Είναι δυνατόν ένας αριστερός να εγκρίνει και να υλοποιήσει ένα μνημόνιο παρόμοιο με αυτά που επέκρινε όλα τα τελευταία χρόνια και το οποίο είναι αντίθετο σε όλες τις πολιτικές αφετηρίες του;
Έχει ένας αριστερός βάσιμους λόγους, εφόσον επιλέξει να προκαλέσει μία πολιτική και οικονομική ρήξη, να περιμένει μέσα στην υφιστάμενη συγκυρία εξελίξεις προς όφελος του φτωχότερου μέρους του λαού;
Επιπλέον, η πολιτική για έναν αριστερό μπορεί να ασκείται ερήμην του λαού και ανεξαρτήτως του επιπέδου πολιτικής συνειδητοποίησής του;
Καταρχήν, για έναν προοδευτικό άνθρωπο η πολιτική δεν μπορεί να ασκείται ερήμην του λαού και στο όνομά του. Ακόμα και αν μία τέτοια πρωτοβουλία της μιας ή της άλλης "κοινωνικής πρωτοπορίας" μοιάζει ικανή να οδηγεί σε οφέλη για τον λαό, γνωρίζουμε πως αυτά θα είναι πρόσκαιρα και αργά ή γρήγορα το κόστος θα είναι δυσανάλογα μεγαλύτερο.
Η ανάληψη της διακυβέρνησης από την αριστερά σε αυτή την συγκυρία χαρακτηρίστηκε από τον Μίκη Θεοδωράκη ως "τυχοδιωκτισμός". Γνωρίζουμε μεν πως μόνο οι πεθαμένοι μπορούν να είναι απαθείς μέσα στην Ιστορία των ανθρώπων. Οι ζωντανοί δε, ενεργούν όπως παρακινούνται από την συνείδησή τους και όταν πετυχαίνουν κάτι αξιομνημόνευτο κραδαίνουν τα τρόπαιά τους, όταν αποτυγχάνουν κρίνονται αυστηρά και λοιδορούνται. Κρίνοντας εκ των υστέρων και με κριτήριο τα τεκταινόμενα στο στενό πλαίσιο του ελληνικού χώρου, όλα δείχνουν πως η ανάληψη της διακυβέρνησης, για την αριστερά, μπορεί να χαρακτηριστεί τυχοδιωκτισμός.
Για την ευρωπαϊκή ολιγαρχία από την άλλη, όπως επίσης δείχνουν οι εξελίξεις, ήταν αναγκαιότητα η οποία αν υποθέσουμε ότι προέκυψε ως λαμπρή ευκαιρία, αξιοποιήθηκε -με τα κριτήρια της κυριαρχικότητας- το κατά δύναμην:
Καμμιά άλλη κυβέρνηση δεν θα είχε τόση ανοχή από την κοινωνία προκειμένου να προωθήσει τα σχέδια του χρηματιστικού ολοκληρωτισμού. Έπειτα, ας μην μας διαφεύγει πως η αριστερή κυβέρνηση, με έναν φαινομενικά αθώο τρόπο, κοιτάζει ακόμα και τώρα από μακρυά, και σιωπηρά θα έλεγα, μεταξύ άλλων αρμοδιότητες όπως αυτές της διαχείρισης των ένοπλων και κατασταλτικών δυνάμεων. Ποιό απλά, στην αριστερή κυβέρνηση ανατέθηκαν αρμοδιότητες που κανείς θα μπορούσε να χαρακτηρίσει "ελεγχόμενες".
Ό,τι όμως και να έχει προηγηθεί και για οποιονδήποτε λόγο, είτε από τύχη, παρόρμηση ή σκοπιμότητα, δεν προκαθορίζει μονοδιάστατα αυτά που μπορούν να συμβούν στο μέλλον.
Έτσι, ακόμα και μία παγίδα ή μία σειρά λαθών, δεν αποκλείεται να δημιουργούν συνθήκες για σημαντικές εξελίξεις προς όφελος της προόδου. Αν υπάρχει τέτοια πρόθεση.
Από την μία το χρηματιστικό σύστημα, οι μικρές, μεγάλες, ισχυρές ή φθίνουσες ολιγαρχίες, στέκουν μπροστά στα μάτια όλων, σχεδόν ολότελα ξεγυμνωμένες.
Από την άλλη όμως, μακάρι να μπορούσαμε να μιλήσουμε με παρόμοια βεβαιότητα για τα χαρακτηριστικά και τις προσδοκίες του ελληνικού λαού.
