20140227

Η ισοτιμία δεν είναι ιδεαλισμός

Ο καθένας έχει την ελευθερία να κατονομάζει ως ιδεαλισμό και ως πραγματισμό ό,τι του αρέσει. Πέραν τούτου, η οργάνωση της κοινωνίας με βάση την ισοτιμία των μελών της κάθε άλλο παρά ιδεαλισμός είναι. Η ανάγκη που κατευθύνει την ανθρώπινη συνείδηση να επιδιώκει την ισοτιμία είναι ανάλογη με την ανάγκη που κατευθύνει το σώμα να αναζητά τον καθαρό αέρα. Σχετικές αναφορές σε εργασίες ανθρωπολόγων υπάρχουν ενδεικτικά στο έργο του Φρόιντ Τοτέμ και Ταμπού, του Ένγκελς Η διαλεκτική της Φύσης, του Αντρέα Γεωργίου Το τέλειο Κράτος κ.α.

Κάθε εξουσία προσπαθεί να επιβάλλει την πεποίθηση ότι η κοινωνία μπορεί να λειτουργεί με ασφάλεια μόνο υπό την δική της καθοδήγηση. Συχνά οι εξουσίες πετυχαίνουν να επιβάλλουν αυτή την πεποίθηση. Όταν δε μια εξουσία πετύχει αυτό το στόχο, με ασφάλεια μπορεί να παραδώσει ακόμα και τα κλειδιά της διαχείρισης της κοινωνίας σε αυτούς που απομυζεί, γνωρίζοντας πως πειθήνια θα ακολουθούν τις οδηγίες της. Με εξαιρετικό τρόπο περιγράφεται αυτός ο μηχανισμός στο Τέλειο Κράτος του Γεωργίου αλλά και στον Φόβο μπροστά στην Ελευθερία του Έριχ Φρομμ. Ακριβώς αυτήν την συνθήκη εκφράζουν και οι απόψεις που εκθειάζουν την υποταγή και την ευγνωμοσύνη που «οφείλουμε» προς την εξουσία.

Αυτές όμως οι απόψεις οι οποίες με τις επίμονες και μακρόχρονες προσπάθειες των κυρίαρχων έχουν ριζώσει βαθιά στις κοινωνίες, εδραιώνοντας τον πολιτισμό της αρπαγής, έχουν όντως και αφετηρίες στα ζωικά συμπεριφορικά χαρακτηριστικά μας. Πράγματι, τόσο η πεποίθηση ότι η όποια προνομιούχα θέση χαίρει ο ένας ή ο άλλος πηγάζει από κάποια μοιραία αιτία, όσο και η ενδόμυχη ικανοποίηση που προσφέρει σε ορισμένους η αίσθηση ανωτερότητας απέναντι στους «κατώτερους», έχουν την αφετηρία τους σε ζωικά χαρακτηριστικά. Αυτά τα χαρακτηριστικά όμως αναδείχτηκαν και «θεοποιήθηκαν» από τον πολιτισμό της αρπαγής προκειμένου να δικαιολογούν την αθλιότητά του, αφήνοντας ταυτόχρονα στο περιθώριο, ώστε να ατροφούν, άλλες εξίσου ζωικές αφετηρίες που στέκονται όμως στον αντίποδα της αρπακτικότητας και της κυριαρχικότητας.

Η διαμόρφωση κοινωνιών ισότιμων μελών ίσως θα μπορούσε να παρομοιαστεί με την πρώτη νίκη της ανθρώπινης συνείδησης πάνω στο ζωικό παρελθόν της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο Φρόιντ σε αυτό ακριβώς το σημείο τοποθετεί την διαμόρφωση των πρώτων ηθικών κανόνων και την αφετηρία του πολιτισμού. Το πισωγύρισμα που επέφερε αργότερα η αρπαγή του πλεονάσματος και η υποδούλωση των παραγωγών διαμορφώνει έκτοτε έναν αδιέξοδο και καταστροφικό ανταγωνιστικό κόσμο. Πολύ χρήσιμες πληροφορίες για αυτό υπάρχουν στην Κατάρρευση του Τζάρεντ Ντάιμοντ.
Η τοτεμική παράδοση των ισότιμων εμπλουτισμένη με τις διδασκαλίες των Στωικών και των Επικούρειων εμφανίζεται ξανά στις πρώτες κοινότητες των χριστιανών. Πιο πρόσφατα ανάλογα γνωστά εγχειρήματα αποτελούν η Κομμούνα του Παρισιού, οι αναρχικές κοινότητες της Ισπανίας, τα εβραϊκά κιμπούτς της Παλαιστίνης και οι Μεξικάνοι Ζαπατίστας.  

Η τοποθέτηση στην μία ή την άλλη θέση αποτελεί επιλογή του καθενός με βάση τα συμφέροντα ή την συνείδησή του. Πέραν τούτου, να σημειώσω ότι θλίβομαι όταν οικείοι άνθρωποι εκφράζονται με υπεροψία και αναλγησία υπερασπιζόμενοι τα θεωρήματα των πιο άθλιων αρπακτικών που σαν σκοπό έχουν να ξαναγυρίσουν την ανθρωπότητα στην κατάσταση του ζώου, όπου οι πολλοί θα είναι καταδικασμένοι να ζουν σαν να ήταν τα κοπάδια που φέρνουν πλούτη στους λίγους έχοντας ως μόνη ελπίδα να απολαμβάνουν ενίοτε κάποια προνόμια όπως θερμαινόμενους σταύλους και αντιβιωτικά για την μαστίτιδα.