η επινόηση του πολέμου και της υποδούλωσης ως μέσων παραγωγής.
... Περίπου πριν 3.000 χρόνια οι Ασσύριοι βασιλείς έστελναν τους στρατούς τους για να προσαρτούν νέα εδάφη. Για περισσότερο από 300 χρόνια η Μεσοποταμία και εδάφη προς τα ανατολικά και τα δυτικά αποτέλεσαν μέρος της Ασσυριακής Αυτοκρατορίας. Η κατάκτηση ξένων εδαφών έφερνε πλούτο. Οι περιοχές που είχαν κατακτηθεί από τον ασσυριακό στρατό ήταν υποχρεωμένες να αποδίδουν φόρους στον βασιλιά κάθε χρόνο. Εάν επαναστατούσαν ενάντια στην αρχή του, ή αρνιόντουσαν να πληρώσουν φόρους, ο βασιλιάς έστελνε τον στρατό του εναντίον τους. Υπήρχαν λίγοι στρατοί που θα μπορούσαν να νικήσουν τον ασσυριακό καθώς ήταν καλά εκπαιδευμένος και εξοπλισμένος. ...
Αυτή η πρόταση αστοχεί σε δύο κρίσιμα σημεία.
1.
Καπιταλισμός είναι η μορφή που πήραν εξαιτίας της εξέλιξης της τεχνολογίας και των παραγωγικών εργαλείων τα κοινωνικά δίπολα καταναγκαστών και καταναγκαζόμενων.
Οι κυριαρχικές κοινωνίες των καταναγκαστών, είτε βρισκόμαστε στην εποχή του χαλκού, είτε της ψηφιακής τεχνολογίας, χρησιμοποιούν τα όπλα τους για να καταναγκάζουν τις υποτελείς σε αυτές κοινωνίες. Τα πραγματικά μέσα παραγωγής, από την εποχή που κάποιες κοινωνίες επινόησαν την υποδούλωση και τον καταναγκασμό άλλων κοινωνιών, είναι τα όπλα των κυρίαρχων σε συνδυασμό με τα ανθρώπινα κοπάδια των υποταγμένων σε αυτές κοινωνιών.
Οι κυριαρχικές κοινωνίες των καταναγκαστών δημιούργησαν και επέβαλλαν ένα περιβάλλον ακραίου ανταγωνισμού με αντίκρυσμα είτε την κυριαρχία, είτε την υποταγή, είτε την ολοκληρωτική καταστροφή. Η μεγέθυνση σε αυτό το περιβάλλον υπάρχει ως θεμελιώδης ανάγκη όχι μόνο για την επικράτηση αλλά και για την ίδια την επιβίωση των κυρίαρχων.
Ο ιμπεριαλισμός, ως ισχυροποίηση, μεγέθυνση και επέκταση, αποτελεί έννοια συνυφασμένη με την ύπαρξη και την συντήρηση κάθε πολεμικής κυριαρχικής κοινωνίας. Ο τρόπος με τον οποίο οι κυριαρχικές κοινωνίες είναι αλυσσοδεμένες με τον ανταγωνισμό και την μεγέθυνση υπήρξε η αιτία που καθόρισε την εξάπλωσή τους σε ολόκληρη την υφήλιο ως αναπόφευκτη. Κάθε κοινωνία που βρέθηκε σε γειτονία με μία πολεμική κυριαρχική κοινωνία βρέθηκε αντιμέτωπη με την πιθανότητα είτε να αντιπαρατεθεί συγκεντρώνοντας και η ίδια ισχύ υποτάσσοντας την περιφέρειά της, είτε να υποταγεί, είτε να μετεγκατασταθεί σε απομακρυσμένους τόπους υποτάσσοντας τους γηγενείς πληθυσμούς. Ο ιμπεριαλισμός αποτελεί την έκφραση του πιο κρίσιμου ίσως αυτοματισμού που δημιουργεί η επινόηση του πολέμου και της υποδούλωσης ως μέσων παραγωγής.
... Περίπου πριν 3.000 χρόνια οι Ασσύριοι βασιλείς έστελναν τους στρατούς τους για να προσαρτούν νέα εδάφη. Για περισσότερο από 300 χρόνια η Μεσοποταμία και εδάφη προς τα ανατολικά και τα δυτικά αποτέλεσαν μέρος της Ασσυριακής Αυτοκρατορίας. Η κατάκτηση ξένων εδαφών έφερνε πλούτο. Οι περιοχές που είχαν κατακτηθεί από τον ασσυριακό στρατό ήταν υποχρεωμένες να αποδίδουν φόρους στον βασιλιά κάθε χρόνο. Εάν επαναστατούσαν ενάντια στην αρχή του, ή αρνιόντουσαν να πληρώσουν φόρους, ο βασιλιάς έστελνε τον στρατό του εναντίον τους. Υπήρχαν λίγοι στρατοί που θα μπορούσαν να νικήσουν τον ασσυριακό καθώς ήταν καλά εκπαιδευμένος και εξοπλισμένος. ...