Όλο το φάσμα της αριστεράς, ακόμα και η σημερινή κυβερνώσα, φέρει μια μεγάλη ευθύνη για την ποιότητα των ερωτημάτων και των προταγμάτων που έχει θέσει και θέτει στην κοινωνία, μαζί και για την επιδεικτική αδιαφορία της, από την μία να αφουγκραστεί την κοινωνία και, από την άλλη, να μιλήσει απλά και κατανοητά για το περιεχόμενο των οραμάτων της.
Οι εξαγγελίες, οι υποσχέσεις, ακόμα και ο "σοσιαλισμός της επαγγελίας", είναι κενά περιεχομένου, ακόμα και οπισθοδρομικά, αν δεν διατυπώνονται μέσα από απλά ερωτήματα όπως για παράδειγμα:
Τί θα διαλέξουμε από τα δύο:
Να επενδύσουμε όσο μπορούμε για να φτιάξουμε τα σχολεία ώστε τα παιδιά όλων να μορφώνονται ισότιμα με ό,τι μπορούν να προσφέρουν σήμερα οι επιστήμες και ο πολιτισμός;
Ή να διεκδικεί ο καθένας για τον εαυτό του μεγαλύτερα εισοδήματα προκειμένου να πληρώνει φροντιστήρια, ιδιωτικά σχολεία, ιδιαίτερα και καλλιτεχνικά μαθήματα;
Να επενδύσουμε όσο μπορούμε για να έχουμε κολυμβητήρια και χώρους άθλησης για όλους;
Ή να διεκδικεί ο καθένας περισσότερα εισοδήματα προκειμένου να φτιάξει κάποια στιγμή την δική του πισίνα;
Να φτιάξουμε ένα σύστημα υγείας που να υπηρετεί τους πάντες ή να προσπαθούμε να "ανυψωθούμε" κοινωνικά ώστε να έχουμε με ασφάλεια τις παροχές που χρειάζεται κάθε άνθρωπος αλλά δεν μπορεί;
Παραγνωρίζει η αριστερά στις αναλύσεις της πως ο δημόσιος χώρος δεν αποτελεί κάποια αξία στην συνείδηση μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού, πέρα από την πιθανότητα της κατάχρησής του. Η αριστερά δεν έχει διαμορφώσει θεωρία, ούτε λόγο, ούτε βέβαια παράδειγμα, για το περιεχόμενο και την σημασία του δημόσιου χώρου, αλλά και της συλλογικής διαχείρισης.
Είναι πολύ δυσάρεστο το γεγονός πως η αριστερά δεν έχει αναλογιστεί καν ότι η εργασία στον δημόσιο χώρο αποτελεί η ίδια δημόσιο χώρο και, ως τέτοια, πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν δημόσιο αγαθό που ανήκει σε ολόκληρη την κοινωνία.
Ως εκ τούτου, συνδιαμορφώνει και υπερασπίζεται, μαζί με το υπόλοιπο πολιτικό σύστημα, συντεχνιακά προνόμια, αφελώς πιστεύοντας ότι διαμορφώνει συμμαχίες, ενώ στην πραγματικότητα διδάσκει και κατοχυρώνει την ιδιοτέλεια και την θλιβερή υπεροψία των μικροπρονομιούχων.
Δυστυχώς λοιπόν, φταίει ο καπιταλισμός; η ελληνική πραγματικότητα; οι λάθος χειρισμοί της αριστεράς; η πραγματικότητα διαμορφώνει ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο οι άνθρωποι στο μεγάλο μέρος τους, δεν μοιάζει να έχουν συλλογικές στοχεύσεις παρά μόνο ατομικές, ή το πολύ συντεχνιακές, και πάντα με κριτήριο την ιδιοτέλεια και συγκεκριμένα όπως αυτή εκφράζεται μέσα από την απόκτηση χρημάτων.
Καμμία ρήξη σε επίπεδο πολιτικών ηγεσιών δεν θα το αναιρέσει αυτό, ενώ αντίθετα αν κάποιος απειλήσει με κλονισμό τα θεμέλια πάνω στα οποία στρογγυλοκάθονται οι μικροπρονομιούχοι, τεκμηριωμένα, δεν θα διστάσουν -πρώτοι αυτοί- να απαιτήσουν την πλήρη καταβαράθρωση αυτών που δεν έχουν κανένα προνόμιο, προκειμένου να περισωθούν οι ίδιοι. Οι μικροπρονομιούχοι και άλλοι "μικροκαταφερτζήδες" είναι και λειτουργούν ως την μικρογραφία της ολιγαρχίας και δεν πρόκειται ποτέ να απειλήσουν την ιδανική εικόνα και πρότυπό τους.
