Παρατηρώντας την Ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους [b.iii]

Σε όλη αυτή την αχανή διαδικασία το ένα και μόνο ίσως κοινό στοιχείο, όπως εμφανίζεται από τα βάθη του χρόνου μέχρι σήμερα, είναι η διαρκής διαμόρφωση παραλλαγών οι οποίες μπορεί να παρουσιάζουν χαρακτηριστικά με ακραίες διαφοροποιήσεις. Θα υπέθεται κανείς πως αυτό που αναγνωρίζουμε ως εξέλιξη αποτελεί την συνισταμένη των χιλιάδων παραλλαγών που έχουν παρουσιαστεί. 

Ως αποτέλεσμα όμως της εξελικτικής διαδικασίας διακρίνουμε την συνιστώσα που απέκλεισε ή αφομοίωσε, το πιθανότερο με βίαιο τρόπο, κάθε άλλη εξελικτική συνιστώσα. 
Οι σημερινοί άνθρωποι αποτελούμε τους μοναδικούς συνεχιστές μιας εξελικτικής διαδικασίας που ξεκίνησε πριν από 6.500.000 χρόνια. Γνωρίζουμε ότι σε όλες τις χρονικές φάσεις της εξέλιξης αυτής υπήρχαν περισσότερα του ενός συγγενικά είδη προς την εξελικτική γραμμή που οδήγησε στον σημερινό άνθρωπο. Δεν μπορούμε να υποθέσουμε κάτι άλλο πέρα από το ότι αφανίστηκαν βίαια ή ότι εκτοπίστηκαν οδηγούμενα στον αφανισμό από δικούς μας προγόνους.
[Γνωστές προσμίξεις αναφέρονται μόνο κατά το 2% της μοριακής δομής των Ευρωπαίων το οποίο είναι κοινό με τους ανθρώπους Νεάντερταλ, ενώ κατά ένα αντίστοιχο ποσοστό οι αβορίγινοι της Αυστραλίας έχουν κοινή μοριακή δομή με ένα άγνωστο μέχρι πρόσφατα είδος ανθρώπου που κατοικούσε στην Κεντρική Ασία πριν λίγες δεκάδες χιλιάδες χρόνια.] 

Η φονική βία λοιπόν μοιάζει να μην έλλειψε ποτέ από την μακρυά διαδρομή της ανθρωπότητας. Αποτελεί ένα από τα βιολογικά συμπεριφορικά χαρακτηριστικά του είδους. Ένα κληροδότημα από τα σκοτεινά βάθη της ζωικότητάς μας που μας ακολουθεί ως ένα κοιμισμένο θηρίο το οποίο, ανά πάσα στιγμή, μπορεί να ξυπνήσει και να στραφεί εναντίον μας επιβεβαιώνοντας ακόμα και τους πιο τρομακτικούς εφιάλτες μας. 

Διαπιστώνοντας την ύπαρξη της φονικής βίας ως διαρκές συμπεριφορικό χαρακτηριστικό στην ανθρώπινη ιστορία θα αναρωτηθούμε για την προέλευση αυτού του χαρακτηριστικού. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι ισχύει ό,τι και σε πολλά άλλα είδη: η βία είναι το εργαλείο για την επιβολή της κυριαρχίας ενός αρσενικού πάνω σε άλλα με σκοπό την πρωτοκαθεδρία στην γονιμοποίηση των θηλυκών καθώς και για την κατοχύρωση από μέρους μιας ομάδας της απαραίτητης για την επιβίωσή της περιοχής. Η περίπτωση του ανθρώπινου είδους δεν είναι το ίδιο προβλέψιμη ειδικά από το σημείο όπου εκκινείται ο μηχανισμός του πολιτισμού. Κατά μία άποψη ο μηχανισμός του πολιτισμού ξεκινά την στιγμή που δολοφονείται το κυρίαρχο αρσενικό από μία αδελφότητα ισότιμων. Η ζωικότητα έτσι προσβάλλεται και ένα νέο στοιχείο εισβάλει στην ιστορία της ανθρωπότητας το οποίο έκτοτε ενυπάρχει σε αυτήν αδιάλειπτα: η επιλογή τής ισότητας.

