20140922

Πρόβλημα οικονομίας ή ηθικής;

Προοδευτικό είναι ό,τι προάγει τις αξίες της κοινωνικής αλληλεγγύης και δικαιοσύνης.
- Γιάννης Δραγασάκης, 20/9/2014

Η κοινωνική αλληλεγγύη, ως το έμπρακτο ενδιαφέρον ενός ή πολλών για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ένας, πολλοί, ή και όλοι οι άνθρωποι, αποτελεί μια επιλογή στο πεδίο της ηθικής που απορρίπτει τον ανταγωνισμό και την κυριαρχικότητα, προς όφελος της αλληλοκατανόησης, της συνεργασίας και της αλληλοβοήθειας, χαρακτηριστικά τα οποία ως προϊόντα της συνείδησής μας βρίσκονται στα θεμέλια της ανθρωπινότητάς μας.

Ανάλογα, η κοινωνική δικαιοσύνη αποτελεί την αναγκαία προέκταση και εφαρμογή αυτής της ηθικής επιλογής στα πεδία της κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης. Η επιδίωξη για κοινωνική δικαιοσύνη αποτελεί και την επιβεβαίωση πως η όποια αναφορά στην κοινωνική αλληλεγγύη είναι ουσιαστική και δεν επιδιώκει με κεκαλυμμένο τρόπο την διαμόρφωση, εδραίωση και νομιμοποίηση ανισοτήτων. 

Η τοποθέτηση του Γιάννη Δραγασάκη όσο και αν μοιάζει με μία ανώδυνη γενικόλογη διατύπωση παρουσιάζει το ενδιαφέρον της μετατόπισης του αριστερού λόγου από το πεδίο της οικονομίας και της διεκδίκησης, στο πεδίο της ηθικής. Είναι δε τότε που ο λόγος της αριστεράς γίνεται πρακτικός και αποκτά υπόσταση ως προοδευτικός λόγος, όταν ακριβώς κινείται σε αυτό το πεδίο, της ηθικής, καθώς το κοινωνικό πρόβλημα είναι πρόβλημα της ανθρώπινης συνείδησης και ηθικής, και όχι της οικονομίας. 

Οι γνώσεις μας, ως ανθρωπότητα, σε θέματα φυσικών επιστημών θα μας επέτρεπαν σε ελάχιστο χρόνο να επιλύσουμε οποιοδήποτε πρόβλημα οικονομίας. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τα διλήμματα της συνείδησης, η οποία, αν και βάσει του χρόνου εξέλιξής της πρέπει να την θεωρούμε πρωτόγονη, καλείται να διαχειρίζεται όλο και πιο κρίσιμα προβλήματα τα οποία δημιουργούνται από την επιτάχυνση των τεχνολογικών επιτευγμάτων μέσα σε ένα εγκαθιδρυμένο ηθικό περιβάλλον που ανέχεται την υποδούλωση και εκμετάλλευση ανθρώπων από ανθρώπους.

20140918

H συνεργασία είναι ο σκοπός

Η συνεργασία όχι μόνο δεν αποτελεί ένα ευκαιριακό εργαλείο σε έναν κόσμο όπου όλοι επιδιώκουν την κυριαρχία, αλλά ίσα-ίσα αποτελεί την κύρια έκφραση της ανθρωπινότητας πάνω στην οποία οικοδομήθηκε ο ανθρώπινος πολιτισμός, η επικοινωνία, ο λόγος, οι ηθικές αξίες και οι νόμοι. Στέκεται δε στον αντίποδα της κυριαρχικότητας, ενώ ολόκληρη η ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού θα μπορούσε να έχει ως τίτλο "η διεύρυνση της ανθρωπινότητας με εργαλείο την συνεργατικότητα, έναντι της ζωικής επιδίωξης για κυριαρχία".

Έτσι, για κάθε προοδευτικό άνθρωπο και για κάθε προοδευτικό κίνημα, η συνεργασία δεν αποτελεί απλά ένα μέσον για να πετυχαίνει τους σκοπούς του. Ένα τέχνασμα δηλαδή για την επίτευξη της κυριαρχίας. Ίσα-ίσα, γνωρίζοντας πως η ανάπτυξη της συνεργασίας αποτελεί την επιλογή μέσα από την οποία μεγεθύνονται τα χαρακτηριστικά της ανθρωπινότητάς μας, η προοδευτικότητα δεν μπορεί παρά να τοποθετεί την συνεργασία στο υψηλότερο βάθρο των επιδιώξεών της, ανάγοντάς την σε σκοπό και μέσον ταυτόχρονα.

Το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να επιτυγχάνεται και να διασφαλίζεται η συνεργασία, αποτελείται από το πλέγμα των ηθικών κανόνων των οποίων η διαμόρφωση, διατύπωση και εφαρμογή βαρύνει κάθε προοδευτικό άνθρωπο και κάθε προοδευτικό κίνημα.

Η "σκοτεινή" τριάδα της εξουσίας / του Γιάννη Μάρκοβιτς