Όπως και νά 'χει, μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ο τυχοδιωκτισμός στον οποίο αναφέρθηκε ο Μίκης Θεοδωράκης, θα μπορούσε να αποδειχτεί για την πρόοδο τόσο ευεργετικός όσο και το ξέσπασμα της κρίσης. Για τα διδάγματα, τις εμπειρίες, τις δυνατότητες και για την πιθανότητα της ουσιαστικής ρήξης.
Ρήξη με τις βεβαιότητες, την ιδεολογική υπεροψία, τις φαντασιακές εκτιμήσεις, ρήξη με την μικροπολιτική, τις εγωπάθειες, την κρυφή και φανερή ιδιοτέλεια. Ρήξη με τους σωτήρες στο όνομα του λαού, μαζί όμως και ρήξη με τους σχεδιαστές του χρηματιστικού ολοκληρωτισμού.
Και βέβαια ένας αριστερός οφείλει να αναλάβει την ευθύνη για τις εξελίξεις που δρομολόγησε, όχι όμως στεκόμενος πάνω από τον λαό, αλλά ως κομμάτι του λαού. Και βέβαια δεν έχει λόγο να δρομολογήσει εξελίξεις που δεν θα μπορέσει να διαχειριστεί, αφού θα βρεθεί αντιμέτωπος με ολόκληρη την κοινωνία. Ένας λαός εκτεθειμένος και ταυτόχρονα ανέτοιμος να χειραφετηθεί, είναι η ιδανική βορά για τα αρπακτικά που δεν θα βρουν εμπόδιο από κανένα "ευρωπαϊκό κεκτημένο".
Η ισοτιμία και η ανιδιοτέλεια είναι αξίες επαναστατικές από μόνες τους, και μπορούν να κερδίζουν έδαφος μέσα στην κοινωνία κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, πολύ περισσότερο στις σημερινές. Αρκεί να εκπροσωπούνται. Τόσο ως λόγος, όσο και ως παράδειγμα.
Έχει ένας αριστερός βάσιμους λόγους, εφόσον επιλέξει να προκαλέσει μία πολιτική και οικονομική ρήξη, να περιμένει μέσα στην υφιστάμενη συγκυρία εξελίξεις προς όφελος του φτωχότερου μέρους του λαού;
Επιπλέον, η πολιτική για έναν αριστερό μπορεί να ασκείται ερήμην του λαού και ανεξαρτήτως του επιπέδου πολιτικής συνειδητοποίησής του;
Καταρχήν, για έναν προοδευτικό άνθρωπο η πολιτική δεν μπορεί να ασκείται ερήμην του λαού και στο όνομά του. Ακόμα και αν μία τέτοια πρωτοβουλία της μιας ή της άλλης "κοινωνικής πρωτοπορίας" μοιάζει ικανή να οδηγεί σε οφέλη για τον λαό, γνωρίζουμε πως αυτά θα είναι πρόσκαιρα και αργά ή γρήγορα το κόστος θα είναι δυσανάλογα μεγαλύτερο.
Η ανάληψη της διακυβέρνησης από την αριστερά σε αυτή την συγκυρία χαρακτηρίστηκε από τον Μίκη Θεοδωράκη ως "τυχοδιωκτισμός". Γνωρίζουμε μεν πως μόνο οι πεθαμένοι μπορούν να είναι απαθείς μέσα στην Ιστορία των ανθρώπων. Οι ζωντανοί δε, ενεργούν όπως παρακινούνται από την συνείδησή τους και όταν πετυχαίνουν κάτι αξιομνημόνευτο κραδαίνουν τα τρόπαιά τους, όταν αποτυγχάνουν κρίνονται αυστηρά και λοιδορούνται. Κρίνοντας εκ των υστέρων και με κριτήριο τα τεκταινόμενα στο στενό πλαίσιο του ελληνικού χώρου, όλα δείχνουν πως η ανάληψη της διακυβέρνησης, για την αριστερά, μπορεί να χαρακτηριστεί τυχοδιωκτισμός.