Η κυριαρχικότητα ωστόσο, όπως και η βιαιότητα, ποτέ δεν εξαλείφθηκε και ποτέ δεν έπαψε να αναδύεται στην επιφάνεια ως θλιβερό χθόνιο συμπεριφορικό χαρακτηριστικό του είδους, παίρνοντας πλείστες μορφές άλλοτε οφθαλμοφανείς και άλλοτε καλλυμένες.

Η χρήση των εργαλείων δεν θα μπορούσε να μείνει έξω από μία τόσο σημαντική για τους ανθρώπους δραστηριότητα όπως έχει υπάρξει ο ανταγωνισμός και η βιαιοπραγία. Τα εργαλεία όπως χρησιμοποιήθηκαν και εξελίχθηκαν για την ανεύρεση τροφής, χρησιμοποιήθηκαν και εξελίχθηκαν και ως όπλα στις αντιπαραθέσεις μεταξύ των ανθρώπων.

Τα εργαλεία-όπλα βρίσκονται στα χέρια των ανθρώπων από τα πρώτα βήματα της ανθρωπότητας, καθώς και, τις περισσότερες φορές, αποτελούν την αιχμή των τεχνολογικών επιτευγμάτων της.

Αν και όλα αυτά τα προηγούμενα στοιχεία υπήρχαν ως δυνατότητες πολύ προτού οι άνθρωποι επινοήσουν τις οργανωμένες καλλιέργειες και την κτηνοτροφία, είναι αυτά τα τελευταία που επιφέρουν μια καθοριστική αλλαγή:

Για πρώτη φορά οι άνθρωποι μπορούν να ελέγχουν την φύση παράγοντας από αυτήν αυτά που χρειάζονται, αλλά και ακόμα περισσότερα που δεν τους χρειάζονται. Μπορούν πλέον αυτά που παράγουν και δεν τους χρειάζονται να τα αποθηκεύουν και να τα αξιοποιούν όταν και όπως κρίνουν. Έτσι, αναπτύσσουν τρόπους να αποθηκεύουν το πλεόνασμα της παραγωγής τους, καθώς και εφευρίσκουν τρόπους ώστε αυτό που εκ πρώτης μοιάζει άχρηστο να αποκτά αξία ως αντικείμενο ανταλλαγής με κάτι άλλο περισσότερο χρήσιμο.

Είναι εύκολο, τώρα, να συμπεράνουμε γιατί η ανάπτυξη της γεωργίας και της κτηνοτροφίας καταλαμβάνει μόνη της έναν ολόκληρο τόμο της ανθρώπινης ιστορίας, έτσι δεν είναι; Η ανθρωπότητα για ακόμα μια φορά ξαναγεννιέται και κάνει ένα βήμα προς αυτό που κατανοούμε εμείς σήμερα ως ανθρώπινο πολιτισμό. 

Αυτό δε που είναι σημαντικό στον πρότελευταίο τόμο της Ιστορίας του ανθρώπινου είδους και τον κάνει τόσο σημαντικό δεν περιορίζεται στην επινόηση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, αλλά κυρίως αφορά στην δυνατότητα μιας κοινότητας ανθρώπων να παράγει περισσότερα αγαθά από όσα θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει. Σε έναν μακρύ αγώνα με τα στοιχεία της φύσης μοιάζει οι άνθρωποι να βγαίνουν επί τέλους νικητές. Έχοντας εξασφαλισμένο πλεόνασμα τροφής στα πυθάρια και ζώα κλεισμένα μέσα σε μαντριά, η ζωή τούς υπόσχεται μέρες ηρεμίας και ασφάλειας. 

Κάπως έτσι τελειώνει ο πρότελευταίος τόμος της ανθρώπινης ιστορίας και αρχίζει ο τελευταίος, στον οποίο στις τελευταίες σελίδες του διαδραματίζουμε κι εμείς τώρα έναν ελάχιστο ρόλο.