2.
Ελάχιστη σημασία έχει το ποιό είναι το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού. Όπως ελάχιστη σημασία είχε το ποιό ήταν το ανώτατο στάδιο της φεουδαρχίας. Οι καταναγκαζόμενες κοινωνίες στην φεουδαρχική οργάνωση δεν θα μπορούσαν να μαντέψουν τον τρόπο με τον οποίο η εξέλιξη των τεχνολογιών θα επιδρούσε στην εξέλιξη των κοινωνιών και θα ήταν μεγάλη παραδοξότητα να προσβλέπαν σε μία προς όφελός τους κατάρρευση των φεουδαρχικών δομών.
Οι κοινωνίες των καταναγκαστών μετασχηματίζονται συνεχώς, συνήθως αλληλοσπαρασώμενες και κατατρώγοντας τα ανθρώπινα κοπάδια τους, κάθε φορά όμως που τα γνωσιακά και τεχνολογικά επιτεύγματα το επιτρέπουν εξαπλώνονται κυριολεκτικά ή μεταφορικά σε νέα πεδία. Τα δίπολα καταναγκαστών και καταναγκαζόμενων, εντάσσονται σε έθνη, κράτη, αυτοκρατορίες και ενώσεις που επιβάλλουν νέα δίπολα μέσω "συμμαχιών" ή πολέμων. Η γενική εικόνα παραμένει συγκεχυμένη και παραπλανητική καθώς, για παράδειγμα, η καταναγκαζόμενη κοινωνία του ελληνικού κράτους απολαμβάνει ένα μερίδιο από τα προνόμια που προσφέρει η εκμετάλλευση της καταναγκαζόμενης κοινωνίας του βιετναμέζικου κράτους. Τόσο ο ανταγωνισμός όσο και ο καταναγκασμός διαχέονται αυτοποιημένα σε όλα τα πεδία των ανθρώπινων σχέσεων δημιουργώντας αδιάκοπα νέα δεδομένα, αλλά και νέους αυτοματισμούς, στα πεδία της ηθικής και πολιτισμικής πραγματικότητας.
Ο πυρήνας της κοινωνικής μας οργάνωσης δεν βρίσκεται στην ύπαρξη του Κεφαλαίου, αλλά στην ύπαρξη του καταναγκασμού. Οι κυριαρχικές κοινωνίες που εισήγαγαν και επέβαλαν τον καταναγκασμό στην υφήλιο, πρώτα από όλα φρόντισαν να αλυσσοδέσουν τον Προμηθέα και να οικειοποιηθούν την γνώση και τις τεχνολογίες. Είναι βέβαιο πως το Κεφάλαιο, αργά ή γρήγορα, θα αποδιοργανωθεί ολότελα από τις μορφές που έχει πάρει μέχρι σήμερα, όπως κάποτε αποδιοργανώθηκαν ολότελα οι φεουδαρχικές κοινωνίες. Αλλά το Κεφάλαιο δεν αποτελεί κάτι περισσότερο από ένα γνωσιακό, τεχνολογικό επίτευγμα η χρήση του οποίου σε μία δεδομένη στιγμή αναδιοργάνωσε τα δίπολα καταναγκαστών καταναγκαζόμενων, πράγμα που επίσης έκανε η πυρίτιδα και τόσα άλλα από τα γνωσιακά και τεχνολογικά επιτεύγματα των ανθρώπων που καρπώνονται κάθε φορά οι κυρίαρχοι.
Τα φυσικά μέσα που δομούν το εκάστοτε δίπολο μεταξύ κυριαρχικών κοινωνιών και υποτελών κοινωνιών, αποτελούν τα πρόσκαιρα εργαλεία ενός αυτοματισμού που ενεργοποιείται από επιλογές που κάνουν άνθρωποι στο πεδίο της ηθικής και του πολιτισμού. Η επιλογή που κάνουν οι κυρίαρχοι ισχυρίζεται ευθέως ή κεκαλυμμένα πως, άνθρωποι μπορούν να ζουν ως παραγωγικά κοπάδια άλλων ανθρώπων, και πως, τα όπλα και η φονική βία είναι το αναγκαίο μέσο για να επιτυγχάνεται αυτή η επιδίωξη.