Για την ευρωπαϊκή ολιγαρχία από την άλλη, όπως επίσης δείχνουν οι εξελίξεις, ήταν αναγκαιότητα η οποία αν υποθέσουμε ότι προέκυψε ως λαμπρή ευκαιρία, αξιοποιήθηκε -με τα κριτήρια της κυριαρχικότητας- το κατά δύναμην:
Καμμιά άλλη κυβέρνηση δεν θα είχε τόση ανοχή από την κοινωνία προκειμένου να προωθήσει τα σχέδια του χρηματιστικού ολοκληρωτισμού. Έπειτα, ας μην μας διαφεύγει πως η αριστερή κυβέρνηση, με έναν φαινομενικά αθώο τρόπο, κοιτάζει ακόμα και τώρα από μακρυά, και σιωπηρά θα έλεγα, μεταξύ άλλων αρμοδιότητες όπως αυτές της διαχείρισης των ένοπλων και κατασταλτικών δυνάμεων. Ποιό απλά, στην αριστερή κυβέρνηση ανατέθηκαν αρμοδιότητες που κανείς θα μπορούσε να χαρακτηρίσει "ελεγχόμενες".
Ό,τι όμως και να έχει προηγηθεί και για οποιονδήποτε λόγο, είτε από τύχη, παρόρμηση ή σκοπιμότητα, δεν προκαθορίζει μονοδιάστατα αυτά που μπορούν να συμβούν στο μέλλον.
Έτσι, ακόμα και μία παγίδα ή μία σειρά λαθών, δεν αποκλείεται να δημιουργούν συνθήκες για σημαντικές εξελίξεις προς όφελος της προόδου. Αν υπάρχει τέτοια πρόθεση.
Από την μία το χρηματιστικό σύστημα, οι μικρές, μεγάλες, ισχυρές ή φθίνουσες ολιγαρχίες, στέκουν μπροστά στα μάτια όλων, σχεδόν ολότελα ξεγυμνωμένες.
Από την άλλη όμως, μακάρι να μπορούσαμε να μιλήσουμε με παρόμοια βεβαιότητα για τα χαρακτηριστικά και τις προσδοκίες του ελληνικού λαού.
Όλο το φάσμα της αριστεράς, ακόμα και η σημερινή κυβερνώσα, φέρει μια μεγάλη ευθύνη για την ποιότητα των ερωτημάτων και των προταγμάτων που έχει θέσει και θέτει στην κοινωνία, μαζί και για την επιδεικτική αδιαφορία της, από την μία να αφουγκραστεί την κοινωνία και, από την άλλη, να μιλήσει απλά και κατανοητά για το περιεχόμενο των οραμάτων της.
Οι εξαγγελίες, οι υποσχέσεις, ακόμα και ο "σοσιαλισμός της επαγγελίας", είναι κενά περιεχομένου, ακόμα και οπισθοδρομικά, αν δεν διατυπώνονται μέσα από απλά ερωτήματα όπως για παράδειγμα:
Τί θα διαλέξουμε από τα δύο:
Να επενδύσουμε όσο μπορούμε για να φτιάξουμε τα σχολεία ώστε τα παιδιά όλων να μορφώνονται ισότιμα με ό,τι μπορούν να προσφέρουν σήμερα οι επιστήμες και ο πολιτισμός;
Ή να διεκδικεί ο καθένας για τον εαυτό του μεγαλύτερα εισοδήματα προκειμένου να πληρώνει φροντιστήρια, ιδιωτικά σχολεία, ιδιαίτερα και καλλιτεχνικά μαθήματα;
Να επενδύσουμε όσο μπορούμε για να έχουμε κολυμβητήρια και χώρους άθλησης για όλους;
Ή να διεκδικεί ο καθένας περισσότερα εισοδήματα προκειμένου να φτιάξει κάποια στιγμή την δική του πισίνα;
Να φτιάξουμε ένα σύστημα υγείας που να υπηρετεί τους πάντες ή να προσπαθούμε να "ανυψωθούμε" κοινωνικά ώστε να έχουμε με ασφάλεια τις παροχές που χρειάζεται κάθε άνθρωπος αλλά δεν μπορεί;
Παραγνωρίζει η αριστερά στις αναλύσεις της πως ο δημόσιος χώρος δεν αποτελεί κάποια αξία στην συνείδηση μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού, πέρα από την πιθανότητα της κατάχρησής του. Η αριστερά δεν έχει διαμορφώσει θεωρία, ούτε λόγο, ούτε βέβαια παράδειγμα, για το περιεχόμενο και την σημασία του δημόσιου χώρου, αλλά και της συλλογικής διαχείρισης.
