Το πρωταρχικό αξίωμα για την δημιουργία και λειτουργία ενός προοδευτικού πολιτικού κόμματος

[Για ένα κίνημα που να αξίζει την συμμετοχή των ανθρώπων]

Για την προοδευτικότητα, κάθε μέσο που χρησιμοποιεί θα πρέπει να ταυτίζεται ή να είναι σε απόλυτη αντιστοιχία με τους σκοπούς της. Αντίστροφα και, κάθε σκοπός που επιλέγει πρέπει να επαληθεύεται κάθε στιγμή από τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την επίτευξή του.

Αυτή η διατύπωση όταν ανάγεται στην λειτουργία ενός προοδευτικού πολιτικού χώρου θα πρέπει να αποτελεί πρωταρχικό αξίωμα και να αποτυπώνεται ως τέτοιο τόσο στο Καταστατικό λειτουργίας του, όσο και στα Προγράμματά του.

Κάθε περαιτέρω διατύπωση θα πρέπει να αξιολογείται και να επαναπροσδιορίζεται μέσα από αυτό το αξίωμα.

Μερικά παραδείγματα και εφαρμογές αυτού του αξιώματος

Ισοτιμία

Η προοδευτικότητα επιδιώκει έναν κόσμο ισοτιμίας. Αντίθετα, το υφιστάμενο καθεστώς, δίπολο κυριαρχίας-υποτέλειας, εδραιώνει την ανισότητα με τα μέσα επιβολής που έχει στην διάθεσή του[1], αλλά και από μία πληθώρα αυτοματισμών που ενεργοποιούνται προς όφελός του, πολλές φορές άθελά του.

Η προοδευτικότητα επομένως, έχει την υποχρέωση να αντιμάχεται τόσο τα μέσα επιβολής των κυρίαρχων όσο και να αναγνωρίζει και να αδρανοποιεί τους αυτοματισμούς που λειτουργούν προς όφελος τους.

Ένα κρίσιμο επίτευγμα των κυρίαρχων είναι η εμπέδωση της διδασκαλίας πως, δεν μπορούν να είναι όλοι οι άνθρωποι ισότιμοι, και πως, ο διαχωρισμός των ανθρώπων γίνεται με κριτήρια που ορίζονται από την ίδια την φύση, από τις ικανότητες και την θέληση που διαθέτει ο καθένας, ακόμα και από την παρέμβαση υπερφυσικών δυνάμεων. Διαχωρίζονται έτσι οι άνθρωποι είτε βάσει σχεδίου, είτε μέσα από αυτοματισμούς, σε δεκάδες κατηγορίες προσέγγισης του οράματος της κυριαρχίας. Με μικρά ή μεγάλα ανταλλάγματα εξουσίας ή οικονομικής ισχύος, οι άνθρωποι εξαγοράζονται από τους κυρίαρχους για να νιώθουν περισσότερο συμμέτοχοι του κυριαρχικού οράματος

Η επιδίωξη της ισοτιμίας λοιπόν, αποτελεί πρωταρχικό σκοπό για την προοδευτικότητα, ταυτόχρονα όμως και το μέσον για να φτάσει σε αυτόν τον σκοπό. Πέρα από την ανάπτυξη και διάδοση ενός θεωρητικού πλαισίου που να εκπροσωπεί αποτελεσματικά την επιδίωξη της ισοτιμίας εξίσου σημαντικό, ή και σημαντικότερο, είναι, η ισοτιμία να προβάλλεται στην πράξη ως μία συνθήκη μέσα στην οποία οι άνθρωποι μπορούν, πραγματικά και στο σύνολό τους, να ευημερούν και να ευτυχούν.

Ένας από τους πιο ενδιαφέροντες μνημονιακούς όρους ήταν η απαίτηση να διευρυνθεί η μισθολογική ψαλίδα μεταξύ διευθυντικών στελεχών και υπαλλήλων του δημόσιου τομέα. Αυτή η απαίτηση είναι εντελώς συνεπής προς τις επιδιώξεις των κυρίαρχων, δηλαδή να διαμορφώνουν, δίνοντας μικρά ή μεγαλύτερα ανταλλάγματα, κάστες συμμάχων οι οποίες θα διακατέχονται οι ίδιες από συναισθήματα (ψευδαισθήσεις κατά κύριο λόγο) κυριαρχίας και επιβολής.