Θα ήταν συνετό να θεωρούμε βέβαιο πως όσοι επιλέγουν να επιδιώκουν την κυριαρχία, στην αγωνιώδη προσπάθειά τους για κυριαρχία και μεγέθυνση θα επιδιώκουν ταυτόχρονα να καρπώνονται και να αξιοποιούν κάθε γνωσιακό και τεχνολογικό επίτευγμα προς όφελός τους, όπως και θα συνεχίσουν να αδιαφορούν για τις καταστροφές που επιφέρουν πρώτα στους υποτελείς τους αλλά συχνά και στον εαυτό τους.
Ελάχιστη σημασία έχει το ποιό είναι το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού. Όπως ελάχιστη σημασία είχε το ποιό ήταν το ανώτατο στάδιο της φεουδαρχίας. Οι καταναγκαζόμενες κοινωνίες στην φεουδαρχική οργάνωση δεν θα μπορούσαν να μαντέψουν τον τρόπο με τον οποίο η εξέλιξη των τεχνολογιών θα επιδρούσε στην εξέλιξη των κοινωνιών και θα ήταν μεγάλη παραδοξότητα να προσβλέπαν σε μία προς όφελός τους κατάρρευση των φεουδαρχικών δομών.
Οι κοινωνίες των καταναγκαστών μετασχηματίζονται συνεχώς, συνήθως αλληλοσπαρασώμενες και κατατρώγοντας τα ανθρώπινα κοπάδια τους, κάθε φορά όμως που τα γνωσιακά και τεχνολογικά επιτεύγματα το επιτρέπουν εξαπλώνονται κυριολεκτικά ή μεταφορικά σε νέα πεδία. Τα δίπολα καταναγκαστών και καταναγκαζόμενων, εντάσσονται σε έθνη, κράτη, αυτοκρατορίες και ενώσεις που επιβάλλουν νέα δίπολα μέσω "συμμαχιών" ή πολέμων. Η γενική εικόνα παραμένει συγκεχυμένη και παραπλανητική καθώς, για παράδειγμα, η καταναγκαζόμενη κοινωνία του ελληνικού κράτους απολαμβάνει ένα μερίδιο από τα προνόμια που προσφέρει η εκμετάλλευση της καταναγκαζόμενης κοινωνίας του βιετναμέζικου κράτους. Τόσο ο ανταγωνισμός όσο και ο καταναγκασμός διαχέονται αυτοποιημένα σε όλα τα πεδία των ανθρώπινων σχέσεων δημιουργώντας αδιάκοπα νέα δεδομένα, αλλά και νέους αυτοματισμούς, στα πεδία της ηθικής και πολιτισμικής πραγματικότητας.
Ο πυρήνας της κοινωνικής μας οργάνωσης δεν βρίσκεται στην ύπαρξη του Κεφαλαίου, αλλά στην ύπαρξη του καταναγκασμού. Οι κυριαρχικές κοινωνίες που εισήγαγαν και επέβαλαν τον καταναγκασμό στην υφήλιο, πρώτα από όλα φρόντισαν να αλυσσοδέσουν τον Προμηθέα και να οικειοποιηθούν την γνώση και τις τεχνολογίες. Είναι βέβαιο πως το Κεφάλαιο, αργά ή γρήγορα, θα αποδιοργανωθεί ολότελα από τις μορφές που έχει πάρει μέχρι σήμερα, όπως κάποτε αποδιοργανώθηκαν ολότελα οι φεουδαρχικές κοινωνίες. Αλλά το Κεφάλαιο δεν αποτελεί κάτι περισσότερο από ένα γνωσιακό, τεχνολογικό επίτευγμα η χρήση του οποίου σε μία δεδομένη στιγμή αναδιοργάνωσε τα δίπολα καταναγκαστών καταναγκαζόμενων, πράγμα που επίσης έκανε η πυρίτιδα και τόσα άλλα από τα γνωσιακά και τεχνολογικά επιτεύγματα των ανθρώπων που καρπώνονται κάθε φορά οι κυρίαρχοι.
Τα φυσικά μέσα που δομούν το εκάστοτε δίπολο μεταξύ κυριαρχικών κοινωνιών και υποτελών κοινωνιών, αποτελούν τα πρόσκαιρα εργαλεία ενός αυτοματισμού που ενεργοποιείται από επιλογές που κάνουν άνθρωποι στο πεδίο της ηθικής και του πολιτισμού. Η επιλογή που κάνουν οι κυρίαρχοι ισχυρίζεται ευθέως ή κεκαλυμμένα πως, άνθρωποι μπορούν να ζουν ως παραγωγικά κοπάδια άλλων ανθρώπων, και πως, τα όπλα και η φονική βία είναι το αναγκαίο μέσο για να επιτυγχάνεται αυτή η επιδίωξη.
