20140223

Οικονομία εναντίον πολιτισμού

Με αφορμή το Συνέδριο "Χρηματοδοτώντας την Δημιουργικότητα" και τα παρελκόμενα.

Οι πολυπληθείς ανθρώπινες κοινωνίες, όπως διαμορφώθηκαν και αναπτύσσονται εδώ και λίγες μόλις χιλιάδες χρόνια, λειτουργούν μεγεθύνοντας διαρκώς τον παράγοντα της οικονομίας -με την έννοια της παραγωγής πλούτου- σε βάρος του παράγοντα του πολιτισμού -με την έννοια της αυτογνωσίας και της αλληλοκατανόησης.

Η ανάπτυξη έτσι των τεχνολογιών, των επιστημών και η υπερμεγέθυνση των ανθρώπινων κοινωνιών προκαλεί το εξής παράδοξο:
Η ανθρωπότητα μοιάζει να θέλει να αποποιηθεί το μόνο αμιγώς ανθρώπινο χαρακτηριστικό της, την νοητική ικανότητα της αυτοσυνείδησης με την οποία αναπτύσσει αξιακά συστήματα, ηθικούς κανόνες και πολιτισμό, και αυτό προκειμένου να μετακυλήσει σε μορφές κοινωνικής οργάνωσης που χρησιμοποιούνται από οργανισμούς που κατονομάζονται κατώτεροι και οι οποίες αποτελούν ιδανικά πρότυπα επιτυχημένων οικονομικών συστημάτων.

Οργανισμοί που διαμορφώνουν τέτοια επιτυχημένα οικονομικά συστήματα είναι για παράδειγμα τα μυρμήγκια, οι τερμίτες, οι μέλισσες, και η επιτυχία των οικονομιών τους αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η βιομάζα τους πάνω στην γη είναι πολλαπλάσια αυτής των ανθρώπων. Η επιτυχία των οικονομιών τους απορρέει από την αυστηρή ιεραρχία, την εξίσου αυστηρή κατανομή εργασιών και την καθολική στράτευση των μελών της κάθε μίας από αυτές τις κοινωνίες στον κοινό σκοπό.
Βασίλισσα, γονιμοποιοί, τροφοί νεογνών, στρατιώτες, εργάτες, καλλιεργητές, συλλέκτες, αποθηκάριοι, συνθέτουν πολυπληθείς κοινωνίες οι οποίες λειτουργούν σαν ένα σώμα. Τέτοιου είδους σώματα όταν δεν πετυχαίνουν σε μία από τις λειτουργίες τους αφανίζονται παρασέρνοντας μαζί κάθε ένα από τα μέλη τους. Όταν όμως πετυχαίνουν δημιουργούν νέες αποικίες, αναπτύσσονται και εξαπλώνονται.

Είναι προφανές πως η Οικονομία δεν χρειάζεται την ανάπτυξη της συνείδησης και τον πολιτισμό. Η Οικονομία για να αναπτύσσεται η ίδια χρειάζεται μόνο λειτουργική ιεραρχία και σαφή κατανομή εργασιών. Ας πούμε, δούλους, εργάτες, τεχνίτες, επιστήμονες, διευθυντές και εξουσία. 

Για την Οικονομία η ανάπτυξη της συνείδησης είναι επικίνδυνη, ενώ η ίδια η ύπαρξη της συνείδησης αποτελεί ένα διαρκές εμπόδιο το οποίο εμφανίζεται ανά τους αιώνες να αμφισβητεί τόσο την ιεραρχία όσο και την σαφή κατανομή εργασιών. Έτσι, καθώς ο πολιτισμός, η αμφισβήτηση και η συνείδηση αναπτύσσονται μαζί, η Οικονομία επιδιώκει με κάθε μέσο τον περιορισμό τους. 
Είναι λογικό πως για την Οικονομία ο μόνος ανεκτός πολιτισμός είναι αυτός που αποσκοπεί ο ίδιος στην παραγωγή πλούτου, όμοια όπως κάνει οποιαδήποτε επιχειρηματική και αναπτυξιακή δραστηριότητα, και αυτό υπό τον όρο ότι βρίσκεται μακρυά από τις αμφισφητήσεις και τις διαταραχές που προκαλεί η συνείδηση. 

Η υποταγή της ανθρωπότητας στους κανόνες της Οικονομίας την αποκακρύνει από τις μοναδικές νοητικές δυνατότητες που προσφέρει η ύπαρξη της ανθρώπινης συνείδησης, όπως είναι ο στοχασμός, η φιλοσοφία, η αμφισβήτηση, η επιλογή, και την κατευθύνει προς κοινωνικές συμπεριφορές ζωικών οργανισμών τους οποίους η ίδια η ανθρωπότητα κατονομάζει κατώτερους.

Η κοινωνία που καθορίζεται με αποκλειστικό τρόπο από οικονομικά μεγέθη αποτελεί ιδανική προοπτική για κάθε κυριαρχική ομάδα και κάθε κέντρο εξουσίας που θέλει να εδραιωθεί και να μακροημερεύσει. Αποτελεί όμως και την χειρότερη εκδοχή για αυτούς που περίτεχνα μετατρέπονται στα κοπάδια που θα απομυζούν οι κυριαρχικές ομάδες και τα κέντρα εξουσίας.


Εικόνα από συσκευαστήριο στην Κίνα
Πηγή: Επαναστατικό Μανιφέστο