Είναι προφανές, ίσως μάλιστα πρόκειται για το μόνο πράγμα για το οποίο θα
μπορούσαμε να πούμε πως αποτελεί νομοτέλεια: μπροστά μας μοιάζει οι δρόμοι να
έχουν περιοριστεί σε μόνο δύο. Όσο όμως και αν αυτοί οι δύο δρόμοι εμφανίζονται
μπροστά μας ως ένα αποτέλεσμα νομοτελειακό, η κατεύθυνση που τελικά θα
ακολουθήσουμε παραμένει άγνωστη.
Ο δρόμος της κυριαρχικότητας ως νομοτέλεια
Αν υποθέσουμε ότι η ανθρωπότητα έχει ως μόνη δυνατότητα να εξελίσσεται μέσα
από διαδεχόμενες νομοτέλειες, χωρίς να έχει επί της ουσίας την δυνατότητα να
επιλέγει, τότε θα είναι καλό να προετοιμαστούμε για την στιγμή που ο κόσμος θα
παραδοθεί από τον Κυριαρχικό Άνθρωπο στον Καταστροφικό Άνθρωπο.
Γιατί αφού επί χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι εκπαιδεύονται μέσα σε έναν τρόπο
κοινωνικής οργάνωσης θεμελιωμένο στην σχέση της κυριαρχίας με την υποταγή και
ενώ έχουν εγκαταλλείψει κατά το μακρινό παρελθόν την κοινωνική οργάνωση που
βασίζεται στην ισοτιμία, είναι μάλλον πιο πιθανό να συνεχίσουν να εξελίσσουν
τον υφιστάμενο τρόπο παρά να γυρίσουν σε έναν παρελθοντικό. Ειδικά την στιγμή
που οι ίδιες δυνάμεις που ανέτρεψαν την ισοτιμία και εγκαθίδρυσαν την
κυριαρχικότητα όχι μόνο συνεχίζουν να υπάρχουν αλλά αποκτούν όλο και
περισσότερα εφόδια σε όλα τα επίπεδα επιβολής και κυριαρχίας τους.
Ο δρόμος της ισοτιμίας ως επιλογή
Αν, από την άλλη,
υποθέσουμε ότι η ανθρωπότητα διαθέτει την ικανότητα να καθορίζει την πορεία της
και μέσα από συνειδητές επιλογές της, τότε οι κόποι πολλών ανθρώπων οι οποίοι
δρουν συλλογικά, ή και μεμονωμένα αλλά επιδρώντας στο κοινωνικό γίγνεσθαι, ίσως
ανοίξουν τον δρόμο μέσα από τον οποίο κάποια στιγμή ο Κυριαρχικός Άνθρωπος θα
γίνει παρελθόν και η πιθανότητα του Καταστροφικού Ανθρώπου ένας μακρινός
εφιάλτης.
Ο Καταστροφικός Άνθρωπος
Τον έχουμε γνωρίσει.
Έχει πολλά πρόσωπα αλλά η περιγραφή του μπορεί να περιοριστεί σε λίγες λέξεις:
ο άνθρωπος που αρέσκεται να αισθάνεται ανώτερος των άλλων ανθρώπων και να
επιβεβαιώνει αυτήν την ανωτερότητα διαφημίζοντας την κυριαρχία του, η οποία
-ιδανικά για αυτόν- μπορεί να επεκτείνεται χωρίς όρια.
Σχεδόν πίσω από κάθε
μεγάλη συμφορά των ανθρώπων βρίσκονται ακραίες εκδοχές τέτοιων προσώπων. Μπορεί
να παρουσιάζονται ως αυτοί που ονομάζουμε Μεγάλοι
Άνδρες ή ως οι πιο ποταποί των ανθρώπων. Σε όποια εκδοχή και αν τους συναντάμε
όμως, η ανθρώπινη επινοητικότητά τους εξαντλείται στον ανταγωνισμό και στις προσπάθειές
τους να κυριαρχήσουν.
Ο Καταστροφικός
Άνθρωπος θρέφεται από το πάθος του για κυριαρχία και, εάν επιβάλλει την θέλησή
του, σε βάθος χρόνου μπορεί να επιφέρει την εξέλιξη των ανθρώπων σε δύο διαφορετικά
αλληλοεξαρτώμενα βιολογικά είδη: των κυρίαρχων και των υποταγμένων. Ακόμα όμως και
ένα τέτοιο αποκρουστικό σενάριο είναι υπεραισιόδοξο μπροστά στην τεκμηριωμένη
γνώση μας πως σε όσα κλειστά συστήματα οι κοινωνίες αφέθηκαν στην μανία του
Καταστροφικού Ανθρώπου, ο ανθρώπινος πολιτισμός κατέρρευσε και οι άνθρωποι βυθίστηκαν
σε μια αγριότητα που δεν όμοιά της δεν έχουμε συναντήσει στην φύση.
Ο Συμπάσχων Άνθρωπος
Κι αυτόν τον έχουμε
γνωρίσει, κι αυτός έχει πολλά πρόσωπα. Μια σύντομη περιγραφή θα μπορούσε να
είναι: ο άνθρωπος που συναισθάνεται την ομοιότητά του με τους άλλους ανθρώπους
και προσπαθεί να διερευνά και να διαπραγματεύεται τα όρια μεταξύ του ίδιου και
των υπολοίπων.
Το μεγαλύτερο μέρος
του ανθρώπινου πολιτισμού, αυτό που αδιάλειπτα μέσα στον χρόνο βρίσκεται πίσω
από τα επιδεικτικά και μεγαλεπίβολα έργα, χτίστηκε από τέτοιους ανθρώπους οι
οποίοι σε κάθε εποχή και σε κάθε κοινότητα μοιράστηκαν τις γνώσεις και τις
προσπάθειες για έναν καλύτερο κόσμο.
Ο Συμπάσχων Άνθρωπος
θρέφεται από την αστείρευτη, δημιουργική και ανυπότακτη δύναμη της
συναισθηματικής νοημοσύνης του.