Θα ήταν συνετό να θεωρούμε βέβαιο πως όσοι επιλέγουν να επιδιώκουν την κυριαρχία, στην αγωνιώδη προσπάθειά τους για κυριαρχία και μεγέθυνση θα επιδιώκουν ταυτόχρονα να καρπώνονται και να αξιοποιούν κάθε γνωσιακό και τεχνολογικό επίτευγμα προς όφελός τους, όπως και θα συνεχίσουν να αδιαφορούν για τις καταστροφές που επιφέρουν πρώτα στους υποτελείς τους αλλά συχνά και στον εαυτό τους.
20171219
20171212
Σημειώσεις για την θέση των γυναικών στα Ομηρικά κείμενα
[Notes on women's presence in the Homeric literature]
Τα Ομηρικά κείμενα αποτελούν την βασική πηγή από την οποία μπορούμε να αντλήσουμε στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο οι πολεμικές κοινωνίες εδραίωσαν στο πεδίο της ηθικής και του πολιτισμού τον καταναγκασμό από τους κυρίαρχους άνδρες πολεμιστές, όχι μόνο προς τις υπόδουλες κοινωνίες, αλλά και προς τα περισσότερα μέλη των δικών τους κοινωνιών και κυρίως τις γυναίκες.
Η σημασία της υποταγής των γυναικών στην εγκαινίαση της νέας, τότε, κοινωνικής πραγματικότητας, η οποία χαρακτηρίζεται από το δίπολο από την μία της κυρίαρχης κοινωνίας και από την άλλη των υποταγμένων κοινωνιών, υποδηλώνεται από την θέση που αποδίδεται στις γυναίκες μέσα σε μεγάλο μέρος αυτών των κειμένων.
Η Ιλιάδα ξεκινά με την "αρπαγή" της Ελένης και την δήλωση της ηθικής υποχρέωσης των πολεμικών κυριαρχικών κοινωνιών να την διεκδικήσουν. Πέρα από την διδασκαλία και τον θαυμασμό προς την πολεμική εκστρατεία, την υποταγή στην πολεμική ηγεσία και μία σειρά από παρόμοια αναγκαία χαρακτηριστικά για κάθε πολεμική κοινωνία, εισάγεται και διδάσκεται ένας νέος κοινωνικός ρόλος για την γυναίκα, αυτός του κτήματος του πολεμιστή άνδρα.
Η Οδύσσεια ολοκληρώνεται με την επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη όπου η Πηνελόπη περιμένει, ως όφειλε σύμφωνα με την νέα διδασκαλία, αφοσιωμένη. Ο ίδιος ο Οδυσσέας, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο χαρακτήρα των Ομηρικών κειμένων, διδάσκει το πρότυπο ενός πολεμιστή, εξερευνητή, και πολυμήχανου άνδρα ο οποίος όμως παραμένει αδιαπραγμάτευτα αφοσιωμένος στην ιεραρχική τάξη και στον Αγαμέμνονα.
Σημείωση Πρώτη
Ο παραδοσιακός μηχανισμός συσχέτισης ανδρών και γυναικών υπήρξε για δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια η "εξωγαμία", διαδικασία που αμφίδρομα δημιουργούσε ασφαλείς ζώνες μετακίνησης, ανταλλαγής γνώσεων και αντικειμένων. Η φυλή, ως πυρήνας μέσα σε αυτά τα εξαπλωμένα δίκτυα, διαμορφώθηκε από τα βάθη του χρόνου περισσότερο ως πολιτισμικό και λιγότερο ως γενετικό χαρακτηριστικό.
Η Ιλιάδα ξεκινά με την καταγγελία της παράδοσης της εξωγαμίας, ως "αρπαγής", ταυτόχρονα όμως ακυρώνοντας τους παραδοσιακούς δεσμούς συσχέτισης και ανταλλαγής μεταξύ των κοινωνιών. Εφεξής, όχι μόνο μία γυναίκα θα είναι κτήμα του άνδρα πολεμιστή, αλλά και οι δεσμοί συσχέτισης και ανταλλαγής θα αντικατασταθούν από την κυριαρχία και την πολεμική επιβολή του ισχυρότερου στον ασθενέστερο.
