Ιστορία και ιστορικότητα
Γιατί συσχετίζουμε την Ιστορία και την ιστορικότητα με την ποσότητα των δεδομένων τα οποία είναι προσβάσιμα από εμάς σε συγκεκριμένο χρόνο ή, άλλοτε, με την ένταση των φαινομένων που μας παρουσιάζονται;
Γιατί αποδίδουμε στους Ίνκας ιστορικότητα ενώ σε μία φυλή του Αμαζονίου μη-ιστορικότητα;
Μήπως η απαξιωτική αναφορά σε άγριους, ανίκανους να παράξουν κοινωνικά φαινόμενα άξια της ιστορικότητας, φανερώνει μονάχα την ανικανότητά μας να αντιληφθούμε το μέγεθος της αποτυχίας που περιέχει ακριβώς το είδος της ιστορικότητας που υμνολογούμε;
Μήπως οι αυτοθαυμαστικές αναφορές στην κοινωνική καινοτομία ως μοχλού της ιστορικότητας μπορούν να μεταφραστούν απλά σε θαυμασμό προς την ανάγκη των καταστροφικών ανταγωνιστικών κοινωνιών να μεγεθύνονται από την στιγμή που επινόησαν και επέβαλαν την υποδούλωση ανθρώπινων όντων και έχοντας παγιδευτεί στον φαύλο κύκλο ανταγωνισμού-μεγέθυνσης;
Για κάποιο παράδοξο λόγο, σε αυτές τις αναφορές το περιεχόμενο του όρου κοινωνική καινοτομία περιορίζεται σε αυτό που του δίνουν όσοι αντιλαμβάνονται ως μόνη εκδοχή της ανθρωπότητας, αυτήν των διαδοχικά διαρκώς μεγεθυνόμενων και καταρρέοντων κοινωνιών. Η κοινωνική καινοτομία όμως δεν επιδέχεται τέτοιους περιορισμούς καθώς είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη υπόσταση και αναμφίβολα περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο το ανθρώπινο ιδίωμα από την στιγμή της αφετηρίας του.
Θα άξιζε μάλιστα να μελετάμε πώς επιδρά σε αυτό το ανθρώπινο ιδίωμα η επιβολή της δουλείας και ο αγώνας των εξουσιαστικών κοινωνιών για ποσοτική αύξηση από την εκκίνησή τους έως σήμερα. Ποιό είναι δηλαδή το περιεχόμενο της κοινωνικής καινοτομίας, συλλογικά, αλλά και για κάθε ανθρώπινο όν, από την στιγμή που μέρη της ανθρωπότητας υπάρχουν ως παραγωγικά κοπάδια και υπολογίζονται αριθμητικά, ως οικονομικά μεγέθη και ισχύς.
Ασφαλώς, η ιστορικότητα προερχόμενη από την μεγέθυνση έχει να παρουσιάσει τελείως διαφορετικά φαινόμενα από αυτά που έχει να παρουσιάσει η ιστορικότητα προερχόμενη από την συντήρηση και την ισορροπία. Στην μεν πρώτη τα φαινόμενα θα είναι κυρίως ποσοτικά, στην δε δεύτερη κυρίως ποιοτικά.
Αν μπορούσαμε να αποστασιοποιηθούμε μέσα στον χρόνο, το πιθανότερο είναι πως θα διακρίναμε πως ολόκληρη η περίοδος των ανταγωνιστικών κοινωνιών και της δουλείας, από την εκκίνησή τους μέχρι σήμερα, στο σύνολο του ανθρώπινου χρόνου είναι μια ελάχιστη περίοδος. Είναι δε πολύ πιθανό να κλείσει ως μια θλιβερή ανάμνηση της ανθρωπότητας. Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει καταρχήν να αναγνωρίσουμε στο επίτευγμα της συντήρησης και της ισορροπίας το σπουδαιότερο από τα επιτεύγματα των ανθρώπων, ενώ στο πάθος της ποσοτικής ανάπτυξης το χειρότερο.
Αποτελεί μοναδική παραδοξότητα να αναγνωρίζουμε ιστορικότητα στους πολιτισμούς που καταρρέουν διαδοχικά εγκλωβισμένοι στον κύκλο ανταγωνισμός-μεγέθυνση, και όχι σε αυτούς που βρήκαν τρόπους να διατηρούν την ισορροπία με το περιβάλλον και τις γειτονικές κοινότητες.
Η απόκτηση των γνώσεων που αποδίδονται στον Προμηθέα αποτελεί μια ιδιαίτερα μακρόχρονη ιστορική διαδρομή που αναφέρεται κυρίως σε ποιοτικά μεγέθη τα οποία, σαν τυφλωμένοι, παραγνωρίζουμε ολότελα. Να σημειώσουμε πως η ταχύτητα της ακολουθίας των συμβάντων δεν έχει λόγο να αξιολογεί την ίδια την ιστορικότητα τους, παρά επιδρά μόνο στην ικανότητά μας να παρατηρούμε και να αντιλαμβανόμαστε αυτήν την ιστορικότητα.
Η πολιτισμική αλαζονεία μας δεν μας επιτρέπει να αναγνωρίσουμε στην ικανότητα να φτιάξουμε ένα τυρί κάτι εξίσου σημαντικό με το να στείλουμε έναν άνθρωπο στο φεγγάρι.
Είναι αστείο, αλλά μέσα από μία αντίστροφη θέαση η ιστορικότητα θα ακυρωθεί ακριβώς την στιγμή που οι άνθρωποι θα είναι πια ανίκανοι να ξεχωρίσουν τις μαργαρίτες από τα χαμομήλια, την στιγμή που κάθε άνθρωπος θα εκτελεί εντολές απομονωμένος από την γνώση του περιβάλλοντος και του παρελθόντος του.
Τέτοιες σκέψεις ίσως φαίνονται αστείες, είναι ωστόσο ένα κλειδί για να κατανοήσουμε πως ο πολιτισμός, η πολιτική, η θρησκεία, η τέχνη, η τεχνική και η τεχνολογία, ως αναπόσπαστα μέρη του ανθρώπινου ιδιώματος της ανάπτυξης κοινωνικής καινοτομίας, εκκινούνται ταυτόχρονα και πάλλονται στον χρόνο αλληλοεξαρτώμενα σε μία ενιαία πορεία που ορίζει την ιδιαιτερότητα του κοινωνικού όντος που κατανοούμε στην λέξη άνθρωπος, διαγράφοντας την Ιστορία του.