Είναι πολύ δυσάρεστο το γεγονός πως η αριστερά δεν έχει αναλογιστεί καν ότι η εργασία στον δημόσιο χώρο αποτελεί η ίδια δημόσιο χώρο και, ως τέτοια, πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν δημόσιο αγαθό που ανήκει σε ολόκληρη την κοινωνία.
Ως εκ τούτου, συνδιαμορφώνει και υπερασπίζεται, μαζί με το υπόλοιπο πολιτικό σύστημα, συντεχνιακά προνόμια, αφελώς πιστεύοντας ότι διαμορφώνει συμμαχίες, ενώ στην πραγματικότητα διδάσκει και κατοχυρώνει την ιδιοτέλεια και την θλιβερή υπεροψία των μικροπρονομιούχων.
Δυστυχώς λοιπόν, φταίει ο καπιταλισμός; η ελληνική πραγματικότητα; οι λάθος χειρισμοί της αριστεράς; η πραγματικότητα διαμορφώνει ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο οι άνθρωποι στο μεγάλο μέρος τους, δεν μοιάζει να έχουν συλλογικές στοχεύσεις παρά μόνο ατομικές, ή το πολύ συντεχνιακές, και πάντα με κριτήριο την ιδιοτέλεια και συγκεκριμένα όπως αυτή εκφράζεται μέσα από την απόκτηση χρημάτων.
Καμμία ρήξη σε επίπεδο πολιτικών ηγεσιών δεν θα το αναιρέσει αυτό, ενώ αντίθετα αν κάποιος απειλήσει με κλονισμό τα θεμέλια πάνω στα οποία στρογγυλοκάθονται οι μικροπρονομιούχοι, τεκμηριωμένα, δεν θα διστάσουν -πρώτοι αυτοί- να απαιτήσουν την πλήρη καταβαράθρωση αυτών που δεν έχουν κανένα προνόμιο, προκειμένου να περισωθούν οι ίδιοι. Οι μικροπρονομιούχοι και άλλοι "μικροκαταφερτζήδες" είναι και λειτουργούν ως την μικρογραφία της ολιγαρχίας και δεν πρόκειται ποτέ να απειλήσουν την ιδανική εικόνα και πρότυπό τους.
Όπως και νά 'χει, μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ο τυχοδιωκτισμός στον οποίο αναφέρθηκε ο Μίκης Θεοδωράκης, θα μπορούσε να αποδειχτεί για την πρόοδο τόσο ευεργετικός όσο και το ξέσπασμα της κρίσης. Για τα διδάγματα, τις εμπειρίες, τις δυνατότητες και για την πιθανότητα της ουσιαστικής ρήξης.
Ρήξη με τις βεβαιότητες, την ιδεολογική υπεροψία, τις φαντασιακές εκτιμήσεις, ρήξη με την μικροπολιτική, τις εγωπάθειες, την κρυφή και φανερή ιδιοτέλεια. Ρήξη με τους σωτήρες στο όνομα του λαού, μαζί όμως και ρήξη με τους σχεδιαστές του χρηματιστικού ολοκληρωτισμού.
Και βέβαια ένας αριστερός οφείλει να αναλάβει την ευθύνη για τις εξελίξεις που δρομολόγησε, όχι όμως στεκόμενος πάνω από τον λαό, αλλά ως κομμάτι του λαού. Και βέβαια δεν έχει λόγο να δρομολογήσει εξελίξεις που δεν θα μπορέσει να διαχειριστεί, αφού θα βρεθεί αντιμέτωπος με ολόκληρη την κοινωνία. Ένας λαός εκτεθειμένος και ταυτόχρονα ανέτοιμος να χειραφετηθεί, είναι η ιδανική βορά για τα αρπακτικά που δεν θα βρουν εμπόδιο από κανένα "ευρωπαϊκό κεκτημένο".
Η ισοτιμία και η ανιδιοτέλεια είναι αξίες επαναστατικές από μόνες τους, και μπορούν να κερδίζουν έδαφος μέσα στην κοινωνία κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, πολύ περισσότερο στις σημερινές. Αρκεί να εκπροσωπούνται. Τόσο ως λόγος, όσο και ως παράδειγμα.