Σημείωση Δεύτερη
Το δικαίωμα μιας γυναίκας να επιλέξει σύντροφο στο πλαίσιο που ορίζουν οι κανόνες της εκάστοτε κοινοτικής παράδοσης δεν περιορίστηκε μέχρι την στιγμή της επιβολής των πολεμικών κοινωνιών όπου η γυναίκα μετατράπηκε σε κτήμα του πολεμιστή άνδρα. Μέχρι τότε, το πιθανότερο είναι να αποτελούσε παραδοξότητα μία γυναίκα να μην είναι σε θέση να επιλέξει ή και να αντικαταστήσει τον σύντροφό της.
Σημείωση Τρίτη
Όταν στην Ιλιάδα, ο Θερσίτης προτρέπει τους συντρόφους του να επιστρέψουν στις οικογένειές τους και να σταματήσουν να τροφοδοτούν τον Αγαμέμνονα με τα πιο δροσερά κορίτσια που αιχμαλωτίζουν, γελοιοποιείται και τιμωρείται από τον θεματοφύλακα της ιεραρχίας, Οδυσσέα. Μέσα από αυτούς τους στίχους η χρήση του λόγου που δημιούργησε τον ανθρώπινο πολιτισμό ακυρώνεται βάναυσα στο πρόσωπο του καμπούρη και αλλήθωρου Θερσίτη, ενώ ταυτόχρονα προτάσσεται ως μόνη προοπτική για τους ανθρώπους ο μηχανισμός της κλοπής, της βίας, της εξουσίας και του καταναγκασμού.
Σημείωση Τέταρτη
Στην Οδύσσεια, η αφοσίωση της Πηνελόπης δεν αποτελεί αρκετό παράδειγμα και διδασκαλία, καθώς εκτός από το επίτευγμα της υποταγής της γυναίκας έπρεπε ταυτόχρονα να πληγεί δια παντός η παραδοσιακή έννοια της τοτεμικής ισοτιμίας. Έτσι, οι ισότιμοι "μνηστήρες" που εμφανίζονται ως απαξιωμένοι καταχραστές της βασιλικής περιουσίας να πολιορκούν την βασίλισσα τρώγοντας και πίνοντας στην βασιλική αυλή, εξολοθρεύονται από τον Οδυσσέα και τον αρσενικό βασιλικό του διάδοχο, Τηλέμαχο, σε μία μόλις σκηνή. Οι ανερχόμενες πολεμικές κοινωνίες σε αυτή την σκηνή εκδικούνται, κατά κάποιο τρόπο, όλο το ανθρώπινο γένος για τις τοτεμικές παραδόσεις του, μέσα από τις οποίες οι ισότιμοι δεσμεύονται μεταξύ τους με την από κοινού συμβολική φόνευση του μυθικού πανίσχυρου κυρίαρχου.
Επίλογος
Με το τέλος των Ομηρικών κειμένων ολοκληρώνεται η ιδεολογική επίθεση των πολεμικών κοινωνιών στα θεμέλια του ανθρώπινου πολιτισμού. Εφεξής, πολεμικές κυριαρχικές κοινωνίες θα υποτάσσουν κάθε υποδεέστερη πολεμικά κοινωνία επιβάλλοντας τον καταναγκασμό και δεσμεύοντας την προοπτική της ανθρωπότητας στην αυτοματοποίηση του ανταγωνισμού. Η ανθρωπότητα οργανώνεται στο δίπολο του καταναγκαστή και του καταναγκαζόμενου, ενώ οι καταναγκαστές είναι υποχρεωμένοι να αναζητούν διαρκώς πόρους για να μεγεθύνουν την ισχύ τους ώστε να επικρατήσουν στον αμείλικτο ανταγωνισμό, πόροι οι οποίοι κατά κύριο λόγο είναι οι άνθρωποι που έχουν υποτάξει.
Η πολεμική αρχηγία, γνωστή συνθήκη για κάθε φυλή σε περίοδο πολέμου, στις πολεμικές κυριαρχικές φυλές γίνεται μόνιμη συνθήκη και ακυρώνει τις εξισωτικές τοτεμικές παραδόσεις. Η ιεραρχία εισβάλλει αναπόφευκτα στις ίδιες τις κυριαρχικές κοινωνίες αυξάνοντας ολοένα τις ανισότητες στο εσωτερικό τους. Η παραδοσιακή θέση της γυναίκας ακυρώνεται και της αποδίδονται ρόλοι μεταξύ αρχέγονου συμβόλου, αναπαραγωγικού εργαλείου, εργαλείου ηδονής και πολεμικού λάφυρου.