Γίνεται προφανές ότι πρωταρχική επιδίωξη αλλά και πρακτική για την προοδευτικότητα πρέπει να είναι η κατάργηση κάθε προνομίου, κάθε διαχωρισμού, και κάθε μικρής ή μεγάλης εξαγοράς συνειδήσεων. Βασική επιδίωξη για την προοδευτικότητα δεν μπορεί να είναι άλλη από την ισοτιμία, η οποία αποτελεί τον μόνο τρόπο για την ενοποίηση των ανθρώπων που, είτε το αναγνωρίζουν είτε όχι, ζουν σε καθεστώς υποτέλειας.

Πρώτη εφαρμογή - Βουλευτικά προνόμια

Όλα τα βουλευτικά προνόμια πρέπει να απεμποληθούν, να οριστεί ενιαίος μισθός για τους εργαζόμενους στο κόμμα ο οποίος θα ανταποκρίνεται στον βασικό μισθό που προτείνεται και για την κοινωνία. Τα πλεονάζοντα ποσά να συγκεντρώνονται σε ενιαίο ταμείο υπό διαφανή διαχείριση σε κοινή θέα, με τα οποία θα γίνεται η συλλογική διαχείριση των βουλευτικών εξόδων και η χρηματοδότηση ομάδων εργασίας. Άλλα προνόμια, μη χρηματικά, να βρίσκονται εξολοκλήρου στην συλλογική και πάντα διαφανή και σε κοινή θέα διαχείριση.

Δεύτερη εφαρμογή - Μετακλητοί υπάλληλοι

Ως μετακλητοί υπάλληλοι μπορούν να οριστούν σήμερα μόνο δημόσιοι υπάλληλοι. Πριν από οποιαδήποτε άλλη αξιολόγηση αυτού του μέτρου είναι θεμελιώδες να δηλωθεί με κάθε μέσο πως η προοδευτικότητα δεν αναγνωρίζει διαφοροποιήσεις τέτοιου είδους μεταξύ των πολιτών. Δηλαδή, εφόσον ως μετακλητός υπάλληλος δεν μπορεί να οριστεί οποιοσδήποτε πολίτης, τότε μονομερώς δεν θα ορίζεται κανένας. Επιπλέον, αυτό το μέτρο μπορεί να τεθεί υπό αμφισβήτηση γενικότερα, καθώς τα κίνητρά του είναι αμφιλεγόμενα και θα πρέπει να αξιολογηθούν, αλλά καθώς και η πρακτική επικρίνεται ιδιαίτερα από την κοινωνία.

Συνεργασία

Η συνεργασία αποτελεί απόρροια αλλά και προϋπόθεση της ισοτιμίας. Θα μπορούσαμε να πούμε πως πρόκειται για δίδυμα αδέρφια. Η ισοτιμία και η συνεργασία αποτελούν τους πυλώνες της κοινωνικής σύνθεσης ενώ η εξουσία και η ιεραρχία αποτελούν μοχλούς κοινωνικής αποσύνθεσης. Τα συστήματα κυριαρχίας επέβαλαν ιεραρχικούς κύκλους γύρω από την ανώτατη εξουσία, διαλύοντας τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις και εισάγοντας τον εκβιασμό ως εργαλείο συνύπαρξης. Αυτό που ονομάζουμε σήμερα κοινωνικές σχέσεις βασίζεται στην στρεβλή αντίληψη σύμφωνα με την οποία ο εκβιασμός (βίαιος, ψυχολογικός, οικονομικός, κλπ.) αποτελεί τον πυρήνα του σχετίζεσθαι. Έτσι, κάθε άνθρωπος με μοναδικό κριτήριο την οικονομική του ευρωστία ή τα επαγγελματικά ή άλλα εφόδια, μπορεί να εκβιάζει τους άλλους ανθρώπους για να αποσπά αυτά που χρειάζεται και αυτά που τον ικανοποιούν. Τα συστήματα κυριαρχίας αποτελούν στην πραγματικότητα μη-κοινωνίες, και πολύ περισσότερο αντιμάχονται και ακυρώνουν την ροπή των ανθρώπων να σχετίζονται ουσιαστικά και να κοινωνικοποιούνται, αντικαθιστώντας τις ανθρώπινες σχέσεις με τον εκβιασμό.