Ενώ σε όλη την μέχρι τότε πορεία της ανθρωπότητας η εξουσία και η αρχηγία περιορίζονταν συνειδητά στο συμβολικό πεδίο, από εκείνο το σημείο και έπειτα επιβάλλεται η αντιστροφή των όρων, όπου ο εξισωτισμός τοποθετείται στην σφαίρα του συμβολισμού ενώ κυριαρχεί ο καταναγκασμός που μετατρέπει κοινωνικές ομάδες και κοινωνίες ολόκληρες σε παραγωγικά κοπάδια.
Παρόλο που κατά την διάρκεια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας τα Ομηρικά κείμενα διδάσκονταν ήδη επί -λίγο-πολύ- χίλια χρόνια αποδείχτηκε πως δεν στάθηκε αρκετό ώστε να επιβάλουν μέχρι τότε τις ηθικές και πολιτισμικές διδασκαλίες τους ως αναμφισβήτητες για καταναγκαστές και καταναγκαζόμενους. Οι Ομηρικές διδασκαλίες αμφισβητήθηκαν και αντικρούστηκαν στην πράξη από τις διδασκαλίες και τα κοινωνικά κινήματα των επικούρειων, των κυνικών, των στωικών και την αναβίωση των τοτεμικών παραδόσεων από τους πρωτοχριστιανούς.
Κατά την κλασσική περίοδο [Αθήνα, 5ος αιώνας π.Χ.] μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον εν ενεργεία συντελούμενο ιδεολογικό πόλεμο, τόσο μέσα από τα κείμενα της δραματουργίας όπως ο Προμηθέας, η Ορέστεια, η Αντιγόνη, όσο και μέσα από την έμπρακτη προσπάθεια αναβίωσης του εξισωτισμού μέσα από τις απόπειρες δημοκρατικής αναδιοργάνωσης.
Με εξαίρεση στον Προμηθέα, στα υπόλοιπα κείμενα η θέση της γυναίκας είναι κομβική και λειτουργεί ως το σύμβολο του παλαιού κόσμου που είτε υποτάσσεται είτε παλεύει να ανακτήσει το ανθρώπινο μέτρο που εξασφαλίζεται από την ελεύθερη θηλυκή υπόσταση.
Τα Ομηρικά κείμενα αποτελούν την βασική πηγή από την οποία μπορούμε να αντλήσουμε στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο οι πολεμικές κοινωνίες εδραίωσαν στο πεδίο της ηθικής και του πολιτισμού τον καταναγκασμό από τους κυρίαρχους άνδρες πολεμιστές, όχι μόνο προς τις υπόδουλες κοινωνίες, αλλά και προς τα περισσότερα μέλη των δικών τους κοινωνιών και κυρίως τις γυναίκες.
Η σημασία της υποταγής των γυναικών στην εγκαινίαση της νέας, τότε, κοινωνικής πραγματικότητας, η οποία χαρακτηρίζεται από το δίπολο από την μία της κυρίαρχης κοινωνίας και από την άλλη των υποταγμένων κοινωνιών, υποδηλώνεται από την θέση που αποδίδεται στις γυναίκες μέσα σε μεγάλο μέρος αυτών των κειμένων.
Η Ιλιάδα ξεκινά με την "αρπαγή" της Ελένης και την δήλωση της ηθικής υποχρέωσης των πολεμικών κυριαρχικών κοινωνιών να την διεκδικήσουν. Πέρα από την διδασκαλία και τον θαυμασμό προς την πολεμική εκστρατεία, την υποταγή στην πολεμική ηγεσία και μία σειρά από παρόμοια αναγκαία χαρακτηριστικά για κάθε πολεμική κοινωνία, εισάγεται και διδάσκεται ένας νέος κοινωνικός ρόλος για την γυναίκα, αυτός του κτήματος του πολεμιστή άνδρα.
Η Οδύσσεια ολοκληρώνεται με την επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη όπου η Πηνελόπη περιμένει, ως όφειλε σύμφωνα με την νέα διδασκαλία, αφοσιωμένη. Ο ίδιος ο Οδυσσέας, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο χαρακτήρα των Ομηρικών κειμένων, διδάσκει το πρότυπο ενός πολεμιστή, εξερευνητή, και πολυμήχανου άνδρα ο οποίος όμως παραμένει αδιαπραγμάτευτα αφοσιωμένος στην ιεραρχική τάξη και στον Αγαμέμνονα.
Σημείωση Πρώτη
Ο παραδοσιακός μηχανισμός συσχέτισης ανδρών και γυναικών υπήρξε για δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια η "εξωγαμία", διαδικασία που αμφίδρομα δημιουργούσε ασφαλείς ζώνες μετακίνησης, ανταλλαγής γνώσεων και αντικειμένων. Η φυλή, ως πυρήνας μέσα σε αυτά τα εξαπλωμένα δίκτυα, διαμορφώθηκε από τα βάθη του χρόνου περισσότερο ως πολιτισμικό και λιγότερο ως γενετικό χαρακτηριστικό.
Η Ιλιάδα ξεκινά με την καταγγελία της παράδοσης της εξωγαμίας, ως "αρπαγής", ταυτόχρονα όμως ακυρώνοντας τους παραδοσιακούς δεσμούς συσχέτισης και ανταλλαγής μεταξύ των κοινωνιών. Εφεξής, όχι μόνο μία γυναίκα θα είναι κτήμα του άνδρα πολεμιστή, αλλά και οι δεσμοί συσχέτισης και ανταλλαγής θα αντικατασταθούν από την κυριαρχία και την πολεμική επιβολή του ισχυρότερου στον ασθενέστερο.
Σημείωση Δεύτερη
Το δικαίωμα μιας γυναίκας να επιλέξει σύντροφο στο πλαίσιο που ορίζουν οι κανόνες της εκάστοτε κοινοτικής παράδοσης δεν περιορίστηκε μέχρι την στιγμή της επιβολής των πολεμικών κοινωνιών όπου η γυναίκα μετατράπηκε σε κτήμα του πολεμιστή άνδρα. Μέχρι τότε, το πιθανότερο είναι να αποτελούσε παραδοξότητα μία γυναίκα να μην είναι σε θέση να επιλέξει ή και να αντικαταστήσει τον σύντροφό της.
Σημείωση Τρίτη
Όταν στην Ιλιάδα, ο Θερσίτης προτρέπει τους συντρόφους του να επιστρέψουν στις οικογένειές τους και να σταματήσουν να τροφοδοτούν τον Αγαμέμνονα με τα πιο δροσερά κορίτσια που αιχμαλωτίζουν, γελοιοποιείται και τιμωρείται από τον θεματοφύλακα της ιεραρχίας, Οδυσσέα. Μέσα από αυτούς τους στίχους η χρήση του λόγου που δημιούργησε τον ανθρώπινο πολιτισμό ακυρώνεται βάναυσα στο πρόσωπο του καμπούρη και αλλήθωρου Θερσίτη, ενώ ταυτόχρονα προτάσσεται ως μόνη προοπτική για τους ανθρώπους ο μηχανισμός της κλοπής, της βίας, της εξουσίας και του καταναγκασμού.
Σημείωση Τέταρτη
Στην Οδύσσεια, η αφοσίωση της Πηνελόπης δεν αποτελεί αρκετό παράδειγμα και διδασκαλία, καθώς εκτός από το επίτευγμα της υποταγής της γυναίκας έπρεπε ταυτόχρονα να πληγεί δια παντός η παραδοσιακή έννοια της τοτεμικής ισοτιμίας. Έτσι, οι ισότιμοι "μνηστήρες" που εμφανίζονται ως απαξιωμένοι καταχραστές της βασιλικής περιουσίας να πολιορκούν την βασίλισσα τρώγοντας και πίνοντας στην βασιλική αυλή, εξολοθρεύονται από τον Οδυσσέα και τον αρσενικό βασιλικό του διάδοχο, Τηλέμαχο, σε μία μόλις σκηνή. Οι ανερχόμενες πολεμικές κοινωνίες σε αυτή την σκηνή εκδικούνται, κατά κάποιο τρόπο, όλο το ανθρώπινο γένος για τις τοτεμικές παραδόσεις του, μέσα από τις οποίες οι ισότιμοι δεσμεύονται μεταξύ τους με την από κοινού συμβολική φόνευση του μυθικού πανίσχυρου κυρίαρχου.
Επίλογος
Με το τέλος των Ομηρικών κειμένων ολοκληρώνεται η ιδεολογική επίθεση των πολεμικών κοινωνιών στα θεμέλια του ανθρώπινου πολιτισμού. Εφεξής, πολεμικές κυριαρχικές κοινωνίες θα υποτάσσουν κάθε υποδεέστερη πολεμικά κοινωνία επιβάλλοντας τον καταναγκασμό και δεσμεύοντας την προοπτική της ανθρωπότητας στην αυτοματοποίηση του ανταγωνισμού. Η ανθρωπότητα οργανώνεται στο δίπολο του καταναγκαστή και του καταναγκαζόμενου, ενώ οι καταναγκαστές είναι υποχρεωμένοι να αναζητούν διαρκώς πόρους για να μεγεθύνουν την ισχύ τους ώστε να επικρατήσουν στον αμείλικτο ανταγωνισμό, πόροι οι οποίοι κατά κύριο λόγο είναι οι άνθρωποι που έχουν υποτάξει.