Η εξουσία χτίζοντας μεθοδικά ιεραρχικούς κύκλους που εκφράζονται σε αντίστοιχους κύκλους εκβιασμών, επιτρέπει την ανάπτυξη περίπλοκων αυτοματισμών οι οποίοι διαμορφώνουν συμπεριφορές και συνειδήσεις, ιδιαίτερες σε κάθε βαθμίδα αλλά πάντα με κοινό παρονομαστή την υποτέλεια-δουλικότητα προς τα πάνω, και την επιβολή-υπεροψία προς τα κάτω.

Δεν θα υπάρξει ποτέ κοινωνικός μετασχηματισμός αν δεν απορριφθεί στην πράξη η καταστροφική δύναμη κοινωνικής αποσύνθεσης των συστημάτων κυριαρχίας όπως αυτή εκφράζεται μέσα από την χρήση του εκβιασμού και της ιεραρχίας.

Η κουλτούρα της συνεργασίας δεν μας είναι γνωστή και δεν είμαστε καθόλου εκπαιδευμένοι σε αυτήν. Κάθε προσέγγιση σε συνεργατικές δομές αποτελεί ένα πείραμα, το οποίο όμως είναι τόσο αναγκαίο για ένα προοδευτικό μέλλον, όσο αναγκαίοι υπήρξαν για την ζωή όπως την ξέρουμε οι μικροοργανισμοί που δημιούργησαν το οξυγόνο της γήινης ατμόσφαιρας.

Τα πρόσωπα, ακόμα και τα πιο χαρισματικά είναι απαραίτητο μέσα από αυτό το σκεπτικό να λειτουργούν μέσα στο πλαίσιο μιας ομαδικότητας της οποίας τα όρια θα πρέπει να διερευνηθούν στην πράξη μέσα από τον πειραματισμό. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως σχεδόν ό,τι βλέπουμε γύρω μας και αντιλαμβανόμαστε ως "οργάνωση", είναι διαμορφωμένο, κατά κύριο λόγο, για να συντηρεί και να ενισχύει το σύστημα ιεραρχίας και εκβιασμών. Οι ομάδες εργασίας που λειτουργούν με διαφάνεια και εκπροσωπούνται κυκλικά, με συνεχή αλληλοεκπαίδευση, είναι μία εξαιρετική ιδέα. Οι άνθρωποι που μιλούν με δυνατή φωνή θα ακουστούν αν τους δοθεί η ευκαιρία. Χρειάζεται όμως και ένα βήμα παραπέρα, να ακούγονται και οι άνθρωποι που μιλούν χαμηλόφωνα, ή και αυτοί που αποφεύγουν να μιλούν. Έχουν και αυτοί εξίσου σημαντικές απόψεις με τους πρώτους και είναι κρίσιμο ο λόγος τους και η συνεισφορά τους να θεσμοθετηθούν μέσα στο πλαίσιο της διερεύνησης των δυνατοτήτων της συνεργατικότητας.

Εφαρμογή 1 - Δημόσια αξιώματα, εκπρόσωποι

Η μετατόπιση από ένα κόμμα προσωπικοτήτων σε ένα κόμμα ανοιχτών συλλογικοτήτων αποτελεί μία προσπάθεια που αξίζει να γίνει. Κάτι τέτοιο μπορεί να διαμορφώνεται σταδιακά μέσα από διαφανείς πειραματικές διαδικασίες. Για παράδειγμα, ένας βουλευτής μπορεί να μετατραπεί σταδιακά σε μία βουλευτική ομάδα με κυκλική εκπροσώπηση. Η ίδια αυτή η ομάδα μπορεί να μετατρέπεται σταδιακά από μία κλειστή ομάδα σε ένα πιο δευρυμένο σύνολο το οποίο λειτουργεί με όλο και περισσότερη διαφάνεια διαχέοντας την εμπειρία και την γνώση.

Εφαρμογή 2 - Συμπερίληψη και επεξεργασία του προβληματισμού που αναπτύσσεται στην κοινωνία

Οι ίδιοι οι κομματικοί μηχανισμοί συνθέτουν με την κοινωνία ένα ιεραρχικό σχήμα. Υπάρχει η εγκαθιδρυμένη αντίληψη πως, αναπόφευκτα, αυτό που ονομάζουμε δημοκρατία συντελείται μέσα από μηχανισμούς που στέκονται πάνω από τον έλεγχο των πολιτών και λειτουργούν εκβιαστικά για να αποκομίζουν ίδιον όφελος. Για να μπορέσει "ο λαός να σώσει τον λαό" αυτή η πραγματικότητα θα πρέπει να ανατραπεί στην πράξη δημιουργώντας παραδείγματα τα οποία να καταδεικνύουν την απόκλιση του υφιστάμενου συστήματος από πραγματικά δημοκρατικές λειτουργίες, οι οποίες κανονικά θα έπρεπε να ξεκινούν από τις κοινότητες και όχι από κομματικά γραφεία. Έτσι, κάθε τοπική οργάνωση μπορεί να διερευνά τις κυοφορούσες αντιλήψεις και ανησυχίες στον τοπικό δημόσιο χώρο, να εντάσσει τις κοινότητες στις δράσεις και να δέχεται αξιολόγηση για την παρουσία της.

Εφαρμογή 3 - Σύμπραξη με άλλους πολιτικούς χώρους

Η ιδεολογία της κυριαρχικότητας εμποτίζει όχι μόνο την καθημερινότητα των προσώπων αλλά και τις πολιτικές ομάδες που θέλουν να αποτελούν φορείς της προοδευτικότητας. Είναι θεμελιώδες όμως πως κυριαρχικότητα και προοδευτικότητα δεν μπορούν να συνυπάρχουν και στην πράξη αλληλοακυρώνονται. Η επιδίωξη συμπόρευσης για κοινούς στόχους και η συνύπαρξη με πολιτικούς συντελεστές μπορεί να επιδιώκεται με σκοπό, όχι τόσο τους επιμέρους στόχους, όσο την ανάπτυξη ενός πολιτικού πολιτισμού συνεργασίας προς όφελος των κοινοτήτων και της κοινωνίας.

Σημείωση

[1] Το πρωταρχικό μέσο επιβολής των κυρίαρχων είναι ο πόλεμος και τα όπλα. Ο πυρήνας όλων των σύγχρονων κοινωνιών περιγράφεται ιδανικά στην παρακάτω περιγραφή του Ξενοφώντα:
"Φίλοι και σύμμαχοι, χρωστούμε πολύ μεγάλη ευγνωμοσύνη στους θεούς, επειδή μας έδωσαν την δυνατότητα να πετύχουμε αυτά για τα οποία πιστεύαμε ότι είμαστε άξιοι. Διότι τώρα έχουμε πολλή και εύφορη γη και ανθρώπους που καλλιεργώντας την θα μας συντηρήσουν. Έχουμε ακόμη και σπίτια και τα αναγκαία εφόδια μέσα σ’ αυτά. Και κανείς βέβαια από σας κατέχοντας αυτά ας μην πιστέψει ότι έχει ξένα πράγματα. Διότι υπάρχει παντοτινός νόμος ανάμεσα σ’ όλους τους ανθρώπους, δηλαδή, όταν κυριευτεί η πόλη αυτών που πολεμούν, να ανήκουν σ’ εκείνους που την κυρίευσαν και η ζωή και τα υλικά αγαθά όσων βρίσκονται μέσα σ’ αυτή την πόλη. Λοιπόν δεν θα έχετε με αδικία ό,τι έχετε, αλλά από φιλανθρωπία δεν θα τους στερήσετε, αν τους αφήσετε να έχουν κάτι." -Ξενοφώντα, Κύρου Παιδεία, βιβλίο Ζ’, Λόγος του Κύρου στους «ομότιμους» / απόσπασμα
Με την πάροδο χιλιάδων χρόνων, τα μέσα επιβολής των κυρίαρχων συμπληρώθηκαν με τον έλεγχο των συνειδήσεων και την ψευδή εικόνα που καταφέρνουν να διατηρούν πως, κυρίαρχοι και υποτελείς συνθέτουν μία ενιαία κοινωνία, η οποία διαχωρίζεται με φυσικό τρόπο σε τάξεις με βάση τις ικανότητες και την αξία του καθενός.