Η πολεμική αρχηγία, γνωστή συνθήκη για κάθε φυλή σε περίοδο πολέμου, στις πολεμικές κυριαρχικές φυλές γίνεται μόνιμη συνθήκη και ακυρώνει τις εξισωτικές τοτεμικές παραδόσεις. Η ιεραρχία εισβάλλει αναπόφευκτα στις ίδιες τις κυριαρχικές κοινωνίες αυξάνοντας ολοένα τις ανισότητες στο εσωτερικό τους. Η παραδοσιακή θέση της γυναίκας ακυρώνεται και της αποδίδονται ρόλοι μεταξύ αρχέγονου συμβόλου, αναπαραγωγικού εργαλείου, εργαλείου ηδονής και πολεμικού λάφυρου.
Ενώ σε όλη την μέχρι τότε πορεία της ανθρωπότητας η εξουσία και η αρχηγία περιορίζονταν συνειδητά στο συμβολικό πεδίο, από εκείνο το σημείο και έπειτα επιβάλλεται η αντιστροφή των όρων, όπου ο εξισωτισμός τοποθετείται στην σφαίρα του συμβολισμού ενώ κυριαρχεί ο καταναγκασμός που μετατρέπει κοινωνικές ομάδες και κοινωνίες ολόκληρες σε παραγωγικά κοπάδια.
Παρόλο που κατά την διάρκεια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας τα Ομηρικά κείμενα διδάσκονταν ήδη επί -λίγο-πολύ- χίλια χρόνια αποδείχτηκε πως δεν στάθηκε αρκετό ώστε να επιβάλουν μέχρι τότε τις ηθικές και πολιτισμικές διδασκαλίες τους ως αναμφισβήτητες για καταναγκαστές και καταναγκαζόμενους. Οι Ομηρικές διδασκαλίες αμφισβητήθηκαν και αντικρούστηκαν στην πράξη από τις διδασκαλίες και τα κοινωνικά κινήματα των επικούρειων, των κυνικών, των στωικών και την αναβίωση των τοτεμικών παραδόσεων από τους πρωτοχριστιανούς.
Κατά την κλασσική περίοδο [Αθήνα, 5ος αιώνας π.Χ.] μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον εν ενεργεία συντελούμενο ιδεολογικό πόλεμο, τόσο μέσα από τα κείμενα της δραματουργίας όπως ο Προμηθέας, η Ορέστεια, η Αντιγόνη, όσο και μέσα από την έμπρακτη προσπάθεια αναβίωσης του εξισωτισμού μέσα από τις απόπειρες δημοκρατικής αναδιοργάνωσης.
Με εξαίρεση στον Προμηθέα, στα υπόλοιπα κείμενα η θέση της γυναίκας είναι κομβική και λειτουργεί ως το σύμβολο του παλαιού κόσμου που είτε υποτάσσεται είτε παλεύει να ανακτήσει το ανθρώπινο μέτρο που εξασφαλίζεται από την ελεύθερη θηλυκή υπόσταση.
 |
| Η Ιάμβη ή, αλλιώς, Βαυβώ, ήταν αυτή που κλήθηκε να παρηγορήσει την θεά Δήμητρα, όταν έψαχνε στην Ελευσίνα την κόρη της Περσεφόνη. Iambe or, otherwise, Baubo was the one commissioned to solace godess Demeter, when she came to Eleusis looking for her daughter Persephone. http://www.sacredthreads.net/www.sacredthreads.net/iambe_baubo.html Σχόλιο για την αναφορά στην Δήμητρα και στην Περσεφόνη στο Ομηρικό κείμενο. https://www.colorado.edu/Classics/clas2100/2100-sample1.html |
20171207
Iambe - Baubo
[Τα γράφω λατινικά για να μην ξεχάσω την αποσιώπηση εκ των ελληνόφωνων λογιοτάτων]
http://www.sacredthreads.net/www.sacredthreads.net/iambe_baubo.html
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Terracotta_Baubo_figurine.jpg
http://www.holladaypaganism.com/goddesses/cyclopedia/i/IAMBE.HTM
https://en.wikipedia.org/wiki/Baubo
http://www.sacredthreads.net/www.sacredthreads.net/iambe_baubo.html
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Terracotta_Baubo_figurine.jpg
http://www.holladaypaganism.com/goddesses/cyclopedia/i/IAMBE.HTM
https://en.wikipedia.org/wiki/Baubo
Subscribe to:
Posts (